KAUHANYO 3

Miinelo ye Mibeli ye Isa kwa Linyalo le Li Inelela

1, 2. (a) Linyalo ne li lukiselizwe k’u nga butelele bwa nako ye kuma kai? (b) Seo si konahala cwañi?

 MULIMU ha n’a kopanyize munna ni musali ba pili mwa linyalo, ne ku si na ponahazo ya kuli ku kopana k’o ne ku ka ba kwa ka swalelele fela. Adama ni Eva ne ba na ni ku ba hamoho mwahal’a bupilo bwa bona kaufela. (Genese 2:24) Sipimo sa Mulimu kwa neku la linyalo le li kutekeha ki ku kopanyiwa kwa munna a li muñwi ni musali a li muñwi. Ki muzamao o maswe wa tobali fela kwa neku la yo muñwi kamba bubeli bwa bosinyalana o fa mutomo wa mwa Mañolo wa telekano yeo hamulaho wa yona ku kena sinca mwa linyalo ku konahala.—Mateu 5:32.

² Kana kwa konahala kuli batu ba babeli ba pile hamoho ka tabo ka nako ya butelele bo bu si na maciñekelo? Ee, mi Bibele i bonisa miinelo ye mibeli ya butokwa hahulu ye tusa mwa ku konahalisa seo. Haiba munna hamohocwalo ni musali ba itusisa yona yeo, ba ka fumana tabo ni limbuyoti ze tuna. Ki ifi yona miinelo yeo?

MUINELO WA PILI

3. Ki ifi mifuta ye milalu ya lilato le li swanelwa ku tahiswa ki ­bosinyalana?

³ Muinelo wa pili ki lilato. Ka ku hoha mamelelo, ku na ni mifuta ye fitana-fitana ya lilato le li bonisizwe mwa Bibele. Le liñwi ki le li mufutumala, ku tabela mutu kwa ka butu, ili mufuta wa lilato le li fumaneha mwahal’a balikani ba batuna. (Joani 11:3) Le liñwi ki lilato le li ba teñi mwahal’a lilama za lubasi. (Maroma 12:10) La bulalu ki lilato la za libato ili leo mutu a kona ku ba ni lona ku  mutu wa silama si sili. (Liproverbia 5:15-20) Ka mo ku inezi fela, zeo kaufela li swanelwa ku tahiswa ki munna ni musali ba ba mwa linyalo. Kono ku na ni mufuta wa bune wa lilato, o butokwa hahulu ku fita ye miñwi kaufela.

4. Ki ufi mufuta wa bune wa lilato?

⁴ Mwa puo ya pili ya Mañolo a Sigerike a Sikreste, linzwi la mufuta w’o wa bune wa lilato ki a·gaʹpe. Linzwi leo li itusisizwe kwa 1 Joani 4:8, ili k’o lu bulelezwi kuli: “Mulimu u lilato.” Ka buniti fela, “luna lwa lata, kakuli [Mulimu] u lu latile pili.” (1 Joani 4:19) Mukreste u tahisa lilato le li cwalo pili ku Jehova Mulimu mi cwale ni kwa batu sina yena. (Mareka 12:29-31) Linzwi la a·gaʹpe hape li  itusisizwe kwa Maefese 5:2, ye bulela kuli: “Mu zamaye mwa lilato, sina Kreste ni yena h’a mi latile, mi a itoboha kabakala [mina].” Jesu n’a bulezi kuli lilato la mufuta w’o ne li ka zibahaza balateleli ba hae ba niti: “Se ba ka ziba batu kaufela kuli mu balutiwa ba ka ka sona, ki ha mu latana [a·gaʹpe].” (Joani 13:35) Hape, mu lemuhe ku itusiswa kwa a·gaʹpe kwa 1 Makorinte 13:13: “Ze ina; ki tumelo, ni sepo, ni lilato, ze talu zeo. Kono ye tuna ku zona ki lilato [a·gaʹpe].”

5, 6. (a) Ki kabakalañi lilato ha li fita tumelo ni sepo? (b) Ki mabaka afi a mañwi lilato ha li ka tusa ku ezisa linyalo ku ba le li inelela?

⁵ Ki sifi se si ezisa lilato leo la a·gaʹpe ku ba le li fita tumelo ni sepo? Li zamaiswa ki likuka—likuka ze lukile—ze fumanwa mwa Linzwi la Mulimu. (Samu 119:105) Ki ku iyakatwa ko ku si na buitati ka za ku eza ku ba bañwi se si lukile ni se sinde ka mubonelo wa Mulimu, ku si na taba kuli ya si ezezwa u bonahala ku si swanelwa kamba ku tokwa. Lilato le li cwalo li konisa bosinyalana ku latelela kelezo ye mwa Bibele ye li: “Mu ezane hande, mi mutu h’a na ni s’a tongoka yo muñwi, mu swalelane; sina [Jehova, NW] h’a mi swalezi, mu eze cwalo ni mina.” (Makolose 3:13) Bosinyalana ba ba na ni lilato ba na ni ku tahisa kuli ba “latane ka lilato [a·gaʹpe] le lituna; kakuli lilato li kwahela libi ze ñata.” (1 Pitrosi 4:8) Mu lemuhe kuli lilato li kwahela mafosisa. Ha li a felisi, kakuli ha ku na mutu ya si ka petahala ya kona ku ba ya sa fosi.—Samu 130:3, 4; Jakobo 3:2.

⁶ Lilato le li cwalo la ku lata Mulimu ni la ku latana ha li tahiswa ki bosinyalana, linyalo la bona li ka inelela ni ku ba la tabo, kakuli “lilato ha li na ku fela, ku ya ku ile.” (1 Makorinte 13:8) Lilato ki “tamo ye lu fa bupetehi.” (Makolose 3:14) Haiba mu mwa linyalo, mina ni sinyalana ni mina mu kona ku tahisa cwañi lilato la mufuta o cwalo? Mu bale Linzwi la Mulimu hamoho, mi mu ambole ka za lona. Mu itute mutala wa Jesu wa lilato mi mu like ku  mu likanyisa, ku nahana ni k’u nga mihato sina yena. Fahalimu a seo, mu fumanehe kwa mikopano ya Sikreste, k’o Linzwi la Mulimu li lutiwa. Mi mu lapelele tuso ya Mulimu kuli mu tahise mufuta o pahami wo wa lilato, leo li li muselo wa moya o kenile wa Mulimu.—Liproverbia 3:5, 6; Joani 17:3; Magalata 5:22; Maheberu 10:24, 25.

MUINELO WA BUBELI

7. Likute ki nto mañi, mi ki bomañi ba ba swanela ku bonisa likute mwa linyalo?

⁷ Haiba batu ba babeli ba ba nyalani ba latana luli, fohe hape ba ka kutekana, mi likute ki ona muinelo wa bubeli o tisa linyalo le li na ni tabo. Likute li taluswa sina “ku fa nyakisiso ku ba bañwi, ku ba kuteka.” Linzwi la Mulimu li eleza Bakreste kamukana, ku kopanyeleza cwalo ni banna ni basali ba ba mwa linyalo kuli: “Mu [beyane] kwapili ka ku fanana likute.” (Maroma 12:10) Muapositola Pitrosi n’a ñozi kuli: “Mina banna, mu pilisane ni bona ka kutwisiso, kakuli musali ki piza ye fokola ku fita mina; mu ba kuteke.” (1 Pitrosi 3:7) Musali u elelizwe kuli “a kuteke munn’a hae.” (Maefese 5:33) Haiba mu bata ku kuteka mutu, mu ba ni sishemo ku mutu y’o, ku ba ya likute kwa mayemo a mutu y’o ni mibonelo ya hae ye talusizwe, mi mu itukiseza ku taleleza likupo lifi kamba lifi ze utwahala ze eziwa ku mina.

8-10. Ki lifi linzila ze ñwi zeo likute li ka tusa ka zona ku tahisa kuli tamo ya linyalo ibe ye tiile ni ye na ni tabo?

⁸ Bao ba ba bata ku ikola linyalo le li na ni tabo ba bonisa likute ku bosinyalana ni bona ka ku ‘sa tokomela za bona fela, kono ba talima ni za bosinyalana ni bona.’ (Mafilipi 2:4) Ha ba nyakisisi se sinde ku bona fela—ili nto ye neikaba buitati. Ka ku fapahana, ba nyakisisa se sinde ka ku fitisisa ni ku bosinyalana ni bona. Ka buniti fela, ba fa sona seo sibaka sa pili.

⁹ Likute li ka tusa balikani ba ba mwa linyalo ku lemuha lishutano mwa mibonelo. Haki ko ku utwahala ku  ­libelela batu ba babeli ku ba ni mibonelo ye swana fa lika kaufela. Se ne si kana sa ba sa butokwa ku munna ne si kana sa sa ba ni butokwa bo bu cwalo ku musali, mi seo musali a lata ne si kana si sa bi seo munna a lata. Kono yo muñwi ni yo muñwi u swanela ku kuteka mibonelo ni liketo za yo muñwi, ibile fela zeo li sa lobi milao ni likuka za Jehova. (1 Pitrosi 2:16; mu bapanye Filemoni 14.) Fahalimu a seo, yo muñwi ni yo muñwi u swanela ku kuteka mayemo a yo muñwi ka ku sa mu sheliketa ka lipulelo ni lishea le li shubula, ibe fa nyangela kamba kwa mukunda.

¹⁰ Ee, lilato la ku lata Mulimu ni la ku latana ni ku kutekana ki miinelo ye mibeli ya butokwa hahulu kwa linyalo le li kondile. I konwa ku sebeliswa cwañi ku ze ñwi za likalulo za butokwa ni ku fita za bupilo bwa mwa linyalo?

BUTOHO BO BU SWANA NI BWA KRESTE

11. Ka Mañolo, ki mañi ya li toho mwa linyalo?

¹¹ Bibele i lu bulelela kuli munna n’a bupilwe a na ni tulemeno to ne tu ka mu bisa toho ya lubasi ya kondisa lika. Ka ku ba cwalo, munna n’a ka ba ni buikalabelo fapil’a Jehova kwa neku la buiketo bwa kwa moya ni bwa kwa mubili bwa musal’a hae ni bana. N’a ka ba ni ku eza likatulo ze itikanelezi ze bonisa tato ya Jehova ni ku ba mutala o munde wa muzamao wa silumeli. “Basali, mu ipeye kwatas’a banna ba mina, sina ha mu ipeya kwatas’a Mulena; Kakuli munna ki toho ya musali, sina Kreste h’a li toho ya Keleke.” (Maefese 5:22, 23) Nihakulicwalo, Bibele i bulela kuli munna ni yena u na ni toho, Ya na ni m’ata a tamaiso fahalimu a hae. Muapositola Paulusi n’a ñozi kuli: “Ni lata kuli mu zibe se: Toho ya munna kaufela ki Kreste; mi munna ki toho ya musali; mi Mulimu ki toho ya Kreste.” (1 Makorinte 11:3) Munna ya butali u ituta ka mwa ku sebeliseza butoho ka ku likanyisa toho ya hae, Kreste Jesu.

12. Ki mutala ufi o munde w’o Jesu n’a tomile wa ku bonisa ku ipeya kwatasi ni wa ku sebelisa butoho?

 ¹² Jesu ni yena u na ni toho, Jehova, mi u ipeile kwatas’a Hae ka swanelo. Jesu n’a bulezi kuli: “Ha ni ezi se si latwa ki na, kono ni eza se si latwa ki Ndate ya ni lumile.” (Joani 5:30) Ki mutala kwa bunde! Jesu ki yena “mweli ku ze bupilwe kamukana.” (Makolose 1:15) N’a fitile fa ku ba Mesiya. N’a na ni ku ba Toho ya puteho ya Bakreste ba ba tozizwe ni Mulena ya ketilwe wa Mubuso wa Mulimu, fahalimu a mangeloi kamukana. (Mafilipi 2:9-11; Maheberu 1:4) Ku si na taba ni mayemo a’ pahami cwalo ni litibelelo ze ipitezi cwalo, Jesu ne si mutu ya buhali, ya sa sikuluhi, kamba ya laela-laela ka ku tula tikanyo. N’a si mutu ya itusisa m’ata ka mafosisa, y’o kamita a hupulisa balutiwa ba hae kuli ne ba na ni ku ipeya ku mu utwa. Jesu n’a li ya lilato ili wa mufelañeke, sihulu ku ba ba hatelezwi. N’a bulezi kuli: “Mu tahe ku na mina kamukana ba ba katezi, ba ba imezwi, mi ni ka mi imulula. Mu itwese coko ya ka, mi mu itute ku na; kakuli ni na ni musa ni pilu ye bunolo, [mi] mu ka fumanela mioya ya mina pumulo. Kakuli coko ya ka i bubebe, mi mulwalo wa ka ha u na bukiti.” (Mateu 11:28-30) Ku ba hamoho ni yena ne li nto ye tabisa.

13, 14. Munna ya lilato u ka sebelisa cwañi butoho bwa hae, ka ku likanyisa Jesu?

¹³ Munna ya lakaza bupilo bwa lubasi lo lu tabile u eza hande ha nyakisisa tulemeno to tunde twa Jesu. Munna yo munde haki ya buhali ni ya busa ka koto, ili ku itusisa ka mafosisa butoho bwa hae sina mulamu wa ku bemba musal’a hae ka ona. Ka ku fapahana, u lata ni ku kuteka musal’a hae. Haiba Jesu n’a na ni “pilu ye bunolo,” munna u na ni libaka le lituna hahulu la ku ba cwalo kakuli, ka ku sa swana ni Jesu, yena wa fosanga. Muta a fosa, u bata kutwisiso ya musal’a hae. Kacwalo, munna ya ikokobeza u lumela mafosisa a hae, mane nihaike kuli manzwi a kuli, “Mu ni swalele, ne mu nepile,” ne a kana  a ba t’ata ku a bulela. Musali u ka fumana bunolo hahulu ku kuteka butoho bwa munna ya ishuwa ili ya ikokobeza ku fita ya ikuhumusa ili wa muñañatoho. Ka nzila ye swana, musali ya likute ni yena u kupa swalelo muta a fosa.

¹⁴ Mulimu n’a bupile musali ka ku ba ni tulemeno to tunde t’o a kona ku itusisa mwa ku peta kalulo ye ñwi mwa linyalo le li na ni tabo. Munna ya butali u ka lemuha seo mi h’a na ku mu tibela. Basali ba bañata ba tengamela kwa ku ba ni mufelañeke ni ku lemuha miinelo ka butuna, ili tulemeno to tu tokwahala mwa ku babalela lubasi ni mwa ku hulisa liswalisano za butu. Hañata, musali ki ya ikonela mwa ku eza lapa kuli li be sibaka se si nyakalalisa sa ku pila ku sona. “Musali ya sepahala” ya talusizwe kwa Liproverbia kauhanyo 31 n’a na ni tulemeno to tu ñata to tu komokisa ni buikoneli bo bunde hahulu, mi lubasi lwa hae ne lu fumani tuso ka ku tala ku zona zeo. Kabakalañi? Kakuli pilu ya munn’a hae ne i “mu sepile.”—Liproverbia 31:10, 11.

15. Munna u kona ku bonisa cwañi lilato ni likute ku musal’a hae le li swana ni la Kreste?

¹⁵ Mwa lizo ze ñwi, m’ata a tamaiso a munna a koñomekwa ka ku tula tikanyo, kuli mane nihaiba ku mu buza puzo k’u ngiwa kuli ki kashwau. N’a kana a’ nga musal’a hae inge ya li mutanga. Muitusisezo o cwalo wa butoho o fosahezi u tisa swalisano ye fokola isiñi fela ni musal’a hae kono hape ni Mulimu. (Mu bapanye 1 Joani 4:20, 21.) Kwa neku le liñwi, banna ba bañwi ba keshebisa ku fa ketelelo, ili ku tuhelela basali ba bona ku etelela lapa. Munna ya ipeile kwatas’a Kreste ka mukwa o swanela h’a itusisi musal’a hae ka mafosisa kamba ku mu bukula mayemo a hae. Mwa sibaka sa seo, u likanyisa lilato la Jesu la ku ifana sitabelo mi u eza sina ka kelezo ya Paulusi ye li: “Banna, mu late basali ba mina, sina Kreste mw’a latezi Keleke mi a itobohile bakeñisa yona.” (Maefese 5:25) Kreste Jesu n’a latile hahulu balateleli ba hae  kuli mane n’a ba shwezi. Munna yo munde u ka lika ku likanyisa mubonelo w’o o si wa buitati, ili ku batela musal’a hae se sinde, mwa sibaka sa ku bata ze tula tikanyo ku musali. Munna ha ipeya kwatas’a Kreste ni ku bonisa lilato ni likute le li swana ni la Kreste, musal’a hae u ka susuezwa ku ipeya kwatas’a hae.—Maefese 5:28, 29, 33.

KU IPEYA KWATASI KWA MUSALI

16. Ki tulemeno tufi t’o musali a swanela ku bonisa mwa swalisano ya hae ni munn’a hae?

¹⁶ Ha se ku fitile nako ye ñwi hamulaho wa ku bupiwa kwa Adama, “Muñ’a Bupilo a li: Ha ku lukeli kuli mutu a ine a nosi; ni ka mu ezeza mulikani [“mutusi,” NW] ya swana ni yena.” (Genese 2:18) Mulimu n’a bupile Eva sina “mulikani,” isiñi sina wa ku kangisana ni yena. Linyalo ne li sa swaneli ku ba sina sisepe se si na ni bazamaisi ba babeli ba ba kangisana. Munna n’a na ni ku sebelisa butoho bo bu lilato, mi musali n’a na ni ku bonisa lilato, likute, ni ku ipeya kwatasi ka ku lata.

17, 18. Ki lifi linzila ze ñwi zeo musali a kona ku ba ka zona mutusi luli ku munn’a hae?

¹⁷ Nihakulicwalo, musali yo munde u eza nto ye fita ku ipeya fela kwatasi. U lika ku ba mutusi luli, ya fa kemelo ku munn’a hae mwa likatulo z’a eza. Ka mo ku inezi fela, seo si bunolo hahulu ku musali muta a lumelelana ni likatulo za munna. Kono niha sa lumelelani ni zona, kemelo ya hae ya ka swalisano i kona ku tusa katulo ya munna ku ba ni se si zwa mwateñi se si kondile ni ku fita.

¹⁸ Musali u kona ku tusa munn’a hae ku ba toho yo munde ka linzila ze ñwi. U kona ku talusa buitebuho kwa neku la buikatazo bwa munna mwa ku fa ketelelo, mwa sibaka sa ku mu nyaza kamba ku mu tahiseza ku ikutwa kuli h’a koni ku mu tabisa ni kamuta. Mwa ku sebelisana ni munn’a hae ka nzila ye susueza, u swanela ku hupula kuli “moya o na ni musa ni bunolo; ki nto ya butokwa fapil’a Mulimu,” isiñi fela mwa meto a munn’a hae. (1 Pitrosi 3:3, 4; Makolose 3:12) Ku cwañi haiba munna  haki mulumeli? Niha neikaba kuli ki mulumeli kamba kutokwa, Mañolo a susueza basali “kuli ba late banna ba bona, ba late ni bana ba bona, ba be ni kutwisiso, ba ipabalele, ba itulele mwa mahae a bona inze ba sebeza, ba be ni musa, ba ipeye kwatas’a banna ba bona, kuli Linzwi la Mulimu li si ke la nyefulwa.” (Tite 2:4, 5) Haiba litaba ze ama lizwalo li ba teñi, munna ya sa lumeli u kona ku kuteka mayemo a musal’a hae haiba a talusiwa ka “musa ni likute.” Banna ba bañwi ba ba sa lumeli se ba ‘kolisizwe ki mizamao ya basali ba bona, ku si na manzwi a’ bulelwa; Ha ba nze ba lemuha mizamao ya bona ye kenile, ye na ni sabo.’—1 Pitrosi 3:1, 2, 15; 1 Makorinte 7:13-16.

19. Ku cwañi haiba munna a kupa musal’a hae ku loba mulao wa Mulimu?

¹⁹ Ku cwañi haiba munna a kupa musal’a hae ku eza nto ye ñwi ye hanisizwe ki Mulimu? Haiba seo si ezahala, u lukela ku hupula kuli Mulimu ki yena Mubusi wa hae yo mutuna. U nga sina mutala se ne ba ezize baapositola ha ne ba kupilwe ki ba m’ata a tamaiso kuli ba lobe mulao wa Mulimu. Likezo 5:29 i kandeka kuli: “Pitrosi ni baapositola ba bañwi ba alaba, ba li: Ki swanelo kuli lu utwe Mulimu ku fita batu.”

KU AMBOLISANA KO KUNDE

20. Ki kalulo ifi ya butokwa hahulu m’o lilato ni likute li li ze ­tokwahala hahulu?

²⁰ Lilato ni likute ki ze tokwahala hahulu mwa kalulo ye ñwi ya linyalo—ku ambolisana. Munna ya na ni lilato u ka buhisana ni musal’a hae ka za misebezi ya musali, butata bwa hae, ni mibonelo ya hae fa litaba ze fitana-fitana. U tokwa seo. Munna ya ba ni nako ya ku ambola ni musal’a hae ni ku teeleza luli ku seo musali a bulela u bonisa lilato ni likute la hae ku yena. (Jakobo 1:19) Basali ba bañwi ba bilaela kuli banna ba bona ba itusisa nako ye nyinyani hahulu mwa ku ambolisana ni bona. Seo sa swabisa. Ki niti kuli, mwa linako ze za mipateho, banna ne ba kana ba sebeza lihora ze ñata kwande a lapa, mi  miinelo ya za mali neikana ya tahisa kuli basali ba bañwi ni bona ba kene mwa lipeleko. Kono bosinyalana ba tokwa ku ba ni nako ya ku ba hamoho. Hakusicwalo, ne ba kana ba fita fa ku sa swalisana. Ne ku ka taha butata bo butuna ha ne ba ka ikutwa ku susumezwa ku bata silikani sa ba ba utwela mutu butuku kwande a tukiso ya linyalo.

21. Lipulelo ze swanela li ka tusa cwañi ku buluka linyalo li nze li li la tabo?

²¹ Nzila yeo basali ni banna ba ba mwa linyalo ba ambolisana ka yona ki ya butokwa. “Manzwi a mande a . . . munati mwa pilu, a tisa buiketo mwa masapo.” (Liproverbia 16:24) Sinyalana ni yena a be mulumeli kamba ku tokwa, kelezo ya Bibele ki ye sebeza ye li: “Mubulelelo wa mina ibe o na ni musa kamita, o lungilwe lizwai,” f’o kikuli, o swanehela. (Makolose 4:6) Mutu h’a bile ni lizazi le li t’ata, manzwi a sikai a’ sishemo, a ku mu utwela butuku a’ zwelela ku sinyalana ni yena a kona ku tahisa bunde bo butuna. “Linzwi le li bulezwi ka nako ye swaneleha, li swana sina apule ya gauda ye mwa pizana ya silivera.” (Liproverbia 25:11) Muutwahalelo wa linzwi ni manzwi a itusiswa ki za butokwa hahulu. Sina ka mutala, ka mukwa wa ku halifa, wa ku laela, mutu n’a kana a bulelela yo muñwi kuli: “Kwala sikwalo seo!” Kono manzwi a bulelwa ka linzwi le li wile pilu, la ka kutwisiso, a kuli “Kana mwa kona ku kwala sikwalo seo, shangwe?” ne a ka ba a “lungilwe lizwai” hakalo.

22. Ki mibonelo ifi yeo bosinyalana ba tokwa ilikuli ba buluke ku ambolisana ko kunde?

²² Ku ambolisana ko kunde kwa hula ha ku ba ni manzwi a bulelwa ka ku iketa, mitalimanelo ni liponiso ze sishemo, musa, kutwisiso, ni bunolo. Ka ku sebeza ka t’ata kuli ba buluke ku ambolisana ko kunde, munna hamohocwalo ni musali ba ka ikutwa ku lukuluha mwa ku zibahaza butokwi bwa bona, mi ba kona ku omba-ombana ni ku tusana mwa linako za maswabi kamba sineneketo.  “Mu tiise ba lipilu ze shekesha,” ki mo li susuezela Linzwi la Mulimu. (1 Matesalonika 5:14) Ku ka ba ni linako zeo ku zona munna a lembwalile ni linako zeo musali a li cwalo. Ba kona ku ‘tiisana lipilu,’ ili ku yahisana.—Maroma 15:2.

23, 24. Lilato ni likute li ka tusa cwañi ha ku na ni ku sa lumelelana? Mu fe mutala.

²³ Bosinyalana ba ba bonisa lilato ni likute ha ba na ku bona ku sa lumelelana ko kuñwi ni ko kuñwi sina likulutendano. Ba ka eza ka t’ata kuli ba si ke ba ‘halifelana.’ (Makolose 3:19) Bubeli bwa bona ba swanela ku hupula kuli “kalabo ye bunolo i kuyula buhali.” (Liproverbia 15:1) Mu tokomele kuli mu si ke mwa nyaziseza kamba ku atula sinyalana ni yena ya talusa maikuto a ka pilu kaufela. Mwa sibaka sa seo, m’u nge lipulelo ze cwalo sina nto ye fa nako ye nde ya ku utwisisa ka butungi mubonelo wa yo muñwi. Hamoho, mu like ku sebeleza fa lishutano mi mu fite fa kutwisiso ye lumelelani.

²⁴ Mu hupule nako yeo Sara n’a babalize ku munn’a hae, Abrahama, tatululo kwa butata bo buñwi mi ne i si ka lumelelana ni maikuto a Abrahama. Niteñi, Mulimu n’a bulelezi Abrahama kuli: ‘U teeleze manzwi a hae.’ (Genese 21:9-12) Abrahama n’a ezize cwalo, mi n’a fuyauzwi. Ka ku swana, haiba musali a akaleza nto ye fapahana ku seo munn’a hae a si nahana, munna ka mutomo u swanela ku teeleza. Ka nako ye swana, musali ha swaneli ku ba yena fela ya bulela kono u swanela ku teeleza ku seo munn’a hae a na ni ku si bulela. (Liproverbia 25:24) Ki nto ye si na lilato ni ye si na likute kuli munna kamba musali a tundamene seo yena a bata ka nako kaufela.

25. Ku ambolisana ko kunde ku ka peta cwañi kalulo ye tuna kwa tabo mwa muinelo wa swalisano ye tiile ya bupilo bwa mwa linyalo?

²⁵ Ku ambolisana ko kunde hape ki kwa butokwa mwa swalisano ya bosinyalana ya za tobali. Buitati ni ku tokwa buiswalo li kona ku sinya hahulu yona swalisano  yeo ye silikani ka ku fitisisa mwa linyalo. Ku ambolisana kwa ka ku sa pata-pata litaba, hamohocwalo ni pilu-telele, ki ze tokwahala hahulu. Yo muñwi ni yo muñwi h’a bata buiketo bwa yo muñwi ka ku tokwa buitati, tobali ki ka siwela fela i ba butata bo butuna. Mwa taba yeo ka ku swana ni mwa litaba ze ñwi, “ku si ke kwa fumanwa mutu ya ya ka se si mu swanela yena a li nosi, kono a ye ka se si swanela [yo muñwi].”—1 Makorinte 7:3-5; 10:24.

26. Nihaike kuli linyalo ni linyalo li ka ba ni linako za lona ze nde ni ze maswe, ku teeleza kwa Linzwi la Mulimu ku ka tusa cwañi bosinyalana ku fumana tabo?

²⁶ Ki kelezo ye nde hakalo yeo Linzwi la Mulimu li fa! Ki niti, linyalo ni linyalo li ka ba ni linako za lona ze nde ni ze maswe. Kono bosinyalana ha ba ipeya kwatas’a munahano wa Jehova, ka mo u patululezwi mwa Bibele, ni ku toma swalisano ya bona fa lilato le li tomile fa likuka ni likute, ba kona ku ikolwisa kuli linyalo la bona li ka ba le li inelela ni la tabo. Kacwalo ha ba na ku kutekana fela kono hape ba ka kuteka Musimululi wa linyalo, Jehova Mulimu.

LIKUKA ZE ZA MWA BIBELE LI KONA KU TUSA CWAÑI . . . BOSINYALANA KU IKOLA LINYALO LE LI INELELA, LA TABO?

Bakreste ba niti ba latana.—Joani 13:35.

Bakreste ba itukiselize ku swalelana.—Makolose 3:13.

Ku na ni tomahanyo ye swanela ya butoho.—1 Makorinte 11:3.

Ki kwa butokwa ku bulela se si lukile ka nzila ye lukile.—Liproverbia 25:11.

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 28]

Ku latana ni ku kutekana ku isa kwa ku kondisa lika mwa linyalo