Mu ye kwa litaba za mwahali

Mu ye kwa litaba za mwahali

Manzwi A Makalelo

Manzwi A Makalelo

“Ne ni hulezi mwa kanzinyana mwa kalulo ya kwa mutulo,” ko na mwa na taluselize Dauda ya zwelela kwa Sierra Leone. “Muta o muñwi, ha ne ni sa li mushimani, ne ku na ni muzeko wa mubu mwahal’a lubasi lwa hesu ni lubasi lo luñwi. Bubeli bwa ona n’a talusa kuli mubu ki wa bona. Mwa ku tatulula taba, mutu wa milyani n’a bizizwe. N’a tambekile siiponi ku munna yo muñwi, mi cwale ni ku mu kwahela ka lisila le li sweu. Hañi-hañi munna ya n’a kwahelezwi mwa lisila a kalisa ku njanja ni ku fufulelwa. H’a nze a talimile mwa siiponi, a huweleza kuli: ‘Ni bona munna-muhulu inze a atumela! U apezi liapalo ze sweu. Ki yo mutelele mi u supezi, u na ni milili ye miseta, mi u zamaya ka ku obama hanyinyani.’

“N’a talusa Bo kuku! Mi cwale a fita fa ku tukuka ni ku huweleza kuli: ‘Haiba mu sa lumeli se ni bulela, a mu tahe mu to iponela ili mina!’ Ka mo ku inezi fela, ne ku si na ni yo mukana wa ku luna ya n’a na ni bundume bwa ku eza cwalo! Mutu wa milyani y’o a kuzisa munn’a y’o ka ku mu kasa sompo sa matali ni mezi, seo n’a na ni sona mwa sihwana.

“Ka ku bulela ili ka ku itusisa yena mutu ya n’a sweli siiponi y’o, ‘Bo kuku’ ne ba talusize kuli mubu ne u li wa lubasi lwa luna. A taluseza bo kuku ba basali kuli ba swanela ku lima mubu ku si na pilaelo ni ye kana. Lubasi lo luñwi lwa amuhela katulo yeo. Muzeko ne u felile.”

Ze ipumanwi ku zona za mufuta o cwalo ki ze ñata mwa Wiko wa Africa. Teñi k’o, sina mo ku inezi mwa likalulo ze ñwi za lifasi, bolule-lule ba ba sa konwi ku balwa ba lumela kuli batu ba ba shwile ba shimbulukela kwa lifasi la kwa moya, k’o ba kona ku bona ni ku susueza bupilo bwa batu ba fa lifasi-mubu. Kana yona tumelo yeo ki ya niti? Kana ba ba shwile luli b’a pila? Haiba ha ku cwalo, ki bomañi bona bao ba ba ikezisa ku ba batu ba ba shwile? Ku ziba likalabo ze nepahezi ku zona lipuzo ze ki nto ya butokwa hahulu. Ki taba ye ama bupilo kamba lifu.