1-3. Ki pono mañi yabona Pitrosi, mi ki kabakalañi halutokwa kuutwisisa taluso yayona?

 KI KA silimo sa 36 C.E. Zazi leliñwi mwa mbumbi, Pitrosi walapela fa situwa sa ndu ye kwa liwate mwa muleneñi wa Jopa. Sainzi mazazinyana mwa ndu yeo sina muenyi. Kuina kwahae mwa ndu yeo, kubonisa kuli naasina hahulu ketululo. Muñaa ndu yeo ki Simoni, musuhi wa matalo, mi haki Mujuda kaufela yanaaka lumela kuina mwa ndu ya mutu yacwalo. a Nihakulicwalo, Pitrosi utuha aituta tuto ya butokwa ya kuli Jehova haketululi.

² Pitrosi hanzaa lapela, ubona pono. Zabona mwa pono likona kufilikanya Mujuda ufi kamba ufi. Pitrosi ubona nto yebonahala inge lisila lelizwa kwa lihalimu mi mwateñi kunani lifolofolo zesika kena ka kuya ka Mulao. Pitrosi habulelelwa kuli abulaye mi ace, ualaba kuli: “Nalikuba nice sico sesisilafezi ni sesisika kena.” Mane halaalu, ubulelelwa kuli: “Tuhela kubiza lika zakenisize Mulimu kuli lisilafezi.” (Lik. 10:14-16) Pitrosi uziyezwa ki pono yeo, kono isiñi ka nako yetelele.

³ Pono yanaaboni Pitrosi neitalusañi? Ki kwa butokwa kuli luutwisise taluso yayona, kakuli ibonisa niti ya butokwa ka za mwaangela batu Jehova. Ka kuba Bakreste ba niti, halukoni kupaka ka kutala za Mubuso wa Mulimu konji haiba luunga batu ka mwabaangela Mulimu. Kuli luutwisise taluso ya pono yanaaboni Pitrosi, halunyakisiseñi litaba zeñwi zetalusizwe mwa likande leo.

4, 5. Kornele neli mañi, mi nekuezaheziñi hanaanze alapela?

⁴ Zanaasa zibi Pitrosi kikuli lizazi lelifelile mwa Sesarea, ili muleneñi one ubato eza likilomita ze 50 kwa mutulo, muuna yomuñwi wa libizo la Kornele ni yena naaboni pono yezwa ku Mulimu. Kornele, muzamaisi wa  sitopa sa masole ba Maroma, neli “mulapeli.” b Hape naatomile mutala omunde ka kuba toho ya lubasi, kakuli “naasaba Mulimu, yena ni ba ndu yahae kaufela.” Kornele naasi muproselite wa Mujuda; naali Mulicaba yasika kena mwa mupato. Niteñi, naatusanga Majuda babashebile, ka kubafa zene batokwa kwa mubili. Muuna yasepahala yo ‘naakupanga ku Mulimu kamita.’—Lik. 10:2.

⁵ Ibato ba ka 3 kiloko ya musihali, Kornele naalapela habona pono ya lingeloi lene limubulelela kuli: “Litapelo zahao ni limpo zahao za sishemo likambamezi ku Mulimu sina kupuliso ku yena.” (Lik. 10:4) Kornele hamulaho aluma batu kuyo biza muapositola Pitrosi kulikana ni taelo ya lingeloi. Ka kuba Mulicaba yasika kena mwa mupato, Kornele naatuha aezahalelwa ki nto yenesika muezahalela kale. Naatuha aamuhela taba yende.

6, 7. (a) Mufe mutala obonisa kuli Mulimu ualabanga litapelo za batu babasepahala bababata kuziba niti ka za hae. (b) Ki lika mañi zelukona kubulela ka za taba yeo?

⁶ Kana Mulimu waalabanga litapelo za batu babasepahala bababata kuziba niti ka za hae kacenu? Halunyakisiseñi mutala wo. Musali yomuñwi mwa naha ya Albania naaamuhezi magazini ya Tora ya ku Libelela (yesebizwa Tawala ya Mulibeleli) yenenani taba yeneambola za mwa kuutela bana. c Musali yo abulelela Paki yanaatilo mupotela, ali: “Kana mwaziba kuli kihona nisazo feza kulapela ku Mulimu kumukupa kuli anituse kuziba mwakuutela mwanaka wamusizana? Mi nilumela kuli Mulimu ki yena yamilumile! Munitaluselize litaba zene nitokwa luli!” Musali yo ni mwanaa hae wamusizana kiha bakalisa kuituta Bibele, mi hamulaho muunaa hae ni yena akalisa kufumanehanga kwa tuto yeo.

⁷ Kana yeo neli taba ya kuikezahalela feela? Batili! Taba yeo seiezahezi hahulu kwa batu babañata mwa lifasi kuli haisa kona kuungiwa kuli iikezahalelanga feela. Ki lika mañi zelukona kubulela ka za taba  ye? Sapili, Jehova ualabanga litapelo za batu babasepahala bababata kumuziba. (1 Mal. 8:41-43; Samu 65:2) Mi sabubeli, mangeloi asweli alutusa mwa musebezi wa kukutaza.—Sin. 14:6, 7.

8, 9. Moya wa Mulimu neuzibisizeñi Pitrosi, mi naaezize cwañi?

⁸ “Pitrosi hanaasazingilwe” cwalo ki taluso ya pono yanaaboni, inze ali fa situwa sa ndu, kwataha batu bane bazwa ku Kornele. (Lik. 10:17) Kana Pitrosi, yena yanaabulezi halaalu kuli haana kuca lico zenengiwa kuli halisika kena ka kuya ka Mulao, naaka lukuluha kuya ni batu bao ni kuyo kena mwa ndu ya Mulicaba? Ka nzila yeñwi, moya okenile neu mutusize kuziba tato ya Mulimu mwa taba ye. Pitrosi naabulelezwi kuli: “Bona! Baana babalaalu bakubata. Hakulicwalo, nanuha, ushetumuke mi uye ni bona, usa kakanyi nihanyinyani, kakuli ki na yabalumile.” (Lik. 10:19, 20) Kusina kukakanya, pono yanaaboni Pitrosi ya za nto yenebonahala inge lisila nei mutusize kulatelela ketelelo ya moya okenile.

⁹ Pitrosi hautwile kuli Kornele naalaezwi ki Mulimu kuli alume batu kuyo mubiza, akenya linumwana za ba macaba bao mwa ndu “ni kubaamuhela sina baenyi bahae.” (Lik. 10:23a) Muapositola yanaaipeya kuutwa yo naasakalile kucinca mubonelo wahae kulikana ni kutwisiso yenca ya tato ya Mulimu.

10. Jehova uetelela cwañi batu bahae, mi ki lipuzo mañi zeluswanela kuipuza?

¹⁰ Ni kacenu, Jehova utusanga batanga bahae kuziba tato yahae hanyinyani-hanyinyani. (Liprov. 4:18) Uitusisa moya wahae okenile kuetelela “mutanga yasepahala yanani kutwisiso.” (Mat. 24:45) Fokuñwi lukana lwafiwa litaba zenca ka za kutwisiso yaluna ya Linzwi la Mulimu kamba kukana kwaezwa licinceho zeama moliezezwa lika mwa kopano. Luswanela kuipuza kuli: ‘Niezanga cwañi hakuezwa licinceho? Kana nalatelelanga ketelelo ya moya okenile mwa litaba zeo?’

11, 12. Pitrosi naaezizeñi hapunya mwa Sesarea, mi naaitutile tuto mañi?

¹¹ Zazi lelitatama kuzwa fabonela pono yeo, Pitrosi ni batu babañwi ba 9 ili linumwana zetaalu zenelumilwe ki Kornele ni “mizwale [ba Majuda] ba 6” bane bazwa kwa Jopa, baya kwa Sesarea. (Lik. 11:12) Bakeñisa kuli naalibelela kuli Pitrosi wataha, Kornele akopanya “bahabo yena ni balikani bahae babatuna,” mi kubonahala kuli kaufelaa bona neli Balicaba. (Lik. 10:24) Pitrosi hafitile, aeza nto yanaasika libelela kuli naakabe aezize: Akena mwa ndu ya Mulicaba yanaasika kena mwa mupato! Pitrosi atalusa, ali: “Mwaizibela hande kuli mulao haulumelezi kuli Mujuda akopane ni mutu wa sicaba sisili kamba kusutelela ku yena, kono cwale Mulimu unibonisize kuli haniswaneli kubiza mutu ufi kamba ufi kuli usilafezi kamba kuli hasika kena.” (Lik. 10:28) Ka nako yeo, Pitrosi naasalemuhile kuli pono yanaaamuhezi, neilukiselizwe kumuluta tuto  yeñwi kwandaa taba ya mifuta ya lico zaswanela kuca mutu. Naaitutile kuli haswaneli “kubiza mutu ufi kamba ufi [nihaiba Mulicaba] kuli usilafezi.”

¹² Batu bane bakopani bao nebanyolezwi kuteeleza ku Pitrosi. Kornele amutaluseza kuli: “Kaufelaa luna lu fapilaa Mulimu kuli luutwe lika kamukana zakulaezi Jehova kuto bulela.” (Lik. 10:33) Munahane feela mone mukaikutwela kuutwa mutu yabata kuituta Bibele habulela manzwi acwalo! Pitrosi akalisa ka taba ya butokwa ye, ali: “Cwale nautwisisa luli kuli Mulimu haketululi, kono mwa sicaba ni sicaba mutu kaufela yamusaba ni kueza sesilukile ulumelelwa ki yena.” (Lik. 10:34, 35) Pitrosi naaitutile kuli Mulimu hashemubi batu ka kuya ka mushobo wabona, naha yabona, kamba miinelo yemiñwi ya kwa mubili. Pitrosi cwale apaka ku bona ka za bukombwa bwa Jesu, za lifu lahae, ni zuho yahae.

13, 14. (a) Ki nto mañi yekomokisa yeneezahezi Kornele ni ba macaba babañwi habasikuluha ka 36 C.E.? (b) Ki kabakalañi halusa swaneli kuatula batu ka kuya ka ponahalo yabona ya kwande?

¹³ Cwale kwaezahala nto yekomokisa: “Pitrosi hanaasa bulela litaba zeo,” moya okenile wataha fahalimwaa “batu ba macaba.” (Lik. 10:44, 45) Ye ki yona taba inosi yebulezwi mwa Mañolo ya kusululwa kwa moya okenile pili mutu asika kolobezwa kale. Pitrosi hasaaboni sisupo seo sesipaka kuli Mulimu naaamuhezi ba macaba, ‘alaela kuli bao bakolobezwe.’ (Lik. 10:48) Kusikuluha kwa ba macaba bao ka 36 C.E. neli lona lwa mafelelezo Mulimu kushemuba Majuda. (Dan. 9:24-27) Pitrosi hanaakutaza taba yende ka nako ye, naaitusisize ‘sinotolo sa Mubuso’ sabulaalu ili sa mafelelezo. (Mat. 16:19) Sinotolo seo nesikwalulezi ba Macaba babasika kena mwa mupato kolo ya kuba Bakreste babatozizwe.

¹⁴ Ka kuba bashaeli ba Mubuso kacenu, lwaziba kuli “Mulimu haketululi.” (Maro. 2:11) “Tato yahae kikuli batu ba mufuta kaufela bapiliswe.” (1 Tim. 2:4) Kabakaleo, halulukeli kuatula batu ka kuya ka ponahalo ya kwande. Musebezi waluna ki kufa bupaki ka kutala ka za Mubuso wa Mulimu, taba yeo itokwa kuli lukutaze kwa batu kaufela, kusina taba ni mushobo wabona, naha yabona, ponahalo yabona, kamba bulapeli bwabona.

15, 16. Ki kabakalañi Bakreste ba Sijuda hane basika lumelelana ni Pitrosi, mi Pitrosi naatalusize cwañi libaka la zanaaezize?

¹⁵ Ka kuya ka mokubonahalela, Pitrosi naabata hahulu kuya kwa Jerusalema kuli ayo zibisa babañwi sene siezahezi. Mi kubonahala kuli taba yanaaisa ya kuli ba macaba babasika kena mwa mupato “nebaamuhezi linzwi la Mulimu,” nese ifitile mwa Jerusalema pili yena asika fita kale kwateñi. Pitrosi amano fita, “bane bayemela taba ya mupato bakala kumunyaza.” Nebafilikani kabakala kuli Pitrosi naakeni “mwa ndu ya baana bane basika ya kwa mupato ni kuca ni bona.” (Lik. 11:1-3) Taba luli nesi ya kuli nebasa lati kuli ba macaba babe balateleli ba Kreste. Kono zene bapihelela balutiwa ba Sijuda bao kikuli ba macaba nebatokwa kumamela Mulao, kukopanyeleza cwalo ni kuya kwa  mupato ilikuli bulapeli bwabona buamuhelwe ki Jehova. Kwaiponahalela hande kuli balutiwa babañwi ba Sijuda nebafumana taata kulumela kuli Mulao wa Mushe ufelisizwe.

¹⁶ Pitrosi naatalusize cwañi libaka la zanaaezize? Ka kuya ka Likezo 11:4-16, naafile lisupo zeene zenebonisa ketelelo yezwa ku Mulimu: (1) pono yanaafilwe ki Mulimu (Litimana 4-10); (2) taelo yanaafilwe ki moya okenile (Litimana 11, 12); (3) taba ya lingeloi lene lipotezi Kornele (Litimana 13, 14); ni (4) kusululwa kwa moya okenile fahalimwaa ba macaba. (Litimana 15, 16) Pitrosi naafelize ka kubuza puzo yetuna yeli: “Cwale haiba Mulimu naafile bao [ba macaba bane balumezi] mpo yefiwa feela [ya moya okenile], yeswana ni yanaa lufile, luna [Majuda] babalumezi ku Mulena Jesu Kreste, nenili mañi kuli nikone kuhanela Mulimu?”—Lik. 11:17.

17, 18. (a) Bupaki bwanaafile Pitrosi nebubonisize kuli Bakreste ba Sijuda nebaswanela kueza katulo mañi? (b) Ki kabakalañi hakukona kulubela taata kuswalisana ni mizwale ni likaizeli mwa puteho, mi ki lipuzo mañi zeluswanela kuipuza?

¹⁷ Bupaki bwanaafile Pitrosi nebubonisize kuli Bakreste ba Sijuda bao nebaswanela kuatula sa kueza. Kana nebaka tuhela kuba ni saluluti ni kuunga ba Macaba bao bane basazo kolobezwa sina Bakreste ka bona? Bibele ibulela kuli: “Habautwile litaba zeo, [baapositola ni Bakreste babañwi ba Sijuda] batuhela kulwanisa, mi bakanyisa Mulimu, bali: ‘Kaniti Mulimu ufile ni ba macaba kolo ya kubaka, kuli ni bona babe ni bupilo.’” (Lik. 11:18) Moya omunde one babonisize wo, neutahisize kuli puteho izwelepili kuswalisana.

¹⁸ Kukona kuba taata kuba ni swalisano mwa puteho kacenu, kakuli balapeli ba niti bazwa “mwa macaba kaufela ni mishobo ni batu ni malimi.” (Sin. 7:9) Kabakaleo, mwa liputeho zeñata kufumaneha batu ba mishobo, mipilelo, ni lisimuluho zeshutana-shutana. Luswanela kuipuza kuli: ‘Kana nituhezi kuketulula batu ka nzila ifi kamba ifi? Kana niikatulezi kuhana moya wa lifasi okauhanya batu ocwale ka moya wa kulata hahulu naha yahabo mutu, puo ya mutu, kuikuhumuseza sizo, ni saluluti sa mushobo, kuli usike wanitahiseza kuunga maswe mizwale baka ba Sikreste?’ Muhupule zeneezahezi ku Pitrosi (Kefasi) lilimonyana hamulaho wa kusikuluha kwa ba macaba bapili. Ka  kulikanyisa moya wa saluluti one babonisa babañwi, “aikambusa” kwa Bakreste ba Macaba kuli mane konji kwanaasikuluzwi ki Paulusi. (Magal. 2:11-14) Luswanela kuitibelela kuli nikamuta lusike lwaswasiwa ki lilaba la kuba ni saluluti.

19. Bakreste ba Sijuda mwa Antioke nebakalisize kukutaza ku bo mañi, mi ki lika mañi zenezwile mwateñi?

¹⁹ Kana balateleli ba Jesu nebakalile kukutaza ku ba Macaba babasika ya kwa mupato? Mulemuhe sene siezahezi hasamulaho mwa Antioke wa Siria. d Mwa muleneñi wo, nekunani Majuda babañata, kono nekusina hahulu butata mwahalaa Majuda ni ba Macaba. Kabakaleo, nekuli bunolo kukutaza taba yende ku ba Macaba bane bapila mwa Antioke. Neli ku ona muleneñi wo, mone bakaliselize balutiwa babañwi ba Majuda kukutaza taba yende kwa “batu bababulela Sigerike.” (Lik. 11:20) Taba yende yeo neisa kutazwi feela kwa Majuda bababulela Sigerike, kono neikutalizwe ni ku ba Macaba babasika ya kwa mupato. Jehova naafuyauzi musebezi wo, mi “batu babañata baba balumeli.”—Lik. 11:21.

20, 21. Barnabasi naabonisize cwañi buishuwo, mi lukona kubonisa cwañi buishuwo bobuswana halunze lupeta bukombwa bwaluna?

²⁰ Kuli batu babañata bane batabela kuutwa taba yende mwa Antioke bakutaziwe, mizwale ba puteho ya Jerusalema balumela kwateñi Barnabasi. Nekunani batu babatabela babañata hahulu kuli mutu alimuñwi naasakoni kukutaza ku bona. Ki mañi yanaaswanela hahulu kutusa mwa musebezi wo kufita Saule, yanaakaba muapositola ku ba Macaba? (Lik. 9:15; Maro. 1:5) Kana Barnabasi naakanga kuli Saule uka muamuha musebezi wanaaeza? Kutokwa, mane Barnabasi naabonisize buishuwo. Naangile muhato wa kuya kwa Tarese, kuyo bata Saule, mi hamufumani, ataha ni yena mwa Antioke kuli ato tusa kwa musebezi. Sibeli sabona batanda silimo banze batiisa balutiwa mwa puteho ya mwa Antioke.—Lik 11:22-26a.

²¹ Lukona kubonisa cwañi buishuwo halupeta bukombwa bwaluna? Buishuwo butokwa kuli lulemuhe zelukona kupeta ni zelusa koni. Kaufelaa luna lwashutana kwa maata ni buikoneli. Ka mutala, babañwi banani buikoneli bwa kukutaza ka kutandalelwa fa ndu ni ndu kono kubabelanga taata kukutela kwa batu bane baambozi ni bona kamba kukalisa lituto za Bibele. Haiba mubata kupeta hande kalulo yeñwi ya bukombwa bwamina, nemuka eza hande kukupa tuso kwa batu babañwi. Hamuka eza cwalo, mukapeta zeñata mi mukaba ni tabo yetuna mwa bukombwa bwamina.—1 Makor. 9:26.

22, 23. Ki nto mañi yene baezize mizwale ba kwa Antioke yebonisa kuli nebalata mizwale babona, mi batu ba Mulimu kacenu baezanga cwañi nto yeswana?

²² Mwa Antioke ki mona mo “balutiwa ka ketelelo yezwa ku Mulimu nebakalile kubizwa Bakreste.” (Lik. 11:26b) Libizo lelilumelelwa ki Mulimu leo litalusa  hande batu ba mupilelo oswana ni wa Kreste. Batu ba Macaba hane banze baba Bakreste, kana nekubile ni swalisano mwahalaa balumeli ba Majuda ni ba Macaba? Munyakisise sene siezahezi hane kubile ni lukupwe lolutuna ibato ba ka 46 C.E. e Kwakale, lukupwe nelunyandisanga hahulu babotana, bane basina pulukelo ya masheleñi kamba lico zeñata. Ka nako ya lukupwe lo, Bakreste ba Sijuda bane bapila mwa Judea, ili bao buñata bwabona nebali babotana, nebatokwa lituso. Habautwile cwalo, mizwale ba mwa Antioke, kukopanyeleza cwalo ni Bakreste ba Macaba ‘balumela mizwale babapila mwa Judea lituso.’ (Lik. 11:29) Leo neli lilato la luli lene babonisize kwa mizwale babona!

²³ Batu ba Mulimu ni bona kacenu babonisa lilato leliswana. Haluutwa kuli mizwale baluna babapila mwa linaha zeñwi kamba mwa sibaka selupila ku sona, ba mwa butokwi, luitatelanga kubatusa. Tutengo twa Mutai kapili-pili tuonga-onganga Tutengo Totutalima Babatahezwi ki Likozi, zecwale ka liñuli ni lizikinyeho. Lituso zeo kaufela libonisa kuli lilato laluna kwa mizwale baluna ki la niti.—Joa. 13:34, 35; 1 Joa. 3:17.

24. Lukona kubonisa cwañi kuli lwautwisisa butokwa bwa taluso ya pono yanaaboni Pitrosi?

²⁴ Ka kuba Bakreste ba niti, lwautwisisa butokwa bwa taluso ya pono yanaaboni Pitrosi hanaali fa situwa sa ndu mwa Jopa mwa linako za baapositola. Lulapela Mulimu yasina ketululo. Tato yahae kikuli lupake ka kutala za Mubuso wahae, ili nto yekopanyeleza kukutaza kwa batu babañwi kusina taba ni mushobo wabona, naha yabona, kamba mayemo abona mwa bupilo. Kacwalo, haike luikatulele kukutaza kwa batu kaufela bababata kuutwa taba yende.—Maro. 10:11-13.