Mañolo A’ Buyelezwi A Tisa Lituso Ze Inelela

1. Lundululo ya luna ya “Liñolo kamukana” i lu bonisizeñi hande?

LUNDULULO ya luna ya “Liñolo kamukana [le] li tahile ka Moya wa Mulimu” i lu bonisize hande bubusi bwa Jehova ni milelo ya hae ye ama Mubuso. Lu lemuhile kuli Bibele ki Buka i liñwi, ye na ni makanatelo a tiile a li mañwi—ku bubaniswa kwa bubusi bwa Jehova ni ku talelezwa kwa nalulelule kwa mulelo wa hae kwa neku la lifasi-mubu ka Mubuso wa hae o mwatas’a Kreste, yena Peu ye Sepisizwe. Ku zwa kwa makepe a makalelo a Bibele, ona makanatelo a li mañwi ao a tahiswa ni ku taluswa ku ze ñozwi kamukana ze latelela, ku fitela mwa likauhanyo za mafelelezo za Bibele m’o ku petiwa kwa mulelo o mutuna wa Mulimu ka Mubuso wa hae ku boniswa hande. Bibele ki buka ye ipitezi hakalo! Ku kala ka ku bupiwa ko ku mbwetukisa kwa mahalimu ni lifasi-mubu ni ze pila ku lona, Bibele i lu fa likande li li liñwi le li buyelezwi ili le li buniti la mwa sebelisanezi Mulimu ni mufuta wa mutu ku t’o fita cwale. Ku zwa f’o i lu isa kwapili kwa talelezo ye tezi ya pupo ya Jehova ye kanya yona “lihalimu le linca ni lifasi le linca.” (Sin. 21:1) Mulelo wa hae o makaza ha se u petilwe ka ku tala ka Mubuso wa Peu, Jehova Mulimu wa bonwa a li Ndate ya sishemo wa mufuta wa mutu o swalisani, w’o hamoho ni makuta kamukana a kwahalimu u mu lumbeka ni ku bonisa bukeni bwa libizo la hae.

2, 3. Makanatelo a ama Peu a huliswa cwañi mwahal’a Mañolo kamukana?

² Makanatelo ao a ama Peu a tahiswa ka ku makalisa luli mwahal’a Mañolo kamukana! Mulimu ha fa bupolofita bwa pili bo bu buyelezwi u sepisa kuli “peu ya musali” i ka pyata toho ya noha. (Gen. 3:15) Ku fita lilimo ze fitelela 2,000, mi Mulimu u bulelela Abrahama ya sepahala kuli: “Macaba kamukana a lifasi a ka fiwa mbuyoti ka lusika lwa hao.” Ha ku fitile lilimo ze fitelela 800, Jehova u fa sepiso ye swana ku yo muñwi wa ba ba simuluha ku Abrahama, Mulena Davida ya sepahala, mi u bonisa kuli Peu yeo ikaba ya silena. Nako ha i nze i ya, bapolofita ba Jehova ba kena mwa taba yeo ka mukwa o nyangumuna ili ku bulela cimo miinelo ye minde ya puso ya Mubuso. (Gen. 22:18; 2 Sam. 7:12, 16; Is. 9:6, 7; Dan. 2:44; 7:13, 14) Cwale Peu ya be ya bonahala, ili lilimo ze fitelela 4,000 ku zwa fa sepiso ya pili mwa Edeni. Yena y’o, ya li hape ‘lusika lwa Abrahama,’ ki Jesu Kreste, “Mwana wa Muambakani-ya-Pahami,” mi Jehova u mu fa “situlo sa bulena sa Davida, ndat’ahe.”—Magal. 3:16; Lu. 1:31-33.

³ Nihaike Peu yeo, yena Mulena ya tozizwe ki Mulimu, wa lumiwa ka ku bulaiwa ki peu ya fa lifasi-mubu ya Noha, Mulimu wa mu zusa kwa bafu ni ku mu huliseza ku la bulyo la Hae, k’o a libelela nako yeo Mulimu a tomezi ku ‘pyata toho ya Satani.’ (Gen.  3:15; Maheb. 10:13; Maro. 16:20) Sinulo kiha i fitisa pono kaufela fa masetela a mande hahulu. Kreste u ba mubusi wa Mubuso mi u nepela “yona noha ya kale, ye bizwa Diabulosi ni Satani,” fa lifasi-mubu ku zwa kwahalimu. Ka nakonyana, Diabulosi u maibisa lifasi-mubu ni ku lwanisa ‘ba ba sa siyezi ba lusika lwa musali wa Mulimu.’ Kono Kreste, ka ku ba “Mulena wa malena,” u fenya macaba. Noha ya kale, yena Satani, i kiyelwa mwa mukoti mi i ka timezwa ku ya ku ile kwa nalulelule. Nako yeo i si ka fita kale, ka Jerusalema yo Munca, munyaliwa wa Ngunyana, lituso za sitabelo sa Kreste za sebeliswa kwa mufuta wa mutu ka ku tusa mabasi a lifasi-mubu kamukana. Makanatelo a makaza a Mañolo a buyelezwi a lu patululelwa cwalo ka ku ipitela kwa ona kaufela ko ku nyangumuna!—Sin. 11:15; 12:1-12, 17; 19:11-16; 20:1-3, 7-10; 21:1-5, 9; 22:3-5.

KU TUSIWA KI ZE ÑOZWI ZE BUYELEZWI

4. Lu kona ku tusiwa cwañi ka ku fitisisa ki Mañolo a Kenile, mi ki kabakalañi?

⁴ Lu kona ku tusiwa cwañi ka ku fitisisa ki Mañolo a Kenile? Lwa kona ku fumana tuso haiba lu tuhelela Bibele ku sebeza mwa bupilo bwa luna. Ka ku ituta ni ku sebelisa Mañolo a buyelezwi ka zazi, lwa kona ku etelelwa ki Mulimu. “Linzwi la Mulimu ki le li pila, mi li na ni mata,” mi li kona ku ba m’ata a lu bisa hahulu ba ba lukile mwa bupilo bwa luna. (Maheb. 4:12) Haiba lu ituta ni ku sebelisa kamita ketelelo ya Linzwi la Mulimu, lu ka fita fa “ku apala mutu yo munca ya bupwa ka siswaniso sa Mulimu mwa ku luka, ni mwa ku kena kwa niti.” Lu ka shemunwa mwa mihupulo ya lipilu za luna, mi lu ka fetuha mwa kutwisiso ya luna, ilikuli lu lemuhe “se si latwa ki Mulimu . . . , se sinde, se si kateleha, se si petehile.”—Maef. 4:23, 24; Maro. 12:2.

5. Lu kona ku itutañi kwa mubonelo ni mutala wa Mushe?

⁵ Lwa kona ku ituta ze ñata kwa ku bona m’o batanga ba Mulimu ba bañwi ba ba sepahala ba tuselizwe ki ku ituta ni ku yeya Linzwi la Mulimu. Sina ka mutala, ne ku na ni Mushe, y’o “ne li mutu ya musa hahulu,” ya n’a lutiwa ni ku tabela ku ituta kamita. (Num. 12:3) Lu swanela ku itebuha bubusi bwa Jehova kamita sina mwa n’a itebuhezi bona Mushe. Ki Mushe ya n’a ize: “Mulena, ki Wena ya kile a ba mapilelo a luna, mwa linako za masika ni masika. Pili, malundu a si ka bonahala kale, u si ka bupa lifasi, ni linto ze ku lona kamukana, ku zwa ko ku si na makalelo, ku ya ko ku si na mafelelezo, ki Wena Mulimu.” Mushe n’a tekelezi butali bwa Mulimu, kakuli n’a itusisizwe ki Jehova mwa ku ñola libuka za pili za Bibele. Kacwalo, n’a utwisisa butokwa bwa ku bata butali ku Jehova ka zazi. Kiha n’a lapezi ku Mulimu cwana: “U lu lute ku bala mazazi a luna, kuli lu ise lipilu za luna ku ze talifisa.” Bakeñisa kuli “bupilo bwa luna, mazazi a bona” a kana a ba a sikai fela, ili lilimo ze 70, kamba 80 fela haiba lu “ba ba tiile,” lu butali haiba lu ituta Linzwi la hae ka zazi, kakuli f’o “Sishemo sa [Jehova, NW] Mulimu wa luna,” si ka ‘ba ni luna,’ sina mo ne si bezi ni Mushe mutang’a hae ya sepahala.—Samu 90:1, 2, 10, 12, 17.

6. Sina Joshua, lu kona ku kondisa cwañi nzila ya luna?

⁶ Ku yeya Linzwi la Mulimu ka zazi ki ko ku tokwahala hakalo! Jehova n’a zibahalize hande seo ku Joshua, ya n’a yolile Mushe, ha n’a mu bulelezi kuli: “Fela, u itiise, mi u ikeze pilu tata; u tokomele ku ya ka mulao kaufela w’a ku laezi Mushe mutang’a ka. U si ke wa keluhela ku la bulyo kamba ku la nzohoto, kuli ku konde kakai ni kakai k’o ka ya. Buka ye ya mulao i si ke ya zwa mwa mulomo wa hao, kono u i nahane musihali ni busihu; kuli u tokomele ku eza se si ñozwi mwateñi kaufela. Ka ku eza cwalo u ka kondisa nzila ya hao, mi z’o ka eza kaufela, u ka li kona.” Kana ku bala kamita Mulao wa Jehova kwa Joshua ne ku ‘kondisize nzila ya hae’? Mbuyoti ya Jehova fa lindwa za Joshua za ka bundume mwa Kanana i alaba puzo yeo.—Josh. 1:7, 8; 12:7-24.

7. Davida n’a talusize cwañi buitebuho bwa hae kwa butali bo bu zwa ku Mulimu, mi bona butali bo bu swana b’o bu talusizwe cwañi mwa Samu 119?

⁷ Hape, mu nyakisise Davida ya lateha, y’o ni yena n’a ngile butali bo bu zwa ku Jehova ku ba bwa butokwa hahulu. Ki buitebuho kwa butuna bwa n’a bonisize kabakala “mulao,” “bupaki,” “litaelo,” ni “likatulo” za Jehova! Ka mwa n’a bulelezi Davida: “Li lakazeha ku fita gauda, mane ku fita gauda ye ñata ye kenile hande; li munati ku fita linosi ze lota mwa bulota bwa zona.” (Samu 19:7-10) Makanatelo a tabisa ao a tunafazwa ni ku kutelwa ki walisamu yo muñwi mwahal’a Samu 119 kamukana ka bunde bo bu nyangumuna. Ha lu nze lu ituta Linzwi la Mulimu ka zazi ni ku latelela kelezo ya lona ye butali, haike lu kone ku bulelela Jehova kamita kuli: “Linzwi la hao ki lumonyi lwa mwa mautu a ka, ki liseli la mwa nzila ya ka. Likelezo za hao za komokisa; kabakaleo pilu ya ka ya li mamela.”—Samu 119:105, 129.

8. Ki lipulelo lifi za Salumoni ze lu swanela ku sebelisa?

⁸ Ha n’a sepahala, Salumoni mwan’a Davida ni yena n’a pilile ka Linzwi la Mulimu, mi ni mwa lipulelo za hae lu kona ku fumana teñi ze nyangumuna za buitebuho ze lu ka eza hande ku itusisa zona. Ka ku bala ni ku sebelisa Bibele ka zazi, lu ka fita fa ku utwisisa ka ku tala butungi bwa taluso ya manzwi a Salumoni a: “Mutu ya ipatela butali u na ni mbuyoti, hamoho ni ya ikataleza zibo. Ku la bulyo bu sweli mazazi a matelele, mi ku la nzohoto bu sweli bufumu ni ku kutekiwa. Linzila za bona ki linzila fo ku iketilwe, mi mikwakwa ya bona kaufela ki ya kozo. Ki kota ya bupilo ku ba ba bu sweli, mi ya bu inisa ku yena, u na ni mbuyoti.” (Liprov. 3:13, 16-18) Ku ituta ni ku utwa Linzwi la Mulimu ka zazi ku fa tabo  ye tuna ka ku fitisisa kacenu, hamoho ni sepiso ya “mazazi a matelele”—bupilo bwa kamita mwa lifasi le linca la Jehova.

9. Lu kona ku fumana susuezo mañi kwa mutala wa Jeremia?

⁹ Bapolofita ba ba sepahala ba Mulimu ni bona ba mwahal’a ba ne ba tabezi ni ku utwa Mañolo a buyelezwi. Sina ka mutala, Jeremia n’a filwe musebezi o t’ata hahulu. (Jer. 6:28) Ka mwa n’a bulelezi: “Linzwi la [Jehova, NW] li ni fetulezi likumbu ni sisomo sa ka zazi ni zazi.” Kono n’a silelelizwe hande ki ku ituta Linzwi la Mulimu kwa hae, mi mane, yena ka sibili n’a itusisizwe mwa ku ñola libuka z’e ne za Mañolo a buyelezwi—za 1 Malena, 2 Malena, Jeremia, ni Malilo. Kacwalo, ne ku ezaheziñi ha ne ku bonahezi inge kuli zwafo ne i kenezi Jeremia mi a hupula kuli n’a ka tuhela ku kutaza “linzwi la Jehova”? Jeremia ka sibili u alaba kuli: “Mwa pilu ya ka, ku na ni se si swana sina mulilo o ni cisa, o kenyizwe mwa masapo a ka; ni eza ka t’ata kuli ni iswale, kono na palelwa.” N’a fitile fa ku bulela manzwi a Jehova, mi ka ku eza cwalo, a fumana kuli Jehova n’a li ni yena “ili sinata se si sabisa.” Haiba lu ituta ni ku zwelapili ku ituta Linzwi la Mulimu, kuli li lu kene mo ne li kenezi Jeremia, f’ohe m’ata a Jehova a sa palelwi a ka ba cwalo ni luna, mi lu ka kona ku tula mukwalelo kaufela mwa ku zwelapili ku bulela ka za mulelo o munde hahulu wa Mubuso wa Hae.—Jer. 20:8, 9, 11.

10. Mañolo n’a petile kalulo mañi mwa bupilo bwa Jesu, mi yena n’a lapelezi cwañi balutiwa ba hae?

¹⁰ Cwale ku cwañi ka za mutala wa luna o mutuna ka ku fitisisa, “Jesu, yena Mutateki ni Mufelelezi wa tumelo”? Kana n’a tekelezi Mañolo a buyelezwi ka mo ne ba a tekelezi bapolofita kamukana ni basepahali ba bañwi ba mwa linako za kwamulaho wa fa n’a tezi? Ka buniti fela n’a a tekelezi, sina mo ku bonelwa mwa ku a ama hañata kwa hae ni mwa mupilelo wa hae o lumelelana ni Mañolo. N’a itahisize fa lifasi-mubu fa ku t’o eza tato ya Ndat’ahe ka ku hupula Linzwi la Mulimu: “Kiha ni ize: Ki na yo, na ta, sina ha ku ñozwi za ka mwa buka; se ni tabela, ki ku eza tato ya hao, Mulimu wa ka; e, mulao wa hao u mwa pilu ya ka.” (Maheb. 12:2; Samu 40:7, 8; Maheb. 10:5-7) Kacwalo, Linzwi la Mulimu ne li petile kalulo ye tuna mwa ku keniseza, kamba ku beela, Jesu sebelezo kwa Jehova. Jesu n’a lapezi kuli balateleli ba hae ni bona ba keniswe cwalo: “U ba fe ku ikenisa ka niti ya hao; kakuli Linzwi la hao ki yona niti. Sina ha u ni lumile mwa lifasi, ni na, ni ba lumile cwalo mwa lifasi. Mi ni ikeniseza bona, kuli ni bona ba fiwe ku ikenisa ka yona niti.”—Joa. 17:17-19.

11. (a) Pitrosi n’a koñomekileñi kwa Bakreste ba ba tozizwe ka za Linzwi la Mulimu? (b) Ki kabakalañi tuto ya Bibele ha i li ya butokwa ni kwa buñata bo butuna?

¹¹ Ha ba kenisizwe “ka niti,” balateleli ba Jesu ba ba pepilwe ka moya ni ku toziwa ba lukela ku ‘tiiseza mwa linzwi la hae’ kuli ba be balutiwa ba hae ba niti. (Joa. 8:31) Kacwalo, Pitrosi, ha n’a ñolela “ba ba amuhezi tumelo,” n’a koñomekile tokwahalo ya ku zwelapili ku ituta ni ku isa pilu kwa Linzwi la Mulimu: “Kabakaleo ni ka na ni mi hupulisa litaba zeo kamita, niha mu se mu li ziba, mi mu tiile mwa niti ye ku mina.” (2 Pit. 1:1, 12) Likupuliso za kamita, ze cwale ka ze fumaneha mwa ku bala ni ku ituta Linzwi la Mulimu ka zazi, ki za butokwa hape ku bote ba ba sepa ku ba ba “buñata bo butuna” bwa n’a boni Joani mwa pono hamulaho wa ku talusa ba 144,000 ba lusika lwa Isilaele lwa kwa moya ba ba swailwe. Kakuli ha ba sa zwelipili ku nwa kwa mezi a bupilo a niti, bona buñata bo butuna bao ba k’a kona cwañi ka zibo ku zwelapili ku “huwa ka manzwi a tiile, ba li: Ku pilisa ki kwa Mulimu wa luna ya inzi mwa Lubona, ni kwa Ngunyana”?—Sin. 7:9, 10; 22:17.

12. Lu lukela ku yeyelañi Linzwi la Mulimu kamita?

¹² Ha ku na kuli cwañi kamba cwañi! Nzila ya ku tusiwa ka ku fitisisa ki Mañolo a buyelezwi, nzila ya ku pulusezwa kwa bupilo bo bu sa feli, ki ya ku ituta ona Mañolo ao ni ku pila ka ona ka lizazi ni lizazi le lu pila. Lu lukela ku yeya Linzwi la Mulimu kamita, ka mubonelo o swana o buniti ili wa buitebuho bo bu talusizwe ki walisamu kuli: “Ni ka hupulisa misebezi ya [Jah, NW], e, ni bulele ze komokisa za linako za kale. Ni ka hupula misebezi ya hao kaufela.” (Samu 77:11, 12) Ku yeya ‘ze komokisa ni misebezi’ ya Jehova ku ka lu nyangumunela ni kwa ku pateha mwa misebezi ye minde, ye isa kwa bupilo bo bu sa feli. Buka ye, “Liñolo Kamukana Li Tahile ka Moya wa Mulimu, mi Li Na ni Tuso,” i lelezwi ku susueza mañi ni mañi ya lata ze lukile kuli a abane kwa lituso ze inelela ili ze kolwisa ze taha ka ku zwelapili ku ituta ni ku sebelisa Linzwi la Mulimu.

MWA “LINAKO ZE TATA”

13. Lu pila mwa “linako ze tata” lifi?

¹³ Linako za cwale ki zona ze t’ata ka ku fitisisa mwa litaba za mufuta wa mutu. Ze kona ku shangumuka ki ze komokisa. Mane, i kona ku ba niti ku bulela kuli mufuta wa mutu u mwa lubeta lwa ku shwa supamweto. Kacwalo manzwi a muapositola Paulusi ki a swanela luli, a li: “Hape u zibe kuli, mwa mazazi a maungulelo, ku ka taha linako ze tata. Kakuli batu ba ka ba baitati, ba ba lata mali, ba ba itumbaeta ni ku ikuhumusa; ikaba banyefuli, ba ba sa utwi bashemi ba bona, ba ba si na buitumelo, ba ba hana za Mulimu; ikaba batu ba ba si na lilato la taho, ba ba na ni ñole, ba ba seba batu ka buhata, ba ba sa koni ku iswala, ba ba na ni buhali, ba ba toya batu ba bande; ikaba lishembi ni matanya, ni ba ba inuneka, ni ba ba lata minyaka, isi Mulimu; ikaba batu ba ba eza mukwa wa bulumeli, kono se si eza mata a bulumeli ba si latuzi. U sabe kwa batu ba ba cwalo.”—2 Tim. 3:1-5.

14. Kabakala linako ze lu li ku zona, ki kelezo mañi ya Paulusi ye lu swanela ku utwa?

 ¹⁴ Lu swanela ku sabelañi kwa batu ba ba cwalo? Kakuli linzila za bona ze si za silumeli li ka tuha li fela ka sinyeho! Kono luna ni basepahali ba bañwi kaufela lu sikuluhele kwa lituto ze pilisa za Mañolo a buyelezwi, lu tome bupilo bwa luna bwa ka zazi ku ona Mañolo ao luli. Lu utwe manzwi a Paulusi ku mucaha Timotea, a li: “Haili wena u tiyele ku z’o itutile, ze ku kolisize.” (2 Tim. 3:14) Ee, “u tiyele” ku ona, ki mwa bulelela Paulusi. Ha lu eza cwalo, lu lukela ku tuhelela Mañolo ka buikokobezo kuli a lu lute, ku lu kolisa, ku lu nyaza, ni ku lu hulisa ka ku luka. Jehova wa ziba ze lu tokwa, kakuli mihupulo ya hae i fita hahulu ya luna. Ka Mañolo a hae a buyelezwi, u lu bulelela ze lu tusa ilikuli lu talifele ni ku petahalela luli musebezi o munde wa ku paka za libizo ni Mubuso wa hae. Paulusi u lu fa kelezo ye ye zwile mubano ha nze a talusa “linako ze tata” ze taha “mwa mazazi a maungulelo.” U li: “Liñolo kamukana li tahile ka Moya wa Mulimu, mi li na ni tuso kwa ku luta, ni ku kolisa, ni ku nyaza, ni ku hulisa ka ku luka; kuli mutu wa Mulimu a petahale mi a talifele luli misebezi kaufela ye minde.” Haike luna kaufela lu punyuhe linako ze t’ata ze ka ku utwa kelezo yeo ye buyelezwi!—2 Tim. 3:16, 17; Is. 55:8-11.

15. (a) Ku sa utwa ku tisizeñi? (b) Ku utwa kwa Kreste ku tisize tohonolo ifi ye nde hahulu?

¹⁵ Ku utwa Mañolo a buyelezwi ku swanela ku ba sikonkwani sa luna. Kabakala ku sa utwa linzwi ni taelo ya Jehova, mutu wa pili n’a wezi mwa sibi ni lifu, mi “kamukwaocwalo lifu li tile kwa batu kaufela.” Kacwalo mutu n’a latehezwi ki tohonolo ya n’a ka be a bile ni yona mwa Paradaisi ya Edeni, ili tohonolo ya ku ‘koyola kwa kota ya bupilo, ku ca mi ni ku pila kamita.’ (Maro. 5:12; Gen. 2:17; 3:6, 22-24) Kono ka ku utwa kwa Kreste ni ka mutomo wa sitabelo sa “Ngunyan’a Mulimu” yo, Jehova u ka bubisa “nuka ya mezi a bupilo, ye benya sina kristale,” ya ku tusa ba mufuta wa mutu kamukana ba ba ineela ku Yena ka ku utwa. Ka mwa n’a i bonezi muapositola Joani mwa pono: “Buse bwa kwanu ni mwa buse, ku na ni kota ya bupilo ye beya miselo ha 12, inz’e buzwisa miselo ka kweli ni kweli; mi matali a kota yeo ki a ku folisa macaba.”—Joa. 1:29; Sin. 22:1, 2; Maro. 5:18, 19.

16. Mañolo a buyelezwi a na ni tuso mañi ye inelela?

¹⁶ Nzila ya bupilo bo bu sa feli i kwaluhile hape fapil’a mufuta wa mutu. Ki ba ba tabile he ba ba utwa liñolo le li buyelezwi le: “Iketele bupilo kuli u pile, wena ni baikulu ba hao. Iketele ku lata [Jehova, NW] Mulimu wa hao, ku utwa linzwi la hae ni ku mu kumalela; kakuli ki Yena bupilo bwa hao, mi butelele bwa mazazi a hao bu ku Yena.” (Deut. 30:19, 20) Ku lumbekwe Jehova, Mulimu ni Ndat’a Mulen’a luna Jesu Kreste, ya tisa tukiso ye makaza yeo ya bupilo ka sitabelo sa Mwan’a hae ni ka Mubuso wa hae o sa feli. Lu na ni tabo mi lwa itumela luli kuli lwa kona ku kuta-kutela ku bala, ku ituta, ni ku yeya liniti za butokwa hahulu ze, kakuli luli “Liñolo kamukana li tahile ka Moya wa Mulimu, mi li na ni tuso,” li libisa kwa bupilo bwa kamita kwahalimu kamba fa lifasi-mubu le li li paradaisi. (Joa. 17:3; Maef. 1:9-11) Ka nako yeo lika kaufela li ka shaela kuli ‘[Jehova, NW] u kenile.’—Zak. 14:20; Sin. 4:8.

[Lipuzo za Tuto]