Ku Utwa Temuso Ne Ku Ba Pilisize

JESU KRESTE n’a file cimo temuso ya ku fela kwa muinelo wa Sijuda o n’o tomilwe kwa tempele mwa Jerusalema. N’a si ka bulela lizazi fo ne u ka felela. Kono n’a talusize likezahalo ze ne ka libisa kwa sinyeho yeo. N’a elelize balutiwa ba hae ku tona ni ku zwa mwa sibaka se ne si tuha si sinyiwa.

Jesu n’a polofitile kuli: “Ha mu bona Jerusalema u ambekilwe ki limpi, cwale mu zibe kuli ku sinyeha kwa ona ku sutelezi.” Hape n’a ize: “Ha mu ka bona bumaswe bo bu shandaula . . . kuli bu inzi mwa Sibaka se si kenile, . . . fohe, ba ba inzi mwa Judea ba sabele mwa malundu.” Jesu n’a laezi balutiwa ba hae ku sa kuta ku y’o nga libyana za bona. Kuli ba punyuhe, ne ba tokwa ku saba ka putako.—Luka 21:20, 21; Mateu 24:15, 16.

Kuli a yo felisa bukwenuheli bo ne bu bile teñi ka nako ye telele, Cestius Gallus a etelela limpi za Siroma kwa ku yo taseza Jerusalema ka 66 C.E. Mane a kena mwa munzi ni ku taeka tempele. Munzi wa kena mwa nyewanyewa. Be ne ba tona ne ba kona ku bona kuli kozi ne i li fakaufi. Kono kana ne ba ka kona ku baleha? Ka ku sa libelela, Cestius Gallus a menuha ni limpi za hae. Majuda ba bakwenuheli ba ba shenja. Yeo ne li nako cwale ya ku baleha mwa Jerusalema ni Judea kaufela!

Silimo se ne si tatami, limpi za Siroma za kuta inze li etelezwi ki Vespasian ni mwan’a hae Titus. Naha kaufela ya kena mwa ndwa. Kwa makalelo a 70 C.E., Maroma ba yaha lukwakwa ku potoloha Jerusalema. Ne ku si na cwale mwa ku balehela. (Luka 19:43, 44) Likwata ze n’e lwanisana mwa munzi za bulayana. Be ne ba siyezi ne ba bulailwe ki Maroma mi ba bañwi ne ba isizwe mwa butanga. Munzi ni tempele ya ona ne li sinyizwe ku sinyelezwa. Ka ku ya ka Josephus caziba wa Mujuda wa litaba za kwaikale wa mwa miteñi yeo, Majuda ba ba fitelela lule ne ba nyandile ni ku shwa. Tempele yeo ha i si ka yahiwa hape.

Kambe Bakreste ne ba sa inzi mwa Jerusalema ka 70 C.E., kambe ni bona ne ba  bulailwe kamba ku iswa mwa butanga ni ba bañwi kaufela. Kono bocaziba ba za kwaikale ba bulela kuli Bakreste ne ba utwile temuso ya Mulimu mi ne ba balehile mwa Jerusalema ni Judea kaufela ku sabela kwa malundu upa wa Nuka ya Jordani. Ba bañwi ne ba ilo yaha mwa Pela, mwa sikiliti sa Perea. Ne ba sabile mwa Judea mi ne ba si ka kutela teñi hape. Ku utwa temuso ya Jesu ne ku ba pilisize.

Kana Mwa Utwanga Litemuso Ze Zwelela Ko Ku Sepeha?

Batu ba bañata ha ba se ba utwile litemuso ze ñata ze si ka talelezwa, ba keshebisanga litemuso kaufela. Nihakulicwalo, ku utwa litemuso kwa kona ku mi pilisa.

Ka 1975 mwa China ne ku filwe litemuso za kuli ne ku ka ba ni zikinyeho. Baeteleli ne ba ngile muhato. Batu ne ba utwile temuso. Batu b’a likiti-kiti ne ba pilile.

Mwa April 1991 mwa Philippines, bolyaminzi be ne ba yahile fa Lilundu la Pinatubo ne ba bihile kuli lilundu leo ne li tushana musi ni mufuse. Ba kopano ya Philippine Institute of Volcanology and Seismology ha se ba tatubile muinelo ka likweli ze peli, ba lemusa batu ka za kozi ye n’e tuha i taha. Honafo likiti-kiti za batu ba zwiswa mwa sibaka seo. Kakusasa-sasa la June 15, sitimpwitipwi sa fasukela mwahalimu ka mulumo o mutuna mi kihona si yambalakana mwa minzi yeo. Ku utwa temuso ne ku pilisize likiti-kiti za batu.

Bibele i fa temuso ya kuli muinelo wo u ka fela. Lu pila cwale mwa mazazi a maungulelo. Mafelelezo ha nze a atumela, kana mwa libelela? Kana ku na se mu eza ilikuli mu si ke mwa ba mwa kozi? Kana mwa lemusa ba bañwi ka tukufalelo ye tuna kuli ba eze cwalo ni bona?

[Siswaniso se si fa likepe 20]

Ku utwa temuso ne ku pilisize ba bañata muta Lilundu la Pinatubo ne li tunyize mufuse

[Siswaniso se si fa likepe 21]

Bakreste be ne ba utwile temuso ya Jesu ne ba punyuhile muta Jerusalema ne i sinyizwe ka 70 C.E.