Kauhanyo 8

Wa Lamulelwa kwa Milomo ya Litau!

1, 2. (a) Dariusi wa Mumede n’a lukisize cwañi mubuso wa hae o yandulukile? (b) Mu taluse misebezi ya manduna ni m’ata e ne ba na ni ona.

BABILONA ne se i wile! Kabubo ka yona ka ku ba mubuso o m’ata ka ku fitisisa mwa lifasi ka lilimo ze mwanda ne ka felile mwa lihoranyana. F’o ki fona fo ne i kalezi puso ye nca ya Mamede ni Maperesia. Dariusi wa Mumede, ka ku ba yena ya n’a yolile lubona lwa Belishazare, cwale n’a na ni mungendenge wa ku lukisa mubuso wa hae o yandulukile.

² O muñwi wa mingendenge ya pili ya n’a ezize Dariusi ne li wa ku keta manduna ba 120. Ku ngiwa kuli manduna bao fokuñwi ne ba ketiwa mwahal’a bahabo mulena. Nduna ni nduna n’a zamaisa silalo se situna kamba kalulonyana ya mubuso. (Daniele 6:1) O muñwi wa misebezi ya hae ne li ku nonoya mitelo ni ku i lumela kwa lapa la mulena. Nihaike ka linako ze ñwi nduna y’o n’a shokiwa ki ndumeleti wa mulena wa mupoti, n’a na ni m’ata a matuna. Lilumbatina la hae, la satrap, ne li talusa “musilelezi wa Mubuso.” Mwa kalulo ya hae, nduna y’o n’a ngiwa ku ba mulena yo munyinyani, ya m’ata a bat’o likana ni a mulena tota.

3, 4. Ki kabakalañi Dariusi ha n’a shemubile Daniele, mi mulena y’o n’a mu file situlo sifi?

³ Daniele n’a ka ezañi mwa tukiso ye nca yeo? Kana Dariusi wa Mumede n’a ka tulula mupolofita wa Mujuda y’o ya supezi ya n’a li wa lilimo za mwa ma-90 ka nako  yeo? Kutokwa! Ku si na kakanyo, Dariusi n’a lemuhile kuli Daniele n’a polofitile ku wa kwa Babilona a si ka busha mi ni kuli sinulo ye cwalo ne i tokwa kutwisiso ye ipitezi luli. Hape, Daniele n’a s’a yeziseli ka lilimo-na-lilimo mwa ku sebelisanela ni likwata-kwata za lihapwa mwa Babilona. Dariusi n’a lakaza ku swalisana hande ni babusiwa ba hae b’a sa z’o hapa. Kacwalo, n’a ka tokwa muelezi ya na ni butali ni yeloseli ye cwale ka ya Daniele. N’a ka mu fa situlo sifi y’o?

⁴ Ne ku ka komokisa Dariusi ha n’a ka keta Daniele muhapiwa wa Mujuda kuli a be nduna. Kono mu nahane luñuñu lo ne lu bile teñi Dariusi ha zibahaza kuli u ezize Daniele ku ba yo muñwi wa babusisi ba balalu ba ne ba ka okamela manduna! Mi hape, “kapili Daniele a fita babusisi” ba bañwi. “Moya wa hae n’o li kwapili ka butali.” Dariusi mane n’a fumba ku mu eza ngambela.—Daniele 6:2, 3.

5. Babusisi ba bañwi ni manduna ba kana ba ikutwile cwañi Daniele h’a fiwa situlo, mi ne ba ikutweziñi cwalo?

⁵ Babusisi ba bañwi ni manduna ne ba kana ba nyemile hahulu. Ne ba sa lati kuli Daniele a ba pahamele, yena a si Mumede kamba Muperesia kamba silama sa lubasi lwa bulena! Dariusi n’a kona ku pahamisa cwañi muzwahule cwalo, ku siya banabahabo yena, mi mane ni lubasi lwa hae tota? Taba yeo neikana i bonahezi ku ba sobozi. Hape, ku bonahala kuli manduna ne ba sa lati busepahali bwa Daniele kabakala likezo za bona za busholi ni buputeleli. Niteñi, babusisi ni manduna bao ne ba saba ku bonana ni Dariusi ka za taba yeo. Kakuli Dariusi n’a kuteka hahulu Daniele.

6. Babusisi ni manduna ne ba likile cwañi ku nyazahalisa Daniele, mi ki kabakalañi ha ne ba palezwi?

⁶ Kacwalo babusi ba ba muna bao ba lelisana. Ba lika  ku “fumanisa Daniele mulatu mwa musebezi wa mubuso.” Kana n’a sa ezi hande misebezi ya hae? Kana n’a sa sepahali? Babusisi ni manduna ba palelwa ku fumana foso kamba mulatu ka za mo Daniele n’a ezeza misebezi ya hae. Kiha ba nahana kuli, “ha lu na ku fumanela Daniele libaka la ku mu tameleza, haisi ha lu ka mu tama ka taba ya mulao wa Mulimu wa hae.” Kacwalo mahakabe bao ba lumelelana za ku eza. Ne ba nahana kuli seo ne si ka bulaisisa Daniele.—Daniele 6:4, 5.

MULELO O LUNYA WA EZWA

7. Babusisi ni manduna ne ba akalelizeñi ku mulena, mi ne ba ezize seo ka nzila ifi?

⁷ Sikutu sa babusisi ni manduna ba “kopana, ba ya ku” Dariusi. Pulelo ya Siarami fa i talusa kuli ne ba eza siyongili. Ku bonahala kuli banna bao ne ba ezize seo kuli ba bonise kuli ba tiselize Dariusi taba ye tuna hahulu-hulu. Ne ba kana ba nahanile kuli n’a si ke a honona akalezo ya bona ha ne ba ka i fa ka buikolwiso ni ka nzila ye bonisa kuli ne i tokwa ku talimwa ka putako. Kacwalo, ba nata fa sisupo, ba li: “Manduna ba mubuso kaufela, ni babusisi, ni baelezi, ni mandumeleti, ni batelisi, ba lumelelani ku toma mulao wa bulena, ni ku eza taelo ye tiile, ye bulela kuli: Mutu kaufela ya ka eza tapelo ku mulimu u sili, kamba ku mutu, fa mazazi a mashumi a malalu, haisi ku wena mulena, mutu yo a nepelwe mwa musima wa litau.” *—Daniele 6:6, 7.

8. (a) Dariusi n’a ka tabelelañi mulao o n’o akalelizwe? (b) Mulelo tota wa babusisi ni manduna ne li ufi?

⁸ Lipiho ka za ze ezahezi li bonisa kuli hañata malena ba kwa Mesopotamia ne ba ngiwa ni ku lapelwa inge  milimu. Kacwalo, ku si na kakanyo Dariusi n’a tabezi hahulu akalezo yeo. Hape n’a kana a boni kuli mulao wo ne u ka tusa. Mu hupule kuli ne li muzwahule ili muenyi ku ba ba pila mwa Babilona. Mulao o munca w’o ne u ka tiisa bulena bwa hae, mi ne u ka susueza likwanamunu ba ne ba pila mwa Babilona ku bonisa busepahali ni kemelo ya bona kwa mulonga o munca. Kono babusisi ni manduna bao ha ne ba akaleza mulao w’o, ne ba sa ezezi ku tusa mulena. Niti kikuli, ne ba bata ku kwacisa Daniele, kakuli ne ba ziba kuli n’a lapelanga Mulimu halalu ka zazi fapil’a mahaulo a’ kwaluhile a ndu ya hae ya kwahalimu.

9. Ki kabakalañi buñata bwa ba ba si Majuda ha ne ba si ke ba bilaezwa ki taelo ye nca yeo?

⁹ Kana kaniso yeo ya tapelo ne i ka bilaeza balapeli kaufela ba mwa Babilona? Mwendi nya, kakuli kaniso yeo ne i ka tanda fela kweli. Hape, ki ba sikai ba ba si Majuda ba ne ba k’a nga kuli ku lapela mutu ka nako ye ñwi ki ku yaya bulapeli bwa bona. Caziba yo muñwi wa za Bibele u li: “Ku laelelwa ku lapela mulena ne si nto ye sienyi kwa sicaba seo se ne si fita a mañwi kwa ku lapela milimu; mi kacwalo Mubabilona h’a laelwa ku fa muhapi—yena Dariusi wa Mumede—likute le li lukela mulimu, n’a sa kata-kati ku eza cwalo. Ki Mujuda fela ya n’a hana taelo ye cwalo.”

10. Mamede ni Maperesia ne ba nga cwañi mulao o tomilwe ki mulen’a bona?

¹⁰ Makutwenyi ba Dariusi ba mu susueza kuli a ‘tiise mulao wo, mi a ñole fateñi libizo la hae, kuli mulao u si ke wa fetuha, ka mukwa wa mo ku inezi mulao wa Mamede ni Maperesia, ili mulao o sa fetuhi.’ (Daniele 6:8) Tato ya mulena hañata ne i ngiwa ku ba ye sa biulwi kwa Bucabela kale k’o. Seo ne si fuzelezi muhupulo wa kuli  ha koni ku fosa. Nihaiba mulao o n’o kona ku bulaisisa batu ba ba si na mulatu ne u na ni ku latelelwa!

11. Taelo ya Dariusi ne i ka ama cwañi Daniele?

¹¹ Dariusi a tiisa mulao, a sa nahani za Daniele. (Daniele 6:9) Ka ku eza cwalo, a fa tumelezo ya ka ku sa ziba ya kuli sikombwa sa hae se si butokwa ka ku fitisisa si bulaiwe. Taelo yeo ne i tamehile ku ama Daniele.

DARIUSI U HAPELEZWA KU FA KATULO YE MASWE

12. (a) Daniele n’a ezizeñi a sa utwa fela za mulao o munca wo? (b) Ki bomañi ba ne ba bandamezi Daniele, mi ne ba mu bandameziñi?

¹² Hañihañi Daniele a utwa za mulao o hanisa tapelo w’o. Honaf’o, a ikela kwa ndu ya hae mi a y’o kena mwa ndu ya hae ya kwahalimu, ko ne ku inzi mahaulo a kwalulezwi kwa neku la Jerusalema. * Teñi m’o, Daniele a kala ku lapela Mulimu “sina mw’a n’a ezezanga sapili.” Daniele n’a kana a nahanile kuli n’a inzi a nosi, kono baleli bao ne ba mu bandamezi. Kiha “ba kena ka sipundumukela,” mwendi ka lilata le ne ba ezize ha ne ba potezi Dariusi. Cwale ne ba iponezi Daniele inz’a “lapela Mulimu wa hae.” (Daniele 6:10, 11) Babusisi ni manduna bao ne ba na ni bupaki bwa ku munjulisa Daniele fapil’a mulena.

13. Lila za Daniele ne ba bihileñi ku mulena?

¹³ Lila za Daniele ba buza Dariusi ka mano kuli: “Kana ha u si ka fundela mulao wa kuli, mutu ufi kamba ufi ya ka eza tapelo ku mulimu, kamba ku mutu, mazazi a mashumi a malalu, haisi ku wena mulena, u ka nepelwa  mwa musima wa litau?” Dariusi a alaba, a li: “Ki taba ye tiile, sina mulao wa Mamede ni Maperesia, ili mulao o sa fetuhi.” Baleli bao kapili ba bulela kuli: “Daniele, wa kwa lihapwa za Majuda, h’a na taba ni mulao o fundezwi ki wena mulena; kono u lapela Mulimu wa hae halalu ka lizazi.”—Daniele 6:12, 13.

14. Ku bonahala kuli babusisi ni manduna ne ba bulezi Daniele ku ba “wa kwa lihapwa za Majuda” kuli ba koñomekeñi?

¹⁴ Mu lemuhe kuli babusisi ni manduna ne ba bulela Daniele ku ba “wa kwa lihapwa za Majuda.” Ku bonahala kuli ne ba bata ku koñomeka kuli Daniele y’o Dariusi n’a hulisize cwalo ne li fela Mujuda y’a li mutanga. Kacwalo ne ba lumela kuli Daniele n’a na ni ku utwa mulao—ku si na taba ni mwa n’a m’u ngela mulena!

15. (a) Dariusi n’a ikutwile cwañi ha utwa taba ye ne ba mu tiselize babusisi ni manduna? (b) Babusisi ni manduna ne ba bonisize cwañi hape mo ne ba kendela Daniele?

¹⁵ Mwendi babusisi ni manduna bao ne ba libelela kuli mulena u ka ba fa mipuzo kabakala butikitibi bwa bona. Hakulicwalo, u zibe ne ba ipumile. Dariusi n’a swabisizwe hahulu ki taba ye ne ba mu tiselize. Ku fita ku nyemela Daniele kamba ku mu nepela kapili-pili mwa musima wa litau, Dariusi a tola lizazi mutumbi inz’a bata nzila ya ku mu punyusa. Kono a palelwa. Hañihañi, baleli bao ba kuta, mi ba si na maswabi, ba pihelela kuli Daniele a ombiwe moyo.—Daniele 6:14, 15.

16. (a) Ki kabakalañi Dariusi ha n’a kuteka Mulimu wa Daniele? (b) Dariusi n’a sepileñi ka za Daniele?

¹⁶ Dariusi n’a ikutwa kuli ha ku na mwa n’a ka ezeza mwa taba yeo. Mulao ne u sa konwi ku fetulwa, mi kutwi “bufosi” bwa Daniele ne bu sa konwi ku swalelwa. Seo Dariusi n’a kona fela ku bulelela Daniele ne li kuli “Mulimu wa hao, y’o sebeleza ka nako ni nako, a ku pilise!” Ku bonahala kuli Dariusi n’a kuteka Mulimu  wa Daniele. Ki Jehova ya n’a konisize Daniele ku bulela cimo kuli Babilona i ka bitwa. Mulimu hape n’a file Daniele “moya” o n’o mu fapanya ni babusisi ba bañwi. Mwendi Dariusi n’a ziba kuli lilimo ze mashumi-shumi kwamulaho, yena Mulimu ya swana y’o n’a lamulezi batangana ba Maheberu ba balalu kwa ñumbimulilo. Mulena n’a kana a sepile kuli Jehova cwale n’a ka punyusa ni Daniele, kakuli Dariusi n’a sa koni ku fetula mulao wa n’a tomile. Kacwalo, Daniele a nepelwa mwa musima wa litau. * Kiha ku “tiswa licwe, mi kwa tibiwa fa munyako wa musima. Mulena a tiisa licwe ka ku beya fateñi liswayo la hae, ni liswayo la mandun’a hae; kuli ku si ke kwa konahala ku fetula se siñwi bakeñisa Daniele.”—Daniele 6:17.

KEZAHALO YE MAKAZA

17, 18. (a) Kiñi se si bonisa kuli Dariusi n’a swabisizwe hahulu ki ze ne ezahezi ku Daniele? (b) Ne ku ezaheziñi mulena ha kutela kwa musima wa litau habusa?

¹⁷ Dariusi ya swabile a kutela kwa ndu ya hae ya bulena. N’a si ka tisezwa baopeli, kakuli n’a sa tabeli ku itabisa. Kono Dariusi a tona busihu kaufela, a sa ci. “A swalwa ki sikobyoti.” Dariusi a zuha malungasiku, a akufela kwa musima wa litau. A huwa ka linzwi le li tomohile, a li: “Mawe Daniele! wena mutanga wa Mulimu Ya-Pila, kikuli Mulimu wa hao, y’o sebeleza ka ku tundamena, u konile ku ku lamulela kwa litau?” (Daniele 6:18-20) Ki ku komoka ni ku taba kwa butuna ko ne ku mu sweli h’a utwa kalabo!

¹⁸ “Mulena, u pile kamita.” Ka tumeliso ye likute yeo, Daniele a bonisa kuli n’a si na lutimbo ku mulena. N’a  lemuhile kuli haki Dariusi ya mu nyandisize, kono ne li babusisi ni manduna ba ba muna. (Mu bapanye Mateu 5:44; Likezo 7:6.) Daniele a zwelapili, a li: “Mulimu wa ka u lumile lingeloi la hae, mi li tibile milomo ya litau kuli li si ke za ni eza kozi, kakuli ni fumanwi ni si na mulatu fapil’a hae. Mi ni fapil’a hao, mulena, ha ni si ka eza se siñwi se si maswe.”—Daniele 6:21, 22.

19. Dariusi n’a kwashekilwe ni ku kukuezwa cwañi ki babusisi ni manduna bao?

¹⁹ Manzwi ao a lukela ku ba a n’a sisitile lizwalo la Dariusi hakalo! N’a ziba ni kale kuli Daniele n’a sa lukeli ku nepelwa mwa musima wa litau. Dariusi n’a ziba hande kuli babusisi ni manduna ne ba lelisani kuli ba bulaise Daniele ni kuli ne ba kwashekile mulena kuli ba pete milelo ya bona ya buitati. Ha ne ba bulezi kuli ‘manduna ba mubuso kaufela’ ne ba babalize ku toma mulao wo, ne ba bonisa kuli Daniele ni yena n’a lumezi taba yeo. Dariusi n’a ka talima za mahakabe bao hasamulaho. Kono pili a laela kuli Daniele a zwiswe mwa musima wa litau. Ka ku komokisa, Daniele n’a si ka ñwalulwa nihaiba hanyinyani!—Daniele 6:23.

20. Kiñi ze ne tahezi lila za Daniele ba ba lunya?

²⁰ Daniele ha s’a zwile mwa kozi, Dariusi n’a sa na ni ze ñwi za ku eza. “Ka taelo ya mulena, kwa tiswa banna bani ba ba ne ba cile Daniele busifa; ba latelwa mwa musima wa litau, bona, ni bana ba bona, ni basali ba bona. Ba si ka fita kale fafasi mwa musima, litau za ba swala, za loba masapo a bona kaufela.” *—Daniele 6:24.

21. Mulao wa Mushe ni milao ya macaba a mañwi a kwaikale ne i shutana cwañi ku za mwa ku ezeza lilama za lubasi lwa lifosi?

²¹ Ku bulaya baleli bao hamoho ni basali ni bana ba  bona ku kana kwa bonahala ku ba koto ye fitelezi. Kono Mulao w’o Mulimu n’a file ka mupolofita Mushe ne u ize: “Bondat’ahe bana ba si ke ba bulawa mwa sibaka sa bana ba bona, ni bana ba si ke ba bulawa mwa sibaka sa bondat’a bona; mutu ni mutu a bulaelwe sibi sa hae.” (Deuteronoma 24:16) Nihakulicwalo, mwa macaba a mañwi a kwaikale, hañata lilama za lubasi ne ba bulaiwanga hamoho ni sifosi, haiba foso ki ye tuna luli. Mwendi seo ne si ezezwa kuli lilama za lubasi bao ba si ke ba yolisa misuha hasamulaho. Niteñi, Daniele haki yena ya n’a tisize kuli mabasi a babusisi ni manduna bao a fiwe koto yeo. Mwendi n’a swabile hahulu kabakala bumai b’o lifosi bao ne ba tiselize mabasi a bona.

22. Dariusi n’a shaezi taelo mañi ye nca?

²² Babusisi ni manduna ba mahakabe bao ne ba shwile. Dariusi a shaela, a li: “Ni toma mulao wa kuli, batu ba mwa mubuso wa ka kaufela, ba sabe Mulimu wa Daniele, kakuli ki Mulimu Ya-Pila, ki Yena ya li teñi ku ya ku ile; mubuso wa hae ha u na ku feliswa; mi bulena bwa hae bu ka ina, mane ku ya ku ile. Wa lamulela, wa pilisa, u tahisa liponiso ni limakazo kwa lihalimu ni mwa lifasi; mane u lamulezi Daniele kwa mata a litau.”—Daniele 6:25-27.

MU SEBELEZE MULIMU KA KU TUNDAMENA

23. Daniele u file mutala mañi ka mubeleko wa hae wa silifasi, mi lu kona ku mu likanyisa cwañi?

²³ Daniele u file batanga ba Mulimu ba cwale mutala o munde. Muzamao wa hae ne u sa nyazahali ni kamuta. Mwa musebezi wa hae wa silifasi, Daniele ne li “mutu ya sepahala, mi ne ku sa fumanwi foso kamba mulatu ku yena.” (Daniele 6:4) Ka ku swana, Mukreste u swanela ku  tukufalelwa mubeleko wa hae. Seo hasi talusi kuli a lakanele bufumu kamba ku hatelela ba bañwi kuli a huliswe fa musebezi. (1 Timotea 6:10) Mañolo a talusa kuli Mukreste u lukela ku sebeza hande ka busepahali ni ka pilu kaufela, ‘inge ya ezeza [Jehova, NW].’—Makolose 3:22, 23; Tite 2:7, 8; Maheberu 13:18.

24. Daniele n’a bonisize cwañi kuli h’a zwakanyi bulapeli bwa hae?

²⁴ Daniele n’a si ka zwakanya bulapeli bwa hae. Mukwa wa hae wa ku lapela ne u zibwa. Hape, babusisi ni manduna ne ba ziba hande kuli Daniele n’a sa keshebisi bulapeli bwa hae. Ne ba kozwi kuli n’a ka zwelapili mwa mukwa wa hae niha ne u ka haniswa ki mulao. Ki mutala kwa bunde kwa Bakreste ba kacenu w’o! Ni bona ba ile libubo la ku beya bulapeli bwa Mulimu kwapili. (Mateu 6:33) Seo si swanela ku iponelwa ki ba bañwi, kakuli Jesu n’a laelezi balutiwa ba hae kuli: “Liseli la mina a li bonise batu . . . , kuli ba bone misebezi ya mina ye minde, mi ba lumbe Ndat’a mina ya kwa lihalimu.”—Mateu 5:16.

25, 26. (a) Ba bañwi ba kana ba bulelañi ka za za n’a ezize Daniele? (b) Ki kabakalañi Daniele ha n’a ngile kuli ku cinca mukwa wa hae ne ku ka ba inge kuli n’a latelela taelo yeo?

²⁵ Ba bañwi ba kana ba bulela kuli Daniele n’a ka be a pimile nyandiso ka ku lapela Jehova kwa mukunda ka mazazi a 30 ani. Kakuli ha ku na muyemelo kamba mubeelo wa lika o tomilwe kuli mutu a utwiwe ki Mulimu. Mane u kona ni ku utwa minahano ya mwa pilu ya mutu. (Samu 19:14) Niteñi, Daniele n’a boni kuli ha n’a ka cinca mukwa wa hae, ne ku ka ba inge kuli n’a latelela taelo yeo. Libaka?

²⁶ Bakeñisa kuli mukwa wa Daniele wa ku lapela ne u zibwa hande, batu ne ba ka liñi ha n’a ka u tuhela ka sipundumukela? Ne ba kabe b’a ngile kuli Daniele n’a saba batu ni kuli mulao wa mulena ne u fita wa Jehova.  (Samu 118:6) Kono Daniele n’a bonisize ka likezo za hae kuli n’a ipeile ku Jehova ka ku tala. (Deuteronoma 6:14, 15; Isaya 42:8) Niteñi, Daniele ha n’a eza cwalo, ne si kuli n’a tula mulao wa mulena ka kutokwa likute. Kono hape n’a si ka yaya bulapeli bwa hae. Daniele n’a zwezipili fela ku lapela mwa ndu ya hae ye kwahalimu, “sina mw’a n’a ezezanga” pili mulena a si ka fa kale taelo yeo.

27. Batanga ba Mulimu ba kacenu ba kona ku likanyisa cwañi Daniele kwa (a) ku ipeya mwatas’a ba ba beilwe fa bulena? (b) ku utwa Mulimu ku fita batu? (c) ku tundamena ku pila ka kozo ni batu kaufela?

²⁷ Batanga ba Mulimu ba kacenu ba kona ku ituta se siñwi kwa mutala wa Daniele. Ba zwelapili ku ‘ipeya mwatas’a ba ba beilwe fa bulena,’ ba latelela milao ya naha mo ba yahile. (Maroma 13:1) Kono milao ya batu ha i lwanisana ni ya Mulimu, batanga ba Jehova ba eza mo ne ba ezelize baapositola ba Jesu, ba ne ba bulezi ka bundume kuli: “Ki swanelo kuli lu utwe Mulimu ku fita batu.” (Likezo 5:29) Ha ba eza cwalo, Bakreste ha ba yemeli petuhelo. Ba bata fela ku pila ka kozo ni batu kaufela kuli ba “pile mwa kozo ni buiketo, ka bulapeli kaufela ni ka ku ikuteka.”—1 Timotea 2:1, 2; Maroma 12:18.

28. Daniele n’a sebelelize cwañi Jehova “ka ku tundamena”?

²⁸ Dariusi n’a bulezi kuli Daniele n’a sebeleza Mulimu “ka nako ni nako” ni “ka ku tundamena.” (Daniele 6:16, 20) Mutomo wa linzwi la Siarami le li tolokilwe “ku tundamena” li talusa “ku zamaya mwa mupotoloho.” F’o kikuli mupotoloho o sa feli, kamba nto ya kamita. Ki mona mwa n’a sepahalela Daniele cwalo. N’a sa cinca-cinci. Mañi ni mañi n’a ziba za n’a ka eza Daniele ha n’a ka telwa ki miliko, ibe ye mituna kamba ye minyinyani. N’a ka zwelapili ku eza za n’a kalile ku eza lilimo ze mashumi-shumi kwamulaho—ku sepahala ku Jehova.

29. Batanga ba Jehova ba kacenu ba kona ku tusiwa cwañi ki busepahali bwa Daniele?

 ²⁹ Batanga ba Mulimu ba cwale ba bata ku likanyisa Daniele. Muapositola Paulusi mane n’a elelize Bakreste kaufela ku yeya mutala wa baikale ba ne ba saba Mulimu. Ka tumelo, ne “ba sebelelize niti, ba fumani ku ze ne ba sepisizwe,” mi ne “ba tibile milomo ya litau,” ili nto ye bonahala kuli i talusa Daniele. Ka ku ba batanga ba Jehova kacenu, haike lu bonise tumelo ni tundamo inge ya Daniele mi “lu zamaye inze lu mata ka ku itiisa mwa siyano ye lukiselizwe luna.”—Maheberu 11:32, 33; 12:1.

[Litaluso za kwatasi]

MU ITUTILEÑI?

• Ki kabakalañi Dariusi wa Mumede ha n’a file Daniele situlo se situna?

• Babusisi ni manduna ne ba lelisaniñi ze maswe? Jehova n’a pilisize cwañi Daniele?

• Mu itutileñi ka ku isa pilu kwa mutala wa busepahali bwa Daniele?

[Lipuzo za Tuto]

 [Siswaniso se si fa likepe mutumbi la 114]

 [Siswaniso se si fa likepe mutumbi la 121]

[Siswaniso se si fa likepe 127]

Daniele n’a sebelelize Jehova “ka ku tundamena.” Mina bo?