Kauhanyo 18

“Hasi Ba Lifasi”

1. (a) A si ka shwa kale, Jesu n’a lapeziñi ka za balutiwa ba hae? (b) Ki kabakalañi ku ‘sa ba ba lifasi’ ha ku li kwa butokwa?

BUSIHU bo ne bu tatamiwa ki lizazi la n’a bulailwe, Jesu n’a lapelezi balutiwa ba hae. Ka ku ziba kuli ne ba ka lwaniswa hahulu-hulu ki Satani, Jesu n’a bulelezi Ndat’ahe kuli: “Ha ni ku lapeli kuli u ba zwise mwa lifasi, kono kuli u ba sileleze kwa bumaswe. Hasi ba lifasi, sina na ha ni si wa lifasi.” (Joani 17:15, 16) Ki kabakalañi ku sa ba ba lifasi ha ku li kwa butokwa cwalo? Kakuli Satani ki yena mubusi wa lifasi le. Bakreste ne ba si ke ba bata ku ba ba lifasi le li zamaiswa ki yena.—Luka 4:5-8; Joani 14:30; 1 Joani 5:19.

2. Jesu n’a si wa lifasi ka linzila mañi?

² Ku sa ba wa lifasi ne ku sa talusi kuli Jesu n’a sa lati ba bañwi. Kono n’a folisa bakuli, ku zusa bafu, ni ku luta batu ka za Mubuso wa Mulimu. Mane n’a shwezi batu. Kono n’a sa lati mibonelo ni likezo za batu ba ba maswe be ne ba bonisa moya wa lifasi la Satani. Kacwalo, n’a lemusize ka za lika ze cwale ka litakazo za buhule, ku lata hahulu bufumu, ni ku lwanela libubo. (Mateu 5:27, 28; 6:19-21; Luka 20:46, 47) Kona libaka ha ku sa komokisi kuli Jesu n’a ambukile za bupolitiki bwa lifasi. Niha n’a li Mujuda, n’a ikambusize kwa likañi la za bupolitiki le ne li li teñi mwahal’a Maroma ni Majuda.

 “Mubuso Wa Ka Hasi Wa Lifasi Le”

3. (a) Baeteleli ba bulapeli bwa Sijuda ne ba tamelelize Jesu mulatu mañi, mi ne li kabakalañi? (b) Kiñi se si bonisa kuli Jesu n’a sa tabeli ku ba mulena wa butu?

³ Mu nahane se ne si ezahezi baeteleli ba bulapeli bwa Sijuda ha ne ba tamile Jesu ni ku mu isa ku Ponse Pilato, mubusisi wa Roma. Se ne si ezahezi luli kikuli baeteleli bao ne ba filikani kakuli Jesu n’a bonahalize buipi bwa bona. Kuli ba ezise mubusisi ku lwanisa Jesu, ba mu tama taba ka ku bulela kuli: “Lu fumani mutu yo a kelusa sicaba sa luna; u hanisa batu ku zwiseza Sesare mutelo; hape u ipiza Kreste, Mulena.” (Luka 23:2) Kaniti luli b’o ne li buhata kakuli silimo se ne si felile, batu ha ne ba batile ku beya Jesu fa bulena, n’a hanile. (Joani 6:15) N’a ziba kuli kwapili n’a ka ba Mulena mwa lihalimu. (Luka 19:11, 12) Hape n’a ka fiwa bulena ki Jehova, isiñi batu.

4. Mubonelo wa Jesu ka za ku lifa mitelo ne li ufi?

⁴ Mazazi a malalu fela pili Jesu a si ka tamiwa kale, Bafalisi ne ba likile ku ezisa Jesu ku bulela nto ye n’e ka mu tama ka za ku lifa mitelo. Kono n’a ize: “Mu ni tiseze mali a mutelo. Ki sa mañi siswaniso ni ze ñozwi?” Ha ba alaba kuli “Ki za Sesare,” a li: “Kifohe, mu kutiseze Sesare z’e li za Sesare, mi mu zwiseze Mulimu, z’e li za Mulimu.”—Luka 20:20-25.

5. (a) Jesu n’a lutile balutiwa ba hae tuto mañi ha n’a tamiwa? (b) Jesu n’a talusize cwañi libaka la za n’a ezize? (c) Muzeko w’o ne u tahisizeñi?

⁵ Jesu n’a si ka luta za ku fetuhela babusi ba lifasi. Masole ni batu ba bañwi ha ne ba tile ku to tama Jesu, Pitrosi a comola mukwale ni ku lenga yo muñwi wa banna bao ka ona, ni ku mu puma zebe. Kono Jesu a li:  “Kutisa mukwale wa hao mwa sipusu sa ona; kakuli kaufela ba ba swala mukwale, ba ka bulaiwa ka mukwale.” (Mateu 26:51, 52) Zazi le li tatama, Jesu a talusa likezo za hae ku Pilato a li: “Mubuso wa ka hasi wa lifasi le; mubuso wa ka kabe ki wa lifasi le, kabe batu ba ka ba ni lwanezi, kuli ni si ke na tiswa kwa Majuda.” (Joani 18:36) Pilato a lumela kuli Jesu n’a si na ‘mulatu nihaiba u li muñwi kwa litaba za n’a tamwa.’ Kono ka ku komiwa ki sineneketo ya sicaba, Pilato a ezisa kuli Jesu a bulaiwe.—Luka 23:13-15; Joani 19:12-16.

Balutiwa Ba Latelela Ketelelo ya Jesu

6. Bakreste ba kwa makalelo ne ba bonisize cwañi kuli ne ba ambuka moya wa lifasi kono ne ba lata batu?

⁶ Kacwalo, balutiwa ba Jesu ne ba utwisisize ze n’e tokwahala mwa ku sa ba ba lifasi. Ne ku talusa ku ambuka mibonelo ni likezo za sihedeni za lifasi, ze n’e kopanyeleza ku itabisa ko ne ku ama za mifilifili ni buhule ze n’e ezezwanga mwa miyaho ya ku ezeza lipapali ni fa mapatelo a Roma. Kabakaleo, balutiwa ne ba biziwa kuli ne ba toile batu. Kono luli ne ba si ka toya batu, kakuli ne ba sebeza ka t’ata ku tusa ba bañwi ku tusiwa ki litukiso za Mulimu za ku fumana puluso.

7. (a) Kabakala ku sa ba ba lifasi, balutiwa ba kwa makalelo ne ba tahezwi ki lika mañi? (b) Ne b’a nga cwañi babusi ba bupolitiki ni za ku lifa mitelo, mi ne li kabakalañi?

⁷ Balateleli ba Jesu ne ba nyandisizwe inge mwa n’a nyandiselizwe yena, mi hañata ne ba nyandisizwe ki babusisi ba muuso be ne ba si ka talusezwa hande buniti. Niteñi, ibat’o ba ka 56 C.E., muapositola Paulusi n’a ñolezi Bakreste ba kwa Roma, ili ku ba susueza kuli ba “ipeye mwatas’a ba ba beilwe fa bulena [babusi ba bupolitiki]. Kakuli ha ku na bulena bo bu sa zwi ku  Mulimu.” F’o ha ku talusi kuli Jehova ki yena ya tomanga milonga ya silifasi, kono u i tuhelela ku ba teñi ku fitela Mubuso wa hae ha u ka ba ona fela o busa lifasi kaufela. Ka ku swanela, Paulusi n’a elelize Bakreste ku kuteka babusisi ba silifasi ni ku lifa mitelo.—Maroma 13:1-7; Tite 3:1, 2.

8. (a) Bakreste ba lukela ku ipeya kwatas’a babusi ku fita kai? (b) Bakreste ba kwa makalelo ne ba latelezi cwañi mutala wa Jesu?

⁸ Kono ku ipeya kwatas’a babusi ba bupolitiki ku lukela ku ba ni maciñekelo. Milao ya Mulimu ha i lwanisana ni milao ya batu, ba ba sebeleza Jehova ba lukela ku utwa milao ya Hae. Mu lemuhe se i bulela buka ye bizwa On the Road to Civilization—A World History ka za Bakreste ba kwa makalelo: “Bakreste ne ba hananga ku abana mwa misebezi ye miñwi ya be ne ba pila mwa Roma. Bakreste . . . ne ba nga kuli ku ya kwa busole ne li ku silafaza tumelo ya bona. Ne ba sa amuheli litulo za bupolitiki. Ne ba sa lapeli mubusi.” Kuta ya Majuda ha ne i ‘laezi hahulu’ balutiwa kuli ba tuhele ku kutaza, ne ba alabile kuli: “Ki swanelo kuli lu utwe Mulimu ku fita batu.”—Likezo 5:27-29.

9. (a) Ki kabakalañi Bakreste ba mwa Jerusalema ha ne ba ezize mo ne ba ezelize ka 66 C.E.? (b) W’o ki mutala wa butokwa ka nzila ifi?

⁹ Balutiwa ne ba si ka ikenya ni hanyinyani ku za likañi za bupolitiki ni za busole. Ka 66 C.E., Majuda ba mwa Judea ne ba fetuhezi Sesare. Mpi ya Maroma ka bubebe-bebe ya potoloha Jerusalema. Bakreste be ne ba li mwa munzi w’o ne ba ezize cwañi? Ne ba hupuzi kelezo ya Jesu ya kuli ba zwe mwa munzi. Maroma ha ne ba siile Jerusalema ka nakonyana, Bakreste ne ba silile  Nuka ya Jordani ni ku balehela mwa naha ya malundu ya Pela. (Luka 21:20-24) Buikambuso bwa bona ki mutala kwa Bakreste ba ba sepahala ba hasamulaho.

Bakreste Ba Ba Ikambusa mwa Mazazi a Maungulelo A

10. (a) Lipaki za Jehova ba patehile mwa musebezi mañi, mi ki kabakalañi? (b) Ki mwa litaba mañi mo ba sa ikenyangi?

¹⁰ Kana litaba ze ezahezi li bonisa kuli ku na ni sikwata mwa mazazi a maungulelo a se si latelezi mutala wa Bakreste ba kwa makalelo wa buikambuso? Ee, Lipaki za Jehova ba ezize cwalo. Mwahal’a yona nako ye kaufela, ba zwezipili ku kutaza kuli Mubuso wa Mulimu ki ona fela o ka tahisa kozo, buiketo, ni tabo ya kamita ku ba ba lata ku luka. (Mateu 24:14) Kono ha ba si ka ikenya ku za likañi za mwahal’a macaba ni hanyinyani.

11. (a) Buikambuso bwa Lipaki bu shutana cwañi ni likezo za ba bahulu ba bulapeli? (b) Lipaki za Jehova ba nga cwañi ze ba eza ba bañwi ka za bupolitiki?

¹¹ Ka ku shutana luli, ba bahulu ba bulapeli bwa mwa lifasi ba ikenyize hahulu mwa litaba za bupolitiki. Mwa linaha ze ñwi, ba tusize kamba ku lwanisa ba ba ipapata kuli ba fumane litulo. Ba bahulu ba bulapeli ba bañwi mane ba na ni litulo za bupolitiki. Ba bañwi ba hapelelize ba bupolitiki ku tusa litukiso ze lumelelizwe ki ba ba bahulu ba bulapeli. Kono Lipaki za Jehova bona ha ba yo ku za bupolitiki. Mi ha ba filikanyangi ze ba eza ba bañwi ba ba bata ku kena mwa likopano ze ñwi za bupolitiki, ku lwanela litulo za bupolitiki, kamba ku keta mwa liketisa. Jesu n’a bulezi kuli balutiwa ba hae ne ba si ke ba ba ba lifasi, mi kacwalo Lipaki za Jehova ha ba ikenyangi ku za bupolitiki.

12. Ki lika mañi ze tahile ka libaka la kuli bulapeli bwa lifasi le ha bu na buikambuso?

 ¹² Sina ka mwa n’a polofitezi Jesu, linaha li zwelapili ku lwana. Nihaiba likopano za mwa linaha ze swana za lwanisana. (Mateu 24:3, 6, 7) Ba bahulu ba bulapeli ibat’o ba kamita ba yemezi naha i liñwi kamba kopano ya naha i liñwi ye lwanisana ni ye ñwi, ni ku susueza balateleli ba bona ku ba likanyisa. Ki lifi ze zwile teñi? Batu ba bulapeli bo bu swana ba bulayana mwa lindwa ka libaka fela la kuli ki ba linaha kamba mishobo ye shutana. Yeo haki yona tato ya Mulimu.—1 Joani 3:10-12; 4:8, 20.

13. Bupaki bu bonisañi ka za buikambuso bwa Lipaki za Jehova?

¹³ Kono Lipaki za Jehova ha ba si ka ikenya ni hanyinyani mwa lifapano kaufela. The Watchtower ya November 1, 1939, ne i ize: “Ba ba li kwa lineku la Mulena kaufela ha ba na ku yemela naha ifi kamba ifi ku ze lwana.” Lipaki za Jehova mwa linaha kaufela ni mwa miinelo kaufela ba zwelapili ku ba ni ona mubonelo w’o. Ha ba tuheleli litaba za bupolitiki ni lindwa za lifasi le ze kauhanya ku sinya sizwale sa bona sa mwahal’a linaha. ‘Ka mikwale ya bona ba tula mihuma, ka malumo a bona ba tula licekesi.’ Ka ku ba ni buikambuso, ha ba sa ituta lindwa.—Isaya 2:3, 4; 2 Makorinte 10:3, 4.

14. Kabakala ku ikambusa kwa lifasi, ki lika mañi ze ezahezi kwa Lipaki za Jehova?

¹⁴ Buikambuso bwa bona bu tahisizeñi? Jesu n’a ize: “Kakuli ha mu ba lifasi, . . . lifasi li mi toile.” (Joani 15:19) Lipaki za Jehova ba bañata se ba tamilwe ka libaka la kuli ki batanga ba Mulimu. Ba bañwi se ba nyandisizwe maswe, mane ni ku bulaiwa, sina mo ne ba  ezelizwe Bakreste ba mwa lilimo za mwanda wa pili. Seo si cwalo ka libaka la kuli Satani ki yena “mulimu wa lifasi le,” mi u lwanisa batanga ba Jehova, ba ba si ba lona.—2 Makorinte 4:4; Sinulo 12:12.

15. (a) Linaha kaufela li libile kai, mi Lipaki za Jehova ba tokomela ku ambukañi? (b) Ki kabakalañi ku ikambusa kwa lifasi ha i li nto ya butokwa?

¹⁵ Batanga ba Jehova ba tabile kuli haki ba lifasi le, kakuli linaha za lona kaufela li ka to sinyiwa fa Armagedoni. (Daniele 2:44; Sinulo 16:14, 16; 19:11-21) Sinyeho yeo ha i na ku to lu wela ka libaka la kuli ha lu ba lifasi. Ka ku ba batu ba ba swalisani mwa lifasi kaufela, lu sepahala kwa Mubuso wa Mulimu wa kwa lihalimu. Ki niti kuli ha lu sa bi ba lifasi, lu ka sheununwa ni ku nyandiswa. Kono zeo kaufela li ka tuha li fela, ka ku ba kuli lifasi le li maswe le li zamaiswa ki Satani, li ka sinyiwa ku sinyelezwa. Kono ba ba sebeleza Jehova ba ka pila ku ya ku ile mwa lifasi la hae le linca la ku luka le li ka buswa ki Mubuso wa Mulimu.—2 Pitrosi 3:10-13; 1 Joani 2:15-17.

Lundululo

• Jesu n’a bonisize cwañi ze amiwa mwa ku ‘sa ba ba lifasi’?

• Bakreste ba kwa makalelo ne ba nga cwañi (a) moya wa lifasi? (b) babusi ba silifasi, ni (c) ku lifa mitelo?

• Lipaki za Jehova ba mwa linako za cwale ba bonisize ka linzila lifi kuli ba na ni buikambuso bwa Sikreste?

[Lipuzo za Tuto]

 [Siswaniso se si fa likepe 165]

Jesu n’a talusize kuli yena ni balateleli ba hae ne ba si “ba lifasi le”