Kauhanyo 5

Tukuluho Ye Ikoliwa ki Balapeli ba Jehova

1, 2. (a) Mulimu n’a file batu ba pili ba babeli tukuluho ye cwañi? (b) Mu taluse milao ye miñwi ye n’e zamaisa likezo za bo Adama ni Eva.

JEHOVA ha n’a bupile bo munna ni musali ba pili, ne ba bile ni tukuluho ye fitela kwahule ye ba na ni yona batu kacenu. Lihae la bona ne li Paradaisi, yona Simu ye nde ya Edeni. Ha ku na ku kula ko ne ku ba sinyeza ku ikola bupilo kwa bona, kakuli ne ba na ni minahano ni mibili ye petehile. Ne ba si na tibelelo ya lifu, ili nto ye shutana ni mo ku bezi ku mañi ni mañi ku tuha f’o. Hape ne ba si batu be ne ba zamaiswa mwa likezo za bona kaufela, kono ne ba na ni mpo ye tuna ya ku iketela za ku eza, ili buikoneli bwa ku ikezeza likatulo. Kono kuli ba zwelepili ku ikola yona tukuluho ye makaza yeo, ne ba na ni ku kuteka milao ya Mulimu.

² Ka mutala, mu nahane za milao ya mwa pupo yeo Mulimu a tomile. Ki niti kuli mwendi milao yeo ne i si ka taluswa ka manzwi a mañata-ñata, kono bo Adama ni Eva ne ba bupilwe ka nzila ye n’e ba ezisa ku i latelela fela. Ku lapa ne ku ba bonisa kuli ne ba tokwa ku ca; linyolwa ne li ba bonisa kuli ne ba tokwa ku nwa; ku likela kwa lizazi ne ku bonisa kuli ne ba tokwa ku lobala. Jehova hape n’a ba file musebezi. Musebezi w’o ni ona ka nzila ye ñwi ne u li mulao, kakuli ne u ka zamaisa likezo za bona. Ne ba na ni ku pepa bana, ku busa libupiwa  ze ñata za fa lifasi-mubu, ni ku yandulula Paradaisi ku fitela i tala lifasi-mubu kaufela. (Genese 1:28; 2:15) W’o luli ne li mulao o munde, o tusa! Ne li musebezi o kona ku ikoliwa hahulu, ili o ne u ba konisa ku sebelisa ngana ya bona ka ku tala ka linzila ze nde. Hape ne ba na ni tukuluho ye tuna ya ku atula ka za mwa ku ezeza musebezi wa bona. Ne ba ka tokwañi hape?

3. Bo Adama ni Eva ne ba kona cwañi ku ituta ku sebelisa ka butali tukuluho ya bona ya ku eza likatulo?

³ Kono bo Adama ni Eva ha ne ba filwe tohonolo ya ku ikezeza likatulo, ne ku sa talusi kuli likatulo kaufela ze ne ba ka eza ne li ka tahisa ze nde. Tukuluho ya bona ya ku eza likatulo ne i na ni ku zamaelela ni milao ni likuka za Mulimu. Ne ba ka ituta cwañi zona? Ka ku utwa Mubupi wa bona ni ku bona misebezi ya hae. Mulimu n’a file bo Adama ni Eva butali bwa ku kona ku sebelisa ze ne ba itutile. Ka ku ba kuli ne ba bupilwe ka ku petahala, ka taho ne ba ka bata kuli ha ba eza likatulo ba bonise tulemeno twa Mulimu. Kaniti luli, kambe ne ba itebuha luli za n’a ba ezelize Mulimu mi haiba ne ba bata ku mu tabisa, ne ba ka tokomela ku eza cwalo.—Genese 1:26, 27; Joani 8:29.

4. (a) Kana taelo ye n’e filwe bo Adama ni Eva ya ku sa ca muselo wa kota i liñwi ne i ba amuhile tukuluho? (b) Ki kabakalañi taelo yeo ha ne i li ye swanela?

⁴ Kacwalo, ka swanelo Mulimu a keta ku lika buipeyo bwa bona ku yena ka ku ba yena Mufi wa bona wa bupilo. Hape a keta ku lika ni ku itatela kwa bona ku eza ka mwa n’a batela. Jehova n’a file Adama taelo ye: “Haili likota kaufela za simu, u ka li ca; kono kota ya ku ziba bunde ni bumaswe, yona u si ke wa i ca; kakuli nako y’o i ca, u ka shwa luli.” (Genese 2:16, 17) Eva ha s’a bupilwe,  ni yena n’a zibisizwe ka za taelo yeo. (Genese 3:2, 3) Kana taelo yeo ne i ba amuhile tukuluho? Kutokwa. Ne ba na ni lico ze ñata za mifuta kaufela za ku ca ba sa tokwi ku ca muselo wa yona kota i liñwi yeo. (Genese 2:8, 9) Ne ku swanela kuli ba hupule kuli muñ’a lifasi-mubu ki Mulimu, kakuli ki yena ya n’a li bupile. Kacwalo u na ni tukelo ya ku toma milao ye lumelelana ni milelo ya hae ni ye tusa batu.—Samu 24:1, 10.

5. (a) Bo Adama ni Eva ne ba latehezwi cwañi ki tukuluho ye nde ye ne ba na ni yona? (b) Tukuluho ye ne ba na ni yona bo Adama ni Eva ne i yolilwe ki lika mañi, mi zeo li lu amile cwañi?

⁵ Kono ki sifi se ne si ezahezi? Kabakala takazo ya buitati, lingeloi le liñwi la sebelisa ka mafosisa tukuluho ya ku eza keto mi la ba Satani, ili libizo le li talusa “Muhanyezi.” A kwasheka Eva ka ku mu sepisa nto ye n’e lwanisana ni tato ya Mulimu. (Genese 3:4, 5) Adama a swalisana ni Eva mwa ku loba mulao wa Mulimu. Ka ku nga nto ye n’e si ya bona, ba latehelwa ki tukuluho ya bona ye nde. Ba kala ku busiwa ki sibi, mi sina mwa n’a lemuselize Mulimu, kwa mafelelezo ba shwa. Ba yambukiseza bana ba bona sibi, se si bonwa mwa takazo ya bona ya ku fosa. Hape sibi sa tahisa bufokoli bo bu tahisa matuku, busupali, ni lifu. Mukwa wa ku fosa, o fuzelezwi ki Satani, u tahisize batu ba ba na ni litoyo, mifilifili, buhateleli, ni lindwa ze s’e bulaile bolule-lule ba batu. Wo ki muinelo o shutanela kwahule-hule ni tukuluho yeo Mulimu n’a file batu kwa makalelo!—Deuteronoma 32:4, 5; Jobo 14:1, 2; Maroma 5:12; Sinulo 12:9.

Ko I Konwa ku Fumanwa Tukuluho

6. (a) Tukuluho ya luli i konwa ku fumanwa kai? (b) Jesu n’a bulezi ka za tukuluho mañi?

⁶ Kabakala miinelo ye maswe ye li teñi kai ni kai kacenu,  ha ku komokisi kuli batu ba lakaza ku ba ni tukuluho ye tuna ni ku fita. Kono tukuluho ya luli i kona ku fumanwa kai? Jesu n’a ize: “Ha mu tiiseza mwa linzwi la ka, mu ka ba balutiwa ba ka ba niti; mi mu ka ziba niti, mi niti i ka mi lukulula.” (Joani 8:31, 32) Tukuluho yeo ha i swani ni ye ba sepanga ku fumana batu ha ba hana mubusi kamba muuso o muñwi ni ku keta u sili. Yona tukuluho yeo i yo fita luli fo bu simuluha butata bwa batu. Tukuluho ya n’a talusa Jesu ki ye lukulula kwa sibi. (Joani 8:24, 34-36) Kacwalo, haiba mutu a ba mulutiwa wa luli wa Jesu Kreste, u ba ni cinceho ye tuna mwa bupilo bwa hae, u fumana tukuluho!

7. (a) Lu kona ku lukuluha kwa sibi ka nzila ifi cwale? (b) Lu lukela ku ezañi kuli lu be ni yona tukuluho yeo?

⁷ Seo ha si talusi kuli ka nako ye Bakreste ba niti ha ba amiwi ki mukwa o ba hozize wa ku eza sibi. Ka ku ba kuli ba hozize sibi, ba na ni ku lwana kabakala sona. (Maroma 7:21-25) Kono haiba mutu a pila ka ku ya ka lituto za Jesu, h’a sa na ku busiwa ki sibi. Sibi ha si sa eza ku yena inge mubusi wa muhateleli ya mu fa litaelo z’a lukela ku latelela fela. H’a na ku swasiwa mwa mupilelo o si na mulelo ili o mu ezisa ku ba ni lizwalo le li silafezi. U ka ba ni lizwalo le li kenile fapil’a Mulimu kakuli libi za n’a ezize kwamulaho li swalezwi kabakala tumelo ya hae mwa sitabelo sa Kreste. Litakazo za sibi li kana za mu tahela, kono h’a hana ku li latelela kakuli u hupula lituto za Kreste ze kenile, u bonisa kuli h’a sa busiwa ki sibi.—Maroma 6:12-17.

8. (a) Bukreste bwa niti bu lu fa litukuluho mañi? (b) Lu swanela ku ba ni mubonelo mañi ka za babusi ba silifasi?

⁸ Mu nyakisise litukuluho ze lu na ni zona ka ku ba  Bakreste. Lu lukuluzwi ku ze tahiswa ki lituto za buhata, kwa miila, ni kwa ku sebeleza sibi. Liniti ze makaza ka za muinelo wa ba ba shwile ni zuho li lu lukuluzi kwa sabo ye si na tuso ya lifu. Lu fiwa sepo ki ku ziba kuli miuso ye si ka petahala ya batu i ka tuha i yoliwa ki Mubuso wa Mulimu wa ku luka. (Daniele 2:44; Mateu 6:10) Kono tukuluho yeo ha i talusi kuli lu lukela ku sa kuteka miuso ni milao ya yona.—Tite 3:1, 2; 1 Pitrosi 2:16, 17.

9. (a) Jehova u lu tusa cwañi ku fumana tukuluho ye tuna ka ku fitisisa ye ba kona ku ba ni yona batu ka nako ye? (b) Lu kona cwañi ku eza likatulo za ngana?

⁹ Jehova h’a lu ezisi ku ipumanela mupilelo o munde ka ku fitisisa ka ku lu susueza ku lika mipilelo ye shutana-shutana. Wa ziba mo lu bupezwi, z’e lu tabisa luli, ni ze kona ku lu tusa ku ya ku ile. Wa ziba mihupulo ni mizamao ze kona ku sinya silikani sa mutu ni Yena ni batu ba bañwi, mwendi mane ni ku palelwisa mutu y’o ku kena mwa lifasi le linca. Ka lilato, Jehova u lu zibisa ka za zona lika zeo kaufela ka ku itusisa Bibele ni kopano ya hae ye bonahala. (Mareka 13:10; Magalata 5:19-23; 1 Timotea 1:12, 13) Ku tuha f’o ku itingile ku luna ku itusisa tukuluho ya ku iketela ye lu filwe ki Mulimu kuli lu ikatulele ze lu ka eza. Haiba lu utwile ze i lu bulelela Bibele, lu ka eza likatulo za ngana, ka ku shutana ni Adama. Lu ka bonisa kuli se lu iyakatwa hahulu mwa bupilo ki ku ba ni silikani se sinde ni Jehova.

Ku Bata Tukuluho ya Mufuta O Muñwi

10. Ba bañwi ba ba li Lipaki za Jehova se ba likile ku ba ni tukuluho ye cwañi?

¹⁰ Fokuñwi mikulwani ba bañwi ba ba li Lipaki za  Jehova—mane ni ba bañwi be se ba hulile—ba kana ba ikutwa kuli ba bata tukuluho ya mufuta o muñwi. Lifasi li kana la bonahala ku ba le linde luli, mi ha ba nahana hahulu ka za lona, ba ba ni takazo ye tuna ya ku eza lika ze si za Sikreste ze tumile mwa lifasi. Ba ba cwalo ba kana ba sa leli ku itusisa maswe milyani ye kola, ku nwa hahulu bucwala, kamba ku eza buhule. Kono ba kala ku eza liango ni ba ba si Bakreste ba niti, ili ka ku bata ku amuhelwa ki bona. Mane ba kana ba kala ku likanyisa lipulelo ni likezo za bona.—3 Joani 11.

11. Fokuñwi kukuezo ya ku eza bumaswe i zwelelanga kai?

¹¹ Fokuñwi kukuezo ya ku eza lika ze si za Sikreste i zwanga ku mutu ya li u sebeleza Jehova. Nto yeo ne i ezahezi kwa Bakreste ba bañwi ba kwa makalelo, mi  i kona ku ezahala ni mwa linako za luna. Batu ba ba cwalo hañata ba batanga ku eza lika ze ka ba tahiseza tabo, kono zona lika zeo li lwanisana ni milao ya Mulimu. Ba susueza ba bañwi kuli ba “ikole.” Ba ‘sepisa tukuluho, hailif’o bona ka sibili ki batanga ba ku bola.’—2 Pitrosi 2:19.

12. Ki lifi ze maswe ze tahiswa ki muzamao o lwanisana ni milao ni likuka za Mulimu?

¹² Kamita, yona yeo ye twi ki tukuluho i tahisanga ze maswe, kakuli i talusa ku loba milao ya Mulimu. Ka mutala, tobali ye si ya ka mulao i kona ku tahisa masitapilu, matuku, lifu, limba za mwa bucwañi, mane mwendi ni ku sinyeha kwa manyalo. (1 Makorinte 6:18; 1 Matesalonika 4:3-8) Ku itusisa maswe milyani ye kola ku kona ku tahisa ku nyema-nyema, ku bulela ze sa utwahali hande, ku sa bona hande, ku zinguluka, ku fipelwa, mandingwe, ni lifu. Ku kona ku koma mutu, ili nto ye kona ku mu ezisa ku kala bubangoki kuli a kone ku zwisezapili mukwa w’o. Ku nwa hahulu bucwala ni kona ku tahisa lika ze swana. (Liproverbia 23:29-35) Ba ba ikenyanga mwa likezo ze cwalo ba kana ba nahana kuli ba na ni tukuluho, kono ba yo lemuhanga ka ku liyeha kuli se ba li batanga ba sibi. Sibi ki mubusi ya situhu luli! Ku nahanisisa ka za yona taba yeo cwale ku kona ku tusa ku isileleza kwa ku ipumana mwa miinelo ye cwalo.—Magalata 6:7, 8.

Fo Bu Kalelanga Butata

13. (a) Litakazo ze tahisanga butata hañata li tahanga cwañi? (b) Lu tokwa ku ba ni mubonelo wa mañi kuli lu utwisise kuli “litwaelano ze maswe” ki lifi? (c) Ha mu alaba lipuzo ze kolokisizwe mwa paragilafu 13, mu koñomeke mubonelo wa Jehova.

¹³ Mu nahane kuli hañata butata bu kalelanga kai.  Bibele i talusa kuli: “Mutu ni mutu u likwa ki ku hohwa ni ku putelelwa ki takazo ye li ya hae. Mi takazo ha i simuluhile, i tahisa sibi; mi sibi ha si hulile si zwala lifu.” (Jakobo 1:14, 15) Takazo i tahanga cwañi? I tahiswanga ki ze kena mwa munahano. Hañata zona zeo li tahiswanga ki ku eza liango ni batu ba ba sa lateleli likuka za Bibele. Ki niti kuli kaufel’a luna lwa ziba kuli lu swanela ku ambuka “litwaelano ze maswe.” (1 Makorinte 15:33) Kono litwaelano ze maswe ki lifi? Mubonelo wa Jehova ka za taba ki ufi? Ku nahanisisa ka za lipuzo ze latelela ni ku bala mañolo a bonisizwe ku swanela ku lu tusa ku ba ni kutwisiso ye swanela.

Kana libaka la kuli batu ba bañwi ba bonahala ku ba ba ba kutekeha li talusa kuli ki balikani ba bande? (Genese 34:1, 2, 18, 19)

Kana makande a bona, kamba mwendi lishea la bona la bonisa kuli ba swanela ku ba balikani ba luna? (Maefese 5:3, 4)

Jehova u ikutwa cwañi haiba lu keta ku ba balikani ba batuna ba batu ba ba sa mu lati? (2 Makolonika 19:1, 2)

Niha ne lu ka sebeza ni ba ba si na litumelo ze swana ni za luna kamba ku kena ni bona sikolo, ki kabakalañi ha lu tokwa ku tokomela? (1 Pitrosi 4:3, 4)

Ku buha TV ni mafilimu, ku itusisa Intaneti, ni ku bala libuka, limagazini, ni mitende ki linzila za ku eza ka zona liango ni ba bañwi. Ki kwa mufuta mañi wa ze zwa ku zona limbule zeo ko lu tokwa ku itibelela? (Liproverbia 3:31; Isaya 8:19; Maefese 4:17-19)

 Keto ya luna ya balikani i bonisañi Jehova ka za mufuta wa batu be lu li bona? (Samu 26:1, 4, 5; 97:10)

14. Ba ba latelela ka busepahali likelezo za Linzwi la Mulimu cwale ba ka ba ni tukuluho mañi ye tuna?

¹⁴ Lifasi la Mulimu le linca li fa ngo ni mulomo. Mubuso wa Mulimu wa kwa lihalimu u ka lukulula batu kwa likukuezo za Satani ni muinelo o maswe kaufela wa hae wa linto. Hanyinyani-hanyinyani, batu ba ba ipeya ku utwa ba ka zwiswa sibi, mi nto yeo i ka tahisa kuli ba be ni mibili ni minahano ye petehile. Kacwalo, lu ka kona ku ikola bupilo bo bu sa feli mwa Paradaisi. Kwa mafelelezo, pupo kaufela i ka ikola tukuluho ye zamaelela ni “Moya wa [Jehova, NW].” (2 Makorinte 3:17) Kana luli neikaba nto ye butali ku bata ku latehelwa ki zeo kaufela kabakala ku sa isa pilu kwa likelezo za Linzwi la Mulimu cwale? Ka ku sebelisa tukuluho ya luna ya Sikreste ka butali kacenu, haike kaufel’a luna lu bonise hande-nde kuli ze lu bata luli ki “tukuluho ya kanya ya bana ba Mulimu.”—Maroma 8:21.

Lundululo

• Batu ba pili ba babeli ne ba bile ni tukuluho ye cwañi? Tukuluho yeo i bapanyiwa cwañi ni ze ba li ku zona batu kacenu?

• Bakreste ba niti ba na ni tukuluho mañi? Tukuluho yeo i shutana cwañi ni ye ba nga ku ba tukuluho ba lifasi?

• Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa ku ambuka litwaelano ze maswe? Ka ku shutana ni Adama, lu amuhela likatulo za mañi ka za ze maswe?

[Lipuzo za Tuto]

[Maswaniso a fa likepe 46]

Linzwi la Mulimu li lemusa kuli: “Mu si ke mwa ipuma: Litwaelano ze maswe li sinya mikwa ye minde”