Kauhanyo 15

Mu Utwe Kelezo, Mu Amuhele Temuso

1. (a) Ki kabakalañi kaufel’a luna ha lu tokwa kelezo ni temuso? (b) Ki puzo mañi ye lu tokwa ku nyakisisa?

BIBELE kwa Jakobo 3:2 i li: “Kaufela lu fosa mwa linto ze ñata.” Lu kona ku hupula linako ze ñata f’o lu palelezwi ku ba mufuta wa batu wo Linzwi la Mulimu li lu susueza ku ba. Kacwalo lwa lumela kuli Bibele i nepile ha i li: “Utwa kelezo, u amuhele temuso, kuli kwapili u be ya talifile.” (Liproverbia 19:20) Kaniti se lu ezize licinceho mwa bupilo bwa luna kuli bu zamaelele ni lituto za Bibele. Kono lu ezanga cwañi Mukreste yo muñwi h’a lu eleza ka za taba ye ñwi?

2. Ha lu elezwa, lu swanela ku eza cwañi?

² Ba bañwi ba likanga ku ikemela, ku nyinyafaza butuna bwa muinelo, kamba ku nyaza ba bañwi. Kono se sinde ki ku utwa kelezo ni ku i sebelisa. (Maheberu 12:11) Kaniti, ha ku na ya lukela ku libelela ba bañwi ku eza ka ku petahala, kamba ku fa kelezo ka za tuka to tunyinyani kamba ka za litaba zeo Bibele i siyela batu ku iketela za ku eza. Hape, mwendi ya fa kelezo h’a si ka nyakisisa litaba kaufela, mi mwendi u kona ku li talusezwa ka likute. Kono mwa taba ye, ha lu ngeñi kuli kelezo kamba kalimelo ye fiwa ki ye swanela, ye tomile fa Bibele. Mutu u swanela ku i nga cwañi?

 Mitala Ye Kona ku Lu Tusa

3, 4. (a) Ki lika mañi ze fumaneha mwa Bibele ze kona ku lu tusa ku ba ni mubonelo o munde kwa kelezo ni temuso? (b) Mulena Saule n’a ezize cwañi ka za kelezo, mi seo ne si tahisizeñi?

³ Mwa Linzwi la Mulimu ku na ni litaba za luli za batu be ne ba filwe kelezo ye n’e tokwahala. Fokuñwi, kelezo yeo ne i zamaelela ni nyazo. Mutu yo muñwi ya cwalo ne li Mulena Saule wa Isilaele. N’a palezwi ku utwa Jehova ka za sicaba sa Maamaleke. Maamaleke ne ba lwanisize batanga ba Mulimu, mi katulo ya Jehova ne li ya kuli Maamaleke ni limunanu za bona kaufela ba yundiswe. Kono Mulena Saule n’a pilisize mulena wa bona ni ze nde ka ku fitisisa kwa limunanu za bona.—1 Samuele 15:1-11.

⁴ Jehova a luma mupolofita Samuele ku yo nyaza Saule. Saule n’a ezize cwañi? A li n’a tuzi Maamaleke kono n’a pilisize fela mulen’a bona. Kono k’o ne li ku loba taelo ya Jehova. (1 Samuele 15:20) Saule a lika ku bonisa kuli batu ki bona be ne ba fosize ka ku sa bulaya limunanu a li: “Ne ni saba sicaba, na ya ka manzwi a sona.” (1 Samuele 15:24) N’a bonahala ku iyakatwa hahulu libubo la hae, mi mane a kupa Samuele kuli a mu kuteke fapil’a sicaba. (1 Samuele 15:30) Kwa mafelelezo, Jehova a amuha Saule bulena.—1 Samuele 16:1.

5. Kiñi se ne si ezahezi ku Mulena Oziasi ha n’a hanile kelezo?

⁵ Oziasi mulena wa Juda “a foseza [Muñ’a] Bupilo Mulimu wa hae; kakuli a kena mwa Tempele ya [Muñ’a] Bupilo kuli a y’o ciseza mwateñi insense.” (2 Makolonika 26:16) Kono ki baprisita fela be ne ba lumelezwa ku cisa insense. Muprisita yo muhulu ha n’a likile ku hanisa Oziasi, mulena y’o a halifa. Kwa ezahalañi? Bibele i li:  “Sibali sa mbingwa kiha si bonahala fa pata ya hae . . . kakuli [Muñ’a] Bupilo n’a mu natile. Mulena Oziasi a ba wa mbingwa, ku isa kwa lizazi la lifu la hae.”—2 Makolonika 26:19-21.

6. (a) Ki kabakalañi bo Saule ni Oziasi ha ne ba hanile kelezo? (b) Ki kabakalañi ku hana kelezo ha i li butata bo butuna kacenu?

⁶ Ki kabakalañi ha ne ku bile t’ata ku bo Saule ni Oziasi ku amuhela kelezo? Butata luli ne li muikuhumuso, sibeli sa bona ne ba ikutwisisa hahulu. Ba bañata ba ipatisezanga bumai kabakala ona mukwa w’o. Ba bonahala ku nahana kuli ku amuhela kelezo ku bonisa kuli ba fokola kamba ku ba sinya libizo. Kono muikuhumuso ki bufokoli. Muikuhumuso u hakanyisa munahano wa mutu ilikuli a hane tuso y’a fa Jehova ka Linzwi la hae ni kopano ya hae. Kacwalo Jehova u lemusa kuli: “Buikuhumuso bu zamaya shandauko kwapili, mi ku izinika ku isa kwa ku wa.”—Liproverbia 16:18; Maroma 12:3.

Ku Amuhela Kelezo

7. Mwa n’a ezelize Mushe ka za kelezo ku kona ku lu lutañi ze nde?

⁷ Mwa Mañolo hape ku na ni mitala ye minde ya be ne ba amuhezi kelezo, mi lwa kona ku ituta se siñwi ku bona. Mu nahane Mushe, ya n’a elelizwe ki mukwenyan’a hae ka za mwa ku ezeza musebezi wa hae o mutuna. Mushe a mu teeleza ni ku eza se siñwi honaf’o. (Exoda 18:13-24) Mushe niha n’a na ni m’ata a matuna, ki kabakalañi ha n’a amuhezi kelezo? Kakuli n’a na ni buikokobezo. “Mushe ne li mutu ya musa hahulu, ku fita mutu ni mutu ya mwa lifasi.” (Numere 12:3) Ku ishuwa ku butokwa cwañi? Zefania 2:3 i bonisa kuli ku kona ku lu fa bupilo.

8. (a) Davida n’a ezize libi mañi? (b) Davida n’a ezize cwañi ha n’a nyazizwe ki Natani? (c) Libi za Davida ne li tahisize lika mañi?

 ⁸ Mulena Davida n’a bukile ni Bati-Sheba mi a lika ku pata bubuki b’o ka ku bulaisisa Uria, munn’a Bati-sheba. Jehova a luma mupolofita Natani ku yo nyaza Davida. A baka mi ka bubebe a itumelela kuli: “Ni foselize [Muñ’a] Bupilo.” (2 Samuele 12:13) Mulimu n’a amuhezi ku baka kwa Davida, kono Davida n’a ka welwa ki ze n’e ka tahiswa ki bufosi bwa hae. Jehova a mu taluseza kuli lilumo ne li si ke la “zwa mwa ndu ya [hae] ni kamuta,” kuli basali ba hae ne ba ka fiwa ‘wahabo,’ ni kuli mwana ya n’a ka pepwa kabakala bubuki b’o n’a ka “shwa luli.”—2 Samuele 12:10, 11, 14.

9. Ki sifi se lu sa swaneli ku libala haiba lu eleziwa kamba ku nyaziwa?

⁹ Mulena Davida n’a ziba bunde bwa ku utwa kelezo ye nde. Fokuñwi n’a itumelanga ku Mulimu kabakala batu be ne ba to mu elezanga. (1 Samuele 25:32-35) Kana ni luna lu cwalo? Haiba lu cwalo, lu ka silelezwa kwa ku eza ni ku bulela lika ze ñata ze ka lu ezisa ku inyaza. Kono ku cwañi haiba lu ipumana mwa miinelo ye lu tahiseza ku elezwa kamba mane ku nyaziwa? Haike lu si libali kuli seo si bonisa kuli Jehova wa lu lata, mi u bata kuli lu be hande ku ya ku ile.—Liproverbia 3:11, 12; 4:13.

Mikwa Ye Minde ya ku Hulisa

10. Jesu n’a bonisize kuli be ne ba ka kena mwa Mubuso ne ba tokwa ku ba ni mukwa mañi?

¹⁰ Kuli lu utwane hande ni Jehova ni mizwale ba luna ba Sikreste, lu na ni ku hulisa mikwa ye miñwi. Jesu n’a bonisize o muñwi wa yona ha n’a beile mwanana mwahal’a balutiwa ba hae ni ku bulela kuli: “Ha  mu sa fetuhi, mwa ba sina banana, ha mu na ku kena mwa mubuso wa kwa lihalimu; mi mutu ni mutu ya ka ishuwa sina mwanana yo, ki yena ya ka ba yo mutuna mwa mubuso wa kwa lihalimu.” (Mateu 18:3, 4) Balutiwa ba Jesu ne ba tokwa ku hulisa buikokobezo, kakuli ne ba kananile ka za kuli ya n’a li yo mutuna ka ku fitisa mwahal’a bona ne li mañi.—Luka 22:24-27.

11. (a) Lu tokwa ku ikokobeza ku bomañi, mi ki kabakalañi? (b) Ha lu ikokobeza, lu ka nga cwañi kelezo?

¹¹ Muapositola Pitrosi n’a ñozi kuli: “Mu ipeye ba bañwi kwatas’a ba bañwi kaufel’a mina, mi mu apale buikokobezo; kakuli Mulimu u hanela ba ba ikuhumusa, mi u shemuba ba ba ishuwa.” (1 Pitrosi 5:5) Lwa ziba kuli lu tokwa ku ikokobeza ku Mulimu, kono liñolo le li bonisa kuli hape lu na ni ku ikokobeza kwa balumeli ba bañwi. Ha lu ikokobeza, ha lu na ku hana liakalezo ze nde ze ba fa ba bañwi kono lu ka ituta se siñwi ku bona.—Liproverbia 12:15.

12. (a) Ki mukwa mañi wa butokwa o zamaelela hahulu ni buikokobezo? (b) Ki kabakalañi ha lu swanela ku iyakatwa m’o muzamao wa luna u amela ba bañwi?

¹² Nto ye zamaelela hahulu ni buikokobezo ki ku iyakatwa buiketo bwa ba bañwi. Muapositola Paulusi n’a ñozi kuli: “Ku si ke kwa fumanwa mutu ya ya ka se si mu swanela yena a li nosi, kono a ye ka se si swanela ba bañwi. . . . Cwale niha mu ca, niha mu nwa, niha mu eza nto ye ñwi, mu eze linto kaufela kuli Mulimu a lumbekwe ka zona. Mu si ke mwa fa mutu libaka la ku wa, nihaiba kwa Majuda kamba Magerike, kamba ku ba [puteho, NW] ya Mulimu.” (1 Makorinte 10:24-33) Paulusi n’a sa talusi kuli lu tuhele ku eza lika kaufela ze lu tabela ka butu, kono n’a lu susuelize kuli lu si ke lwa eza nto  ifi kamba ifi ye n’e ka susueza mutu yo muñwi ku eza nto yeo lizwalo la hae li mu bonisa kuli ha i si ka luka.

13. Ki mutala mañi o lu kona ku bonisa haiba lu na ni mukwa wa ku sebelisa kelezo ya mwa Mañolo?

¹³ Kana mwa nga buiketo bwa ba bañwi ku ba bwa butokwa ku fita ze mu tabela mina? Kaufel’a luna lu swanela ku ituta ku eza cwalo. Seo si kona ku ezezwa mo kuñata. Ka mutala, mu nahane za miapalelo ni bukabali. Zeo ki lika ze kona ku eziwa ka mwa latela mutu ka ku sa tula likuka ze mwa Mañolo za ku sa tula tikanyo, ni ku ba ni bukeni. Kono ha ne mu ka ziba kuli kabakala miinelo ya batu be mu pila ni bona, mitinelo ni bukabali bwa mina li palelwisa ba bañwi ku teeleza kwa lushango lwa Mubuso, kana ne mu ka cinca? Kaniti luli, ku tusa mutu yo muñwi ku fumana bupilo bo bu sa feli ku butokwa hahulu ku fita ku itabisa.

14. Ki kabakalañi ku hulisa buikokobezo ni ku iyakatwa ba bañwi ha ku li kwa butokwa?

¹⁴ Jesu n’a file mutala wa buikokobezo ni ku iyakatwa ba bañwi. Mane n’a tapisize mautu a balutiwa ba hae. (Joani 13:12-15) Linzwi la Mulimu li bulela ka za hae kuli: “Mu be ni maikuto a n’a li teñi ni ku Jesu Kreste. Niha n’a na ni sibupeho sa Mulimu, Jesu h’a si ka li, ku likana ni Mulimu ki nto y’a ka hanelela, kono a itoboha ku s’a n’a li sona, ka ku nga sibupeho sa mutanga, ni ku ikeza ya swana sina batu. Mi h’a fumanwi a li sina mutu, a ikokobeza, a ipeya ku utwa ku isa kwa lifu.”—Mafilipi 2:5-8; Maroma 15:2, 3.

Mu Si Hani Kalimelo ya Jehova

15. (a) Ki licinceho mañi ze lu tokwa ku eza kuli lu be ni butu bo bu tabisa Mulimu? (b) Jehova u file kaufel’a luna kelezo ni kalimelo ka nzila ifi?

¹⁵ Kabakala kuli kaufel’a luna lu baezalibi, lu tokwa ku  cinca moya ni muzamao wa luna kuli lu bonise butu bwa Mulimu wa luna. Lu tokwa ku ‘apala mutu yo munca.’ (Makolose 3:5-14) Kelezo ni kalimelo li lu tusa ku ziba mo lu tokwa ku cinca ni ku bona mo lu kona ku cinceza. Bibele ki yona luli ye kona ku lu fa liketelelo ze lu tokwa. (2 Timotea 3:16, 17) Lihatiso za Bibele ni mikopano  ze lukiswa ki kopano ya Jehova li lu tusa ku sebelisa Linzwi la Mulimu. Niha se lu kile lwa utwa kelezo ye ñwi, kana lu ka bona kuli lwa i tokwa ni ku lika ku lukisa lika?

16. Jehova u lu fa tuso mañi ka butu?

¹⁶ Ka ku iyakatwa luna h’a lilato, Jehova wa lu tusa ha lu na ni butata. Bolule-lule se ba tusizwe ka lituto za fa mandu za Bibele. Bashemi ba eleza ni ku kalimela bana ba bona ili ku ba sileleza kwa muzamao o kona ku tahisa maswabi. (Liproverbia 6:20-23) Mwa puteho, hañata ba bañwi ba kupanga kelezo ni liakalezo kwa likombwa ba ba yeziseli ilikuli ba bolosole musebezi wa bona wa mwa simu. Maeluda fokuñwi ba kona ku kupa kelezo kwa maeluda ba bañwi, kamba ku ba bañwi ba ba yeziseli mwa bukombwa. Ba ba hulile kwa moya ba itusisanga Bibele kwa ku tusa ba ba tokwa tuso, mi ba ezanga cwalo ka musa. Haiba mu eleza ba bañwi, mu hupule ku ‘tokomela, mu ka suhana mwa likwa ni mina.’ (Magalata 6:1, 2) Ee, kaufel’a luna lu tokwa kelezo ni kalimelo kuli lu lapele Mulimu wa niti a nosi ka swalisano.

Lundululo

• Jehova ka lilato u lu tusa cwañi ku bona fo lu tokwa ku eza licinceho?

• Ki kabakalañi buñata ha ba fumananga t’ata ku amuhela kelezo ye tokwahala, mi yeo ki nto ye tuna ka nzila ifi?

• Ki mikwa mañi ya butokwa ye ka lu tusa ku amuhela kelezo, mi Jesu n’a file cwañi mutala wa yona?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 142]

Oziasi n’a hanile kelezo mi a tahelwa ki mbingwa

[Siswaniso se si fa likepe 142]

Mushe n’a tusizwe ki ku amuhela kelezo ya Jetero