Munahane muinelo wo: Julia haipona mwa siiponi, ubona kuli ununile hahulu. Waipulelisa kuli: “Nitokwa kukusufaza kwa mubili waka,” nihaike kuli bashemi bahae ni balikani bahae bamubulelelanga kuli uotile hahulu.

Cwanoñu fa, Julia naanahanile kuli uswanela kueza ka taata kuli akusufaze kwa mubili wahae, “nihaiba feela ka makilo a 2.3.” Naaikutwile kuli sanaatokwa feela kueza ki kuitima lico ka mazazi asikai . . .

Kambe ki mina bane bali mwa muinelo wanaali ku ona Julia, nemuka eza cwañi?

Hakusika fosahala kuisa pilu kwa mubonahalelo wamina. Mane Bibele ibulela za bunde bwa ponahalo ya basali ni baana, babacwale ka Sara, Rahele, Abigaili, Josefa, ni Davida. Bibele ibulela kuli musali yabizwa Abishagi neli “yo munde hahulu.”—1 Malena 1:4.

Nihakulicwalo, babanca babañata baisa hahulu pilu kwa mubonahalelo wabona. Kueza cwalo kukona kutahisa matata amatuna. Munyakisise litaba zelatelela:

• Mwa patisiso yeñwi yeneezizwe, nekufumanwi kuli 58 pesenti ya basizana nebabulela kuli banunile hahulu, kono niti kikuli neli feela babaeza 17 pesenti bane banunile luli.

• Mwa patisiso yeñwi yona, nekufumanwi kuli 45 pesenti ya basali bane baotile nebaikutwa kuli nebanunile hahulu!

• Ka kubata kukusufaza kwa mibili yabona, babanca babañata bakenezwi ki butata bobukona kubatahiseza kozi, bwa kusalata kuca lico nihaiba zelikani, ka kusaba kuli bakanuna hahulu, mi ka kueza cwalo baipulaisa tala.

 Haiba muikutwa kuli mukenezwi ki butata bwa kusalata kuca lico kamba butata bobuñwi bobu mipalelwisa kuca, mukupe tuso. Mutaluseze bashemi bamina kamba mutu yomuñwi yahulile yemusepile. Bibele ibulela kuli: “Mulikanaa mutu wa mu lata ka nako ni nako, u pepezwi kuli a be mwanahabo mwa liziyezi za hae.”—Liproverbia 17:17.

Niti kikuli mutu wa mwahali ki yena yakona kutahisa kuli mutu atabelwe ki babañwi kamba kutokwa. Munyakisise mutala wa mwanaa Mulena Davida yabizwa Abisalomi. Bibele ibulela kuli:

‘Nekusina mutu ni yomukana yanaatumile ka bunde; nekusina sesishendahala ku yena.’—2 Samuele 14:25.

Nihakulicwalo, mutangana yo naanani hahulu buikuhumuso, naalakaza bunduna, mi neli mubeteki! Kacwalo, Bibele haibonisi kuli Abisalomi neli mutu yomunde; kono ibonisa kuli neli mutu yanaasa swabeli likezo zahae za kusasepahala, ili yanaanani sitoyo sesituna hahulu.

Ki lona libaka Bibele hailufa kelezo yende ye, yeli:

“Mu apale butu bo bunca.”—Makolose 3:10.

“Ku kaba kwa mina ku si ke kwa ba kwa kwande . . . , kono ku be kwa mutu wa mwahali, wa mwa pilu.”—1 Pitrosi 3:3, 4.

Nihaike kuli kubata kubonahala hande hakusika fosahala, sa butokwa hahulu ni kufita ki kuba ni mikwa yeminde. Niti kikuli kuba ni mikwa yeminde kukatahisa kuli batu bamitabele hahulu kufita mobakona kumitabelela hamunani mubili otiile kamba mubili obupehile hande! Musizana yabizwa Phylicia ubulela kuli: “Mutu yabonahala hande utabelwanga kapili ki batu, kono batu bahupulanga hahulu mikwa yeminde yabonisa.”

Kana hañata muikutwanga kuli hamubonahali hande?

Kana mukile mwanahana za kuitusisa mafula acinca litalo kamba kulatelela mucelo omuñwi kuli mube ni mubili obonahala hande?

Ki nto mañi yene mukatabela kucinca fa mubili wamina kambe nemukona kueza cwalo? (Mulaitele kalulo ni kalulo yene mukatabela kucinca.)

• BUTELELE

• BUKITI

• MILILI

• SIBUPEHO SA MUBILI

• SIFATEHO

• MUBALA WA LITALO

Haiba mualabile kuli eni kwa lipuzo zepeli za makalelo ni kulaitela fa likalulo zetaalu kamba kufitelela mwa puzo yabulaalu, munyakisise taba ye: Muzibe kuli buñata bwa batu haba miboni bumaswe sina momuiponela. Ku bunolo kukala kueza lika zekona kumitahiseza butata ni kukala kubilaezwa hahulu ki mubonahalelo wamina.—1 Samuele 16:7.