Mutu yanaataselize Annette naamuwiselize fafasi, pili Annette asika lemuha kale kuli nekuezahalañi. Annette ubulela kuli: “Nenilikile ka taata kuitamulela ka kulwanisa mutu yo. Nenilikile kuhuwa, kono linzwi laka nelisika zwa. Nalika kumukasha, kumulaha, kumunataka liñindi, ni kumuñwalaula. Hane nieza zeo, nautwa feela tipa yeenitaba. Mi nafelelwa ki maata.”

Kambe nemuli mwa muinelo oswana ni wo, nemuka eza cwañi?

Ki niti kuli mwendi mwakona kuitukiseza kuli hamuzwa fa ndu busihu mukaanga muhato omuñwi haiba lika zemaswe liezahala—niteñi lika zemaswe zakona kuezahala ka nzila yemusika itukiseza. Bibele ibulela kuli: “Ba ba wina ha si ba ba lubilo kamita. . . hape ni ku kondisa hasi kwa ba bukwala kamita. Kono mutu ni mutu u tamwa ki linako za pila ka zona, ni ki bushiko kamba bumai bwa hae.”—Muekelesia 9:11.

Sina Annette, babanca babañata sebaezizwe maswe ki batu bebasa zibi bane babahapelelize kulobala ni bona. Babañwi batasezwanga ki mutu yebaziba kamba mane wa mwa lubasi lwabona. Natalie hanaanani lilimo ze 10, mutu yanaapila bukaufi ni yena, naamuhapelelize kulobala ni yena. Natalie uli: “Nenisabile hahulu ni kuikutwa maswabi kuli mane kwa makalelo nenipalezwi kuzibisa mutu taba yeo.”

Annette usaikutwanga hahulu mulatu kabakala lika zeneezahalile. Ubulela kuli: “Nisahupulanga lika zeneezahezi lizazi lani. Niikutwa kuli neniswanela kulika ka taata kulwanisa mutu yani. Kono niti kikuli, hamulaho wa kutabiwa tipa, nenisabile hahulu kuli mane napalelwa kueza sesiñwi. Nenisika lika kuitwanela hape, kono niikutwa kuli kambe neniezize sesiñwi.”

Natalie ni yena uikutwa mulatu kabakala lika zeneezahezi. Ubulela kuli: “Nenisa swaneli kusepa hahulu batu cwalo. Bashemi baka neba nilutile kuli halubapalela fande, niswanela kubanga hamoho ni muhulwanaaka, kono nenisika mamela manzwi abona. Kacwalo, niikutwa kuli nenifile batu boluyahile ni bona kolo yaku nieza maswe. Zeneezahezi neli tomohisize lubasi lwaka pilu, mi niikutwa kuba ni mulatu kuli neniutwisize lubasi lwaka butuku bobutuna. Nisaikutwanga hahulu bumaswe ni kacenu.”

Haiba ni mina muikutwa sina mone baikutwezi bo Annette ni bo Natalie, muhupulange kuli mutu yaswelwi likalala naaezizwe cwalo isi ka kulata kwahae. Batu babañwi babonisanga inge kuli taba ya kuswala mutu likala haki nto yetuna hahulu, kakuli baikutwa kuli hakusika fosahala bashimani habaswala mutu likalala ni kuli mutu yaswelwi likalala naatabela kuezwa cwalo. Kono niti kikuli hakuna mutu yatabela kuswalwa likalala. Haiba mukile mwaezwa nto yemaswe cwalo, hamuswaneli kuikutwa kuli ki mina babanani mulatu!

Ki niti, kubala feela manzwi abonisa kuli “hamuna mulatu” kubunolo; kono kulumela taba yeo kutaata hahulu. Batu babañwi bapatanga maikuto abona ka za lika zeneezahezi mi bazwelangapili kuikutwa mulatu ni kuba ni maikuto amañwi aasika luka. Kono ki mañi yakatusiwa haiba musatalusi zeneezahezi ku mina—kana ki mina kamba mutu yamiezize maswe? Kunani nto yeñwi hape yemukona kueza kuli muituse ili mina.

Bibele ilutaluseza kuli Jobo, muuna yalukile, naatalusize mwanaaikutwezi ka nako yanaatalimani ni miliko yemituna, naaize: ‘Nikabulela zeutwisa pilu yaka butuku.’ (Jobo 10:1) Ni mina mwakona kutusiwa haiba mueza nto yeswana. Kuambola ni mulikanaa mina yemusepile hahulu kwakona kumitusa kutiyela lika zemukopani ni zona ni kumitusa kuimuluha mwa munahano.

Annette naafumani kuli kueza cwalo kwatusa luli. Ubulela kuli: “Neniambozi ni mulikanaaka yomutuna, mi anisusueza kuli ni ambole ni baana-bahulu ba Sikreste mwa puteho yaluna. Mi luli neniezize hande kueza cwalo. Baana-bahahulu bao nebainzi ni na ka linako lisikai, mi banitaluseza litaba zene nitokwa hahulu kuutwa ka yona nako yeo neba nitaluselize kuli zeneezahezi nesi mulatu waka. Kaniti, nenisina mulatu.”

Natalie naataluselize bashemi bahae ka za mutu yanaa muhapelelize kulobala ni yena. Utalusa kuli: “Litaba zene babulezi bashemi baka neli nitiisize. Neba nisusuelize kutalusa litaba zeo, mi kueza cwalo neku nitusize kusaikutwa hahulu bumaswe ni kuikutwa butuku kwa pilu.”

Natalie hape naatusizwe ki tapelo. Utalusa kuli: “Kuambola ni Mulimu neku nitusize hahulu, sihulu ka linako zene niikutwile kuli nenisa koni kutaluseza mutu yomuñwi butata bwaka. Hanilapela, nibanga ni tukuluho ya kutalusa maikuto aka kaufela. Tapelo initusanga kuba ni kozo ni kuwa pilu.”

Ni mina mukalemuha kuli kunani ‘nako ya kufola.’ (Muekelesia 3:3) Muipabalele kwa mubili ni mwa maikuto. Mubange ni nako yeñata ya kupumula. Mi sa butokwa ni kufita, muitinge ku Mulimu yaomba-omba mwa miinelo kaufela, yena Jehova.—2 Makorinte 1:3, 4.

Haiba mu musizana mi mutu yemuli ni yena mwa libato amihapeleza kueza lika zesika luka, hakusika fosahala kumubulela ka bundume kuli, “Hamu nituhele!” kamba “Hanilati kuniswala!” Musike mwasaba kumutaluseza maikuto amina bakeñisa kuli muikalelwa kuli libato lamina likafela. Haiba mushimani yo aiketela kumisiya kabakala taba yeo, uzibe bo ki bupaki bobubonisa kuli hamuswaneli kuba ni yena mwa libato! Mutokwa muuna sakata, ili mutu yakuteka mubili wamina ni likuka zemulatelela.

Correta uli: “Kwa sikolo, bashimani nebalatanga hahulu kuhoha brazea yaka kwamulaho ni kunibulela lipulelo zemaswe zecwale ka za kuli hane nika lobala ni bona, nenika ikutwa hande hahulu.”

Kana nemuka bulela kuli bashimani bao neba

1. Eza feela lishea ni yena?

2. Eza linyawe ni yena?

3. Mukataza ka mulelo wa kubata kulobala ni yena?

Candice uli: “Hane luli mwa mbasi, mushimani yomuñwi akala kunibulelela litaba zemaswe ni kuniswala-swala. Namunata kwa lizoho ni kumubulelela kuli ainele kwahule ni na. Anitalimela ka nzila yebonisa inge kuli napulumuka.”

Mukali mushimani yo naaezañi ku Candice?

1. Naaeza feela lishea ni yena?

2. Naaeza linyawe ni yena?

3. Naamukataza ka mulelo wa kubata kulobala ni yena?

Bethany uli: “Silimo sesifelile, mushimani yomuñwi naaswalelezi kunibulelela kuli naanitabela mi naabata kuba ni na mwa libato, kono nenimuhanelanga. Fokuñwi, naanipikitanga fa lizoho. Neni muhanisize kueza cwalo, kono yena atundamena. Mi nako yeñwi hane nitama lintambo za makatulo aka, aninata kwa mainelo.”

Mubona cwañi, kana mushimani yo:

1. Naaeza feela lishea ni yena?

2. Naaeza linyawe ni yena?

3. Naamukataza ka mulelo wa kubata kulobala ni yena?

Kalabo yelukile kwa lipuzo zetaalu zeo ki C.

Kukataza mutu ka mulelo wa kubata kulobala ni yena kushutana cwañi ni linyawe kamba kueza lishea ni mutu?

Mutu yakataza mutu yomuñwi ka nzila yecwalo unani feela mulelo ulimuñwi mwa munahano. Mutu yacwalo wazwelangapili kukataza, nihaike kuli mutu yakatazwa umuhanisa kueza cwalo.

Kukataza mutu ka mulelo wa kubata kulobala ni yena ki mulatu omutuna. Kukona kutahisa kuli mutu ahapelezwe kulobala ni mutu yomuñwi.