Kauhanyo 6

Kañi Yeo Kaufel’a Luna Lu Na ni ku Talimana ni Yona

1, 2. (a) Satani n’a tahisize kañi mañi mwa Edeni? (b) Kañi yeo i boniswa cwañi ki za n’a bulezi?

MWA amiwa mwa kañi ye tuna ka ku fitisisa yeo batu ba kile ba ba ni yona. Ko mu wela mwa kañi yeo ku ka bonisa ze ka ezahala ku mina kwapili. Kañi yeo ne i zuhile ha ne ku bile ni bukwenuheli mwa Edeni. Ka nako yeo, Satani n’a buzize Eva kuli: “Kana ki niti kuli Mulimu u ize: Mu si ke mwa ca likota kaufela ze mwa simu?” Eva a alaba kuli Mulimu n’a bulezi ka za kota i liñwi kuli: “Mu si ke mwa i ca, . . . kuli mu si ke mwa shwa.” Satani kih’a li Jehova u bulezi buhata, a bulela kuli bupilo bwa bo Adama ni Eva ne bu si ka itinga fa ku utwa Mulimu. Satani a li Mulimu n’a tima libupiwa za hae nto ye nde, ili ku kona ku itomela lipimo mwa bupilo. Satani a pihelela a li: “Mulimu u ziba kuli, nako ye mu i ca, meto a mina a ka tona, mi mu ka ba sina milimu, mu zibe bunde ni bumaswe.”—Genese 3:1-5.

² Sa n’a talusa luli Satani ne li kuli batu ne ba ka ba hande ni ku fita ha ne ba ka ikezezanga likatulo za bona ku fita ku latelela milao ya Mulimu. Ka ku eza cwalo, n’a tahisize ku honona ka za mubusezo wa Mulimu. Nto yeo ne i tahisize kañi ya butokwa ka ku fitisisa. Kañi yeo ki ya za haiba Mulimu u na ni tukelo ya ku busa pupo kamukana. Ne ku zuhile puzo ye li: Se sinde kwa batu ki sifi, ku busiwa ki Jehova kamba ku ipusa?  Jehova n’a ka be a bulaile bo Adama ni Eva honaf’o fela, kono ku eza cwalo ne ku si ke kwa tatulula hande kañi ka za bubusi bo bu pahami. Ka ku tuhelela batu ku zwelapili ka nako ye telele, Mulimu n’a kona ku bonisa hande ze n’e ka tahiswa ki ku ipusa ni ku sa latelela milao ya hae.

3. Satani n’a tahisize kañi mañi ya bubeli?

³ Twaniso ya Satani ya tukelo ya Jehova ya ku busa ne i si ka felela ku ze n’e ezahezi mwa Edeni. N’a hononile ka za busepahali bwa batu ba bañwi ku Jehova. Yeo ya ba yona kañi ya bubeli ya butokwa ye n’e swalisani hahulu ni ya pili. Shemaeto ya hae ne i til’o ama bana ba bo Adama ni Eva, hamoho cwalo ni bana ba Mulimu kaufela ba moya, mane ni Mwan’a Jehova ya lateha wa mweli. Ka mutala, mwa mazazi a Jobo, Satani n’a pihile kuli ba ba sebeleza Jehova ba mu sebeleza, isi kakuli ba lata Mulimu ni mubusezo wa hae, kono ba mu sebeleza kabakala buitati. N’a ize ha ne ba ka nyanda, kaufel’a bona ne ba ka latelela litakazo za bona za buitati.—Jobo 2:1-6; Sinulo 12:10.

Ze Li Bonisize Ze Ezahezi

4, 5. Ze ezahezi li bonisizeñi ka za ku itamaisa kwa batu?

⁴ Sisupo sa butokwa mwa kañi ya bubusi ki se: Mulimu n’a si ka bupa batu kuli ba ipuse ili bona mi mane ni ku kondisa mwa ku eza cwalo. N’a ba ezisize ku itinga fa milao ya hae ye lukile, mi nto yeo ne li ye tusa ku bona. Mupolofita Jeremia n’a lumezi kuli: “Wena [Muñ’a] Bupilo, na ziba kuli nzila ya mutu ha i yo mwa mata a hae; mi mutu nih’a zamaya, h’a koni ku izamaisa ili yena. Wena [Muñ’a] Bupilo u ni utwise butuku.” (Jeremia 10:23, 24) Kacwalo, Linzwi la Mulimu  li susueza kuli: “U sepe [Muñ’a] Bupilo ka pilu ya hao kaufela, mi u si ke wa tiyela fa butali bwa hao.” (Liproverbia 3:5) Sina Mulimu mwa n’a eziselize batu ku latelela milao ya mwa pupo kuli ba kone ku pila, n’a tomile ni milao ka za muzamao. Milao yeo ha ne i ka latelelwa, batu ne ba ka pila ka kozo.

⁵ Kwa bonahala hande kuli Mulimu n’a ziba kuli batu ne ba si ke ba kona ku itamaisa ba sa busiwi ki yena. Ka ku lika ku itukulula kwa puso ya Mulimu, batu ba tomile likopano ze shutana-shutana za bupolitiki, za mali, ni za bulapeli. Kaufela zeo ha li si ka konda. Likopano zeo li ezisize batu ku lwana ka nako kaufela, ili nto ye n’e ka tahisa mifilifili, lindwa, ni mafu. “Mutu u na ni mata fahalimu a yo muñwi, ku mu eza maswe.” (Muekelesia 8:9) Zona zeo ki zona luli ze ezahezi kwa batu. Sina mo ku polofitezwi mwa Linzwi la Mulimu, batu ba ba lunya, ba ba puma ba ‘zwezipili mwa bumaswe.’ (2 Timotea 3:13) Mi mwa lilimo za mwanda wa bu 20, ili m’o batu ba ezize zwelopili ye tuna ku za sayansi ni za bumapanga-panga, ba wezwi ki matata a matuna ka ku fitisisa. Manzwi a kwa Jeremia 10:23 a bonisize ku ba a niti luli—batu ne ba si ka bupiwa kuli ba kone ku itamaisa.

6. Honafa Mulimu u ka tatulula cwañi za ku ipusa kwa batu?

⁶ Ze maswe ze inelela ze zwile mwa ku itukulula ku Mulimu li bonisize hande-nde kuli lipuso za batu ha li koni ku konda. Puso ya Mulimu ki yona fela ye kona ku tahisa tabo, swalisano, buikangulo, ni bupilo. Mi Linzwi la Mulimu li bonisa kuli Jehova u ka tuha a felisa ku ipusa kwa batu. (Mateu 24:3-14; 2 Timotea 3:1-5) Honafa u ka tuha a kena mwa litaba za batu ni ku tahisa  puso ya hae mwa lifasi. Bupolofita bwa Bibele bu li: “Mwa mazazi a malena ao [lipuso za batu ze li teñi cwale], Mulimu wa mwa lihalimu u ka tahisa mubuso [mwa lihalimu] o si na ku sinyeha ku ya ku ile; mi bulena bwa ona ha bu na ku shimbulukela kwa sicaba si sili [batu ni kamuta ha ba sa na ku busa lifasi]. Mubuso wo, u ka ketula ni ku feza mibuso kaufela [ye li teñi]; kono ona u ka ba teñi kamita ni ku ya ku ile.”—Daniele 2:44.

Ku Punyuha ku Kena mwa Lifasi Le Linca la Mulimu

7. Puso ya Mulimu ha i ka felisa puso ya batu, ki bomañi ba ba ka punyuha?

⁷ Puso ya Mulimu ha i ka felisa puso ya batu, ki bomañi ba ba ka punyuha? Bibele i alaba kuli: “Ba ba eza niti [ba ba yemela tukelo ya Mulimu ya ku busa] ba ka yaha mwa naha, ba ba sa nyazahali ba ine ku yona. Kono ba ba maswe [ba ba sa yemeli tukelo ya Mulimu ya ku busa] ba ka kauhelwa mwa lifasi.” (Liproverbia 2:21, 22) Ka ku swana, walisamu n’a ize: “Ku sa na ni nakonyana ye nyinyani, mi ya maswe h’a sa na ku ba teñi. . . . Ba ba na ni niti ba ka yola sanda sa naha, ni ku yaha mwateñi ku ya ku ile.”—Samu 37:10, 29.

8. Mulimu u ka bonisa cwañi ka ku tala tukelo ya hae ya ku ba mubusi ya pahami?

⁸ Muinelo wa Satani ha se u yundisizwe, Mulimu u ka tahisa lifasi la hae le linca. Lona leo li ka feliseleza mifilifili, lindwa, bubotana, manyando, matuku, ni lifu ze s’e hapile batu ka lilimo-limo. Bibele i talusa h’a munati limbuyoti ze ba ka ba ni zona batu ba ba ipeya ku utwa, i li: “[Mulimu] u ka takula miyoko kaufela kwa meto a bona; mi lifu ha li sa na ku ba teñi; nihaiba ku tahelwa ki maswabi ni ku lila, ni ku utwa butuku; kakuli za  pili li felile.” (Sinulo 21:3, 4) Ka Mubuso wa hae wa kwa lihalimu o ka busiwa ki Kreste, Mulimu u ka bonisa ka ku tala tukelo ya Hae ya ku ba Mubusi wa luna ya Pahami.—Maroma 16:20; 2 Pitrosi 3:10-13; Sinulo 20:1-6.

Ze Ne Ba Ezize ka za Kañi

9. (a) Ba ba zwezipili ku sepahala ku Jehova ba ngile cwañi linzwi la hae? (b) Nuwe n’a bonisize cwañi busepahali bwa hae, mi mutala wa hae u kona ku lu tusa cwañi?

⁹ Mwa linako za kwamulaho kaufela, ku bile ni banna ni basali ba tumelo ba ba bonisize busepahali bwa bona ku Jehova ka ku ba Mubusi wa pupo kamukana. Ne ba ziba kuli bupilo bwa bona ne bu itingile fa ku mu utwa. Nuwe ne li mutu ya cwalo. Kacwalo Mulimu n’a ize ku Nuwe: “Nako ya ku fela kwa ze pila kaufela i tomilwe ki Na, . . . u ikezeze aleka.” Mi Nuwe a latelela ketelelo ya Jehova. Niha ne ba lemusizwe, batu ba bañwi ba mwa linako zeo ne ba zwezipili ku pila inge kuli ha ku na nto ye tuna ye n’e ka ezahala. Kono Nuwe yena a yaha aleka ye tuna mi a pateha mwa ku kutaza ku ba bañwi ka za linzila ze lukile za Jehova. Taba i zwelapili ku talusa kuli: “Nuwe a eza kamukana mw’a n’a mu laelezi Mulimu; a eza cwalo.”—Genese 6:13-22; Maheberu 11:7; 2 Pitrosi 2:5.

10. (a) Bo Abrahama ni Sara ne ba yemezi cwañi bubusi bwa Jehova? (b) Lu kona ku tusiwa cwañi ki mitala ya bo Abrahama ni Sara?

¹⁰ Bo Abrahama ni Sara ni bona ne ba li mitala ye minde ya ku yemela bubusi bwa Jehova. Ne ba eza za n’a ba laela kaufela. Ne ba pila mwa Ure wa Makalade, ili muleneñi o n’o fumile. Kono Jehova ha n’a bulelezi Abrahama ku ya kwa naha ye ñwi ya n’a sa zibi, Abrahama a “tuta sin’a mw’a n’a mu bulelezi [Muñ’a] Bupilo.” Ku si  na kuli cwañi, Sara n’a pila hande, n’a na ni lapa, balikani, ni bana bahabo. Kono n’a ipeile ku utwa Jehova ni munn’a hae mi a ya kwa naha ya Kanana, niha n’a sa zibi kuli n’a ka yo pila cwañi kwateñi.—Genese 11:31–12:4; Likezo 7:2-4.

11. (a) Mushe n’a yemezi bubusi bwa Jehova mwa miinelo mañi? (b) Mutala wa Mushe u kona ku lu tusa cwañi?

¹¹ Mushe ne li mutu yo muñwi ya n’a yemezi bubusi bwa Jehova. Mi n’a ezize cwalo mwa miinelo ye t’ata hahulu, ili ka ku talimana luli ni Faro wa Egepita. Mushe n’a sa ipali ku ba mutu ya na ni buikoneli, kono mane n’a nga kuli n’a sa koni ku bulela hande. Kono a utwa Jehova. Ka tuso ya Jehova ni ya Aruni, muhulwan’a hae, Mushe a kuta-kutela ku fitisa manzwi a Jehova ku Faro ya n’a tatafalize pilu. Mane ni bana ba Isilaele ba bañwi ne ba hanyeza hahulu Mushe. Kono Mushe ka busepahali a eza za n’a mu laezi Jehova kaufela, mi ka yena, Isilaele ne i lukuluzwi mwa Egepita.—Exoda 7:6; 12:50, 51; Maheberu 11:24-27.

12. (a) Ki sifi se si bonisa kuli busepahali ku Jehova ha bu ami fela ku eza z’a ñozi Mulimu? (b) Ku utwisisa busepahali bo bu cwalo ku kona ku lu tusa cwañi ku sebelisa 1 Joani 2:15?

¹² Be ne ba sepahala ku Jehova ne ba si ka nga kuli se ne si tokwahala fela ki ku latelela za n’a ñozi Mulimu. Musal’a Potifaro ha n’a likile ku shemba Josefa kuli a buke ni yena, ne ku si na mulao o zwa ku Mulimu o ne u ñozwi o ne u hanisa buozwa. Kono Josefa n’a ziba ka za tukiso ya linyalo ye n’e tomilwe ki Jehova mwa Edeni. N’a ziba kuli ku eza buozwa ni musal’a mutu ne ku si ke kwa tabisa Mulimu. Josefa n’a sa bati ku lika kuli a bone kuli Mulimu n’a ka mu tuhelela ku fitisa kai kuli a swane ni Maegepita. N’a kutekile linzila za Jehova ka  ku hupula ka m’o Mulimu n’a sebelisanezi ni batu mi ka tokomelo a latelela sa n’a boni kuli ki yona tato ya Mulimu.—Genese 39:7-12; Samu 77:11, 12.

13. Diabulosi n’a bonisizwe cwañi ku ba lihata ka za (a) Jobo? (b) Maheberu ba balalu?

¹³ Ba ba ziba luli Jehova ha ba mu fulalelangi niha ba kana ba ba mwa tiko ye tuna hahulu. Satani n’a pihile kuli Jobo ha n’a ka latehelwa ki maluo a hae a mañata kaufela, kamba buikangulo bwa hae, nihaiba yena, ya n’a lumbiwa ki Jehova, n’a ka fulalela Mulimu. Kono Jobo a bonisa kuli Diabulosi n’a li lihata, nihaike yena Jobo ka sibili n’a sa zibi libaka ha n’a welwa ki likozi. (Jobo 2:9, 10) Lilimo-limo hasamulaho, kakuli n’a sa bata ku bonisa kuli u bulela niti, Satani a ezisa mulena wa Babilona ya n’a halifile ku fumbela ku bulaya mitangana ba Siheberu ba balalu ka ku ba nepela mwa liyekuyeku ha ne ba si ke ba kubamela siswaniso sa n’a tomile mulena. Ka ku hapelezwa ku keta ku utwa taelo ya mulena kamba ku latelela mulao wa Jehova o hanisa ku kubamela maswaniso, ba zibahaza ka ku tiya kuli ne ba sebeleza Jehova ni kuli ne li yena Mubusi Mwambakani ya Pahami wa bona. Ku bona, ku sepahala ku Mulimu ne li kwa butokwa ku fita bupilo bo ne ba pila ka nako yeo!—Daniele 3:14-18.

14. Luna ka ku ba batu ba ba si ka petahala, lu kona ku bonisa cwañi kuli luli lwa sepahala ku Jehova?

¹⁴ Kana mitala ye cwalo i swanela ku lu fa kutwisiso ya kuli, kuli mutu a sepahale ku Jehova u tokwa ku ba ya petehile kamba kuli ya eza mafosisa u palezwi ku palelelwa? Kutokwa! Bibele i lu taluseza kuli fokuñwi Mushe n’a palelwanga. Jehova niha n’a sa tabelangi, n’a si ka fulalela Mushe. Baapositola ba Jesu Kreste ni bona ne ba na  ni bufokoli. Ka ku hupula kuli lu hozize ku sa petahala, Jehova wa tabela haiba lu sa keshebisi tato ya hae ka bomu mwa lika kaufela. Haiba lu fosa kabakala bufokoli, ku butokwa kuli lu bake ka buniti ni ku sa itwaeza ku ezanga mafosisa ao. Ka ku eza cwalo, lu bonisa kuli luli lwa lata z’a bulela Jehova ku ba ze nde ni ku toya z’a bonisa ku ba ze maswe. Lwa kona ku ba ni mayemo a kenile fapil’a Mulimu ka ku ba ni tumelo mwa sitabelo sa Jesu se si lifela libi.—Amosi 5:15; Likezo 3:19; Maheberu 9:14.

15. (a) Kwa batu kaufela, ki mañi ya n’a zwezipili ku sepahala ka ku petahala ku Mulimu, mi seo ne si bonisizeñi? (b) Lu tusiwa cwañi ki za n’a ezize Jesu?

¹⁵ Niteñi, kana kwa kona ku ba kuli batu ha ba koni ku ipeya ka ku petahala mwatas’a bubusi bwa Jehova? Kalabo kwa puzo yeo ne li “kunutu” ka lilimo ze bat’o eza 4,000. (1 Timotea 3:16) Adama niha n’a bupilwe ka ku petahala n’a si ka fa mutala o munde wa buipeyo ku Mulimu. Kacwalo, ki mañi ya n’a ka kona ku u fa? Kaniti haki yo muñwi wa bana ba hae ba baezalibi. Mutu ya n’a ka kona ku eza cwalo fela ki Jesu Kreste. (Maheberu 4:15) Za n’a petile Jesu ne li bonisize kuli Adama, ya n’a pilile mwa miinelo ye minde, n’a ka be a zwezipili ku sepahala kambe n’a latile. Mafosisa n’a si yo mwa musebezi wa n’a bupile Mulimu. Kacwalo, Jesu Kreste ki yena mutala o lu bata ku likanyisa kwa ku bonisa ku utwa milao ya Mulimu ni kwa ku bonisa buipeyo bwa luna ka butu ku Jehova, yena Muambakani-ya-Pahami.—Deuteronoma 32:4, 5.

Kalabo ya Luna ya ka Butu ki Ifi?

16. Ki kabakalañi ha lu lukela ku itibelela kamita ka za mo lu ngela bubusi bwa Jehova bwa pupo kamukana?

¹⁶ Mañi ni mañi wa luna kacenu u na ni ku talimana  ni kañi ya bubusi bwa pupo kaufela. Haiba lu bonisize patalaza kuli lu wela kwa lineku la Jehova, Satani wa lu lwanisa. U tahisa butata ku zwelela kai ni kai mi u ka zwelapili ku eza cwalo ku isa kwa mafelelezo a muinelo wa hae o maswe wa linto. Lu lukela ku zwelapili ku itibelela. (1 Pitrosi 5:8) Ze lu eza za bonisa ko lu wela mwa kañi ye tuna ka za bubusi bwa Jehova bwa pupo kamukana ni mwa kañi ya bubeli ya ku sepahala ku Mulimu ha lu li mwa miliko. Ne ku si ke kwa ba hande kuli lu nge ku sa sepahala ku ba nto ye si ya butokwa ka libaka fela la kuli ku atile hahulu mwa lifasi. Ku zwelapili ku sepahala ku tokwa kuli lu satalale ku latelela linzila za Jehova ze lukile mwa lika kaufela za mwa bupilo.

17. Ku bulela buhata ni ku uzwa li simuluha kai, ili nto ye lukela ku lu ezisa ku li ambuka?

¹⁷ Ka mutala, ha lu koni ku likanyisa Satani, yena “ndat’ahe lishano.” (Joani 8:44) Lu lukela ku sepahala ku ze lu eza kaufela. Mwa muinelo wa linto wa Satani, mikulwani hañata ha ba sepahali kwa bashemi ba bona. Kono mikulwani ba Sikreste bona ba ambuka ku eza cwalo, mi kacwalo ba bonisa buhata bwa kañi ya Satani ya kuli batu ba Mulimu ne ba ka tuhela ku sepahala ha ne ba ka likiwa. (Jobo 1:9-11; Liproverbia 6:16-19) Hape ku na ni likezo za mwa lipisinisi ze kona ku bonahaza mutu ku ba kwa lineku la “ndat’ahe lishano” ku fita ku ba ku la Mulimu wa niti. Lu lukela ku ambuka likezo zeo. (Mika 6:11, 12) Hape ku uzwa ku fosahezi ka nako kaufela, mutu niha li mwa butokwi kamba ya uzwezwa niha fumile. (Liproverbia 6:30, 31; 1 Pitrosi 4:15) Nihaiba kuli ko lu pila ku uzwa ku atile kamba kuli ze uzwiwa ki ze nyinyani,  ku uzwa ku sa lwanisa milao ya Mulimu.—Luka 16:10; Maroma 12:2; Maefese 4:28.

18. (a) Kwa mafelelezo a Puso ya Kreste ya Lilimo ze Sikiti, batu kaufela ba ka likiwa cwañi? (b) Ki mukwa mañi o lu swanela ku itwaeza ka nako ye?

¹⁸ Mwa Puso ya Kreste ya Lilimo ze Sikiti, Satani ni badimona ba hae ba ka tamiwa, mi ha ba na ku kona ku zamaisa batu. Yeo i ka ba kimululo luli! Kono hamulaho wa lilimo ze sikiti zeo, ba ka lukululwa ka nakonyana. Satani ni balateleli ba hae ba ka kataza batu ba ba iketile ba ba sepahala ku Mulimu. (Sinulo 20:7-10) Haiba lu ka ba ni tohonolo ya ku pila ka nako yeo, lu ka ezañi ka za kañi ya bubusi bwa pupo kamukana? Ka ku ba kuli batu kaufela ka nako yeo ba ka ba ba ba petehile, ku sa sepahala kaufela ikaba kwa ka bomu mi ku ka tahisa sinyeho ya ku ya ku ile. Ku butokwa hahulu kuli ka nako ye lu itwaeze ku amuhela ketelelo kaufela y’a fa Jehova, ibe ka Linzwi la hae kamba ka kopano ya hae! Ka ku eza cwalo, lu bonisa buipeyo bwa luna bo bu buniti ku yena ka ku ba Muambakani-ya-Pahami.

Lundululo

• Ki kañi mañi ye tuna yeo kaufel’a luna lu na ni ku talimana ni yona? Ne ku tahile cwañi kuli lu amiwe teñi?

• Ki sifi se si lemuseha ka za m’o banna ni basali ba mwa linako za kale ne ba boniselize busepahali ku Jehova?

• Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa kuli ka zazi lu kuteke Jehova ka ze lu eza?

[Lipuzo za Tuto]