1, 2. Ki ifi makazo yene baezize bo Pitrosi ni Joani bukaufi ni munyako wa tempele?

 KI NAKO ya musihali, lizazi lalenga, mi sicaba sawiliya. Majuda babatukufalezwi, ni balutiwa ba Kreste, baselahanela mwa lapa la tempele. Ituha iba “nako ya tapelo.” a (Lik. 2:46; 3:1) Mwahalaa sicaba seo, Pitrosi ni Joani bazamaya balibile kwa munyako wa tempele obizwa Munyako Omunde. Mwa lilata la sicaba sesi ikambolela ni lilata la mahutu a batu babazamaya, mukupi yomuñwi wa lilimo zefitelela 40, yapepilwe ali siyanga, uikupela lituso.—Lik. 3:2; 4:22.

² Pitrosi ni Joani habanze basutelela, mukupi yo ukutela kupo yahae ya kamita ya masheleñi. Baapositola bayema, mi muuna yo uba ni sepo ya kuli ukafiwa sesiñwi. Pitrosi uli: “Hanina Silivera ni gauda, kono seninani ki sona seni kufa. Ka libizo la Jesu Kreste wa Munazareta, zamaya!” Munahane feela mone sikomokezi sicaba, Pitrosi aswala muuna wa siyanga yo kwa lizoho, mi lwapili mwa bupilo bwahae, muuna yo wayema aotolohile! (Lik. 3:6, 7) Mueze inge bababona muuna yo hatalima mahutu ahae afolisizwe ni kukalisa kuhata lwapili! Ki lona libaka muuna yo hatula-tula ni kulumbeka Mulimu ka linzwi lelituna!

3. Ki mpo ifi ya butokwa hahulu yanaakona kuamuhela muuna yanaabanga siyanga, ni yene sikona kuamuhela sicaba?

³ Sicaba sesiwabezwi simatela ku Pitrosi ni Joani fa malibela a Salumoni. Hase bafitile fa sibaka luli sanaakile ayema ku sona Jesu ni kuluta batu, Pitrosi utaluseza sicaba zemutusize kueza makazo. (Joa. 10:23) Ufa sicaba ni muuna yo yanaabanga siyanga mpo ya butokwa hahulu kufita silivera kamba gauda. Mpo yeo iama nto yefita kufoliswa. Ki mpo ya kuba ni kolo ya kubaka, kuli libi zabona litakulwe, ni kuli babe balateleli ba “Muyemeli Yomutuna wa bupilo” yaketilwe ki Jehova, yena Jesu Kreste.—Lik. 3:15.

4. (a) Makazo ya kufolisa neishangumuzi musunga mañi? (b) Ki lipuzo mañi zepeli zeluka alaba?

⁴ Neli lizazi leli makaza luli! Nekufolisizwe mutu mi cwale naasakona kuzamaya. Batu babañwi babañata nebafilwe kolo ya kufoliswa kwa  moya kuli bakone kuzamaya ka mukwa oswanela Mulimu. (Makolo. 1:9, 10) Kuzwa fo, zeneezahezi mwa lizazi leo nelishangumuzi musunga mwahalaa balateleli ba Kreste babasepahala ni babusi bane bakalika kubatibela kupeta taelo yanaabafile Jesu ya kukutaza lushango lwa Mubuso. (Lik. 1:8) Lukona kuitutañi kwa mikutalezo yene baitusisize ni moya one babonisize bo Pitrosi ni Joani ili batu-tu feela babasika ituta” hane banze bapaka kwa sicaba? b (Lik. 4:13) Mi lukona kulikanyisa cwañi mutala wa mone baezelize bona ni balutiwa babañwi hane balwaniswa?

5. Luitutañi ku Pitrosi ka mwanaaambolezi kwa sicaba?

⁵ Pitrosi ni Joani nebayemi fapilaa sicaba, banze baziba kuli nakonyana feela kwamulaho, ku sona sicaba seo mwendi nekunani bane bapihelezi kuli Jesu abulaiwe. (Mare. 15:8-15; Lik. 3:13-15) Munahane bundume bwanaabonisize Pitrosi hanaabulela patalaza kuli muuna wa siyanga naafolisizwe ka libizo la Jesu. Pitrosi naasika pata niti kabakala kusaba batu. Naanyazize sicaba patalaza kuli ni sona nesinani mulatu mwa lifu la Kreste. Kono Pitrosi naasika bulukela batu bao sikoto kwa pilu, kakuli ‘nebasa zibi sene baeza.’ (Lik. 3:17) Naabakupa sina Majuda ka yena mi naakanatela fa litaba zende za Mubuso. Hane bakabaka ni kubonisa tumelo ku Kreste, “linako za kukatuluha” nelika taha ku bona kuzwa ku Jehova. (Lik. 3:19) Ni luna lutokwa kuba ni bundume ni kubulela patalaza halushaela katulo ya Mulimu yetaha. Ka nako yeswana, haluswaneli kuba ni kayeye, buhali, kamba kumatukela kuatula babañwi. Kono luunga batu bolukutaza ku bona kuli bakona kuba mizwale baluna kwapili, mi sina Pitrosi, lukanatela fa litaba zende zeama Mubuso.

6. Pitrosi ni Joani nebabonisize cwañi buikokobezo ni buishuwo?

⁶ Baapositola neli batu babaishuwa. Nebasika ipapata kuli nebaezize makazo yeo ka maata abona. Pitrosi naaize kwa sicaba: “Kiñi semukomokezi cwalo kabakala taba ye, mi ki kabakalañi hamu lulubukezi cwalo inge kuli ki ka maata aluna kamba ka kusepahala kwaluna ku Mulimu halukonisize muuna yo kuzamaya?” (Lik. 3:12) Pitrosi ni baapositola babañwi nebaziba kuli lika zende kaufela zene bapetile mwa bukombwa bwabona neba lipetile ka maata a Mulimu isiñi abona. Kabakaleo, nebabonisize buishuwo ka kulibisa tumbo ya zene bapetile kaufela ku Jehova ni Jesu.

7, 8. (a) Ki ifi mpo yelukona kufa batu? (b) Sepiso ya “kukutiswa sinca kwa lika kaufela” isweli kutalelezwa cwañi kacenu?

⁷ Lutokwa kubonisa buishuwo bobuswana halunze lupeta musebezi wa kukutaza Mubuso. Ki niti, kacenu, moya wa Mulimu haufi Bakreste maata a kufolisa ka limakazo. Nihakulicwalo, lwakona kutusa batu kuba ni tumelo ku Mulimu ni Kreste ni kubatusa kuamuhela mpo yeswana yanaafile batu Pitrosi, ili kolo ya kuli libi zabona liswalelwe mi bakatuluswe ki Jehova. Ka silimo ni  silimo, batu babañata-ñata basweli baamuhela mpo yeo ni kufita fa kuba balutiwa ba Kreste babakolobelizwe.

⁸ Kaniti, lupila mwa nako ya “kukutiswa sinca kwa lika kaufela” kwanaabulezi Pitrosi. Ka kutaleleza manzwi ‘anaabulezi Mulimu ka mulomo wa bapolofita bahae babakenile baikale,’ Mubuso neutomilwe mwa lihalimu ka silimo sa 1914. (Lik. 3:21; Samu 110:1-3; Dan. 4:16, 17) Hamulaho wa nako kuzwa fo, Kreste akalisa kuokamela musebezi wa kukutisa sinca lika za kwa moya mwa lifasi. Ka mukwa ocwalo, batu babañata-ñata sebatisizwe mwa paradaisi ya kwa moya, ili kuba babusiwa ba Mubuso wa Mulimu. Batubuzi butu bwakale, bobusinyehile ni “kuapala butu bobunca bone bubupilwe ka kulikana ni tato ya Mulimu.” (Maef. 4:22-24) Sina mwanaafoliselizwe mukupi yani yanaali siyanga, musebezi omakaza wo upetilwe, isi ka buikatazo bwa butu, kono ka moya wa Mulimu. Sina Pitrosi, haluluta babañwi Linzwi la Mulimu, lulukela kuba ni bundume ni kuitusisa lona ka bukwala. Zelupeta kaufela mwa kutusa batu kuba balutiwa ba Kreste likonahala ka maata a Mulimu, isiñi aluna.

9-11. (a) Ki muhato mañi one baangile baeteleli ba Sijuda habautwa lushango lwa Pitrosi ni Joani? (b) Ki nto mañi yene baikatulezi kueza baapositola?

⁹ Manzwi a Pitrosi, kutula-tula kwa muuna yani yanaabanga siyanga, ni kuhuweleza kwa muuna yo, nekutahisize musunga. Nduna wa tempele yaketilwe kutalima za silelezo ya sibaka sa tempele ni baprisita babahulu habautwile zeo, baakufela kwateñi kuli bayo batisisa. Kubonahala kuli baana bao neli Basaduki, ili sikwata sa bulapeli sene sifumile ni sene sinani maata mwa litaba za puso, sene sieza mosikonela kaufela kuli siutwane ni Maroma, sene sihanile mulao wa ka mulomo one balata hahulu Bafalisi, ni sene sinyefula tumelo ya zuho ya bafu. c Nebafilikani hahulu kufumana Pitrosi ni Joani mwa tempele banze bakutaza ka bundume kuli Jesu naazusizwe kwa bafu!

¹⁰ Balwanisi bababifile bao bakenya Pitrosi ni Joani mwa tolongo mi habusa babatisa fapilaa kuta yetuna ya Sijuda. Ka kuya ka mubonelo wa babusi bane baikutwisisa, Pitrosi ni Joani neli “batu-tu feela babasika ituta” bane basina swanelo ya kuyo luta mwa tempele. Nebasikaya kwa sikolo sa bulapeli sifi kamba sifi sesi kutekeha. Niteñi, kubulela kwabona patalaza ni buikolwiso bwabona neli komokisize kuta. Ki kabakalañi Pitrosi ni Joani hane banani buikoneli bobucwalo? Leliñwi la mabaka kikuli “nebabanga ni Jesu.” (Lik. 4:13) Mulenaa bona naalutanga batu ka maata luli, isiñi sina bañoli ba Mulao.—Mat. 7:28, 29.

¹¹ Kuta yalaela baapositola kuli batuhele kukutaza. Mwa miteñi yeo, katulo ya kuta neinani maata amatuna luli. Lisunda lisikai kwamulaho, Jesu naabonahezi fapilaa sikwata sesiswana seo, mi nesiatuzi kuli ‘naalukela kushwa.’ (Mat. 26:59-66) Nihakulicwalo, Pitrosi ni Joani nebasika saba. Hane banze  bayemi fapilaa baana bao babafumile, babaitutile, ni babakutekeha, Pitrosi ni Joani babulela basina sabo kono ka likute, bali: “Muikatulele mina beñi, haiba kulukile mwa meeto a Mulimu kuli luteeleze ku mina kufita Mulimu. Kono haili luna, halukoni kutuhela kubulela lika zeluboni ni zeluutwile.”—Lik. 4:19, 20.

12. Ki nto mañi yekona kulutusa kuba ni bundume ni buikolwiso?

¹² Kana mwakona kubonisa bundume bobucwalo? Muikutwanga cwañi hamufumana kolo ya kukutaza kwa bafumi, ku babaitutile, kamba babakutekeha mwa sibaka semupila ku sona? Kucwañi haiba bahabo mina mwa lubasi, bemukena ni bona sikolo, kamba bemubeleka ni bona bamisheununa kabakala tumelo yamina? Kana mukenelwanga ki sabo? Haiba ki cwalo, mwakona kufelisa maikuto acwalo. Hanaali fa lifasi, Jesu naalutile baapositola kuziba mwa kuyemela litumelo zabona ka buikolwiso ni ka likute. (Mat. 10:11-18) Hasaazusizwe kwa bafu, Jesu naasepisize balutiwa bahae kuli naakazwelapili kuba ni bona ka “mazazi kaufela kuisa nako ya kufela kwa lifasi.” (Mat. 28:20) Ka kuetelelwa ki Jesu, “mutanga yasepahala yanani kutwisiso” ululuta kuziba mwa kuyemela litumelo zaluna. (Mat. 24:45-47; 1 Pit. 3:15) Ueza cwalo ka lituto zelufiwa kwa mikopano ya puteho, yecwale ka Bupilo Bwaluna Bwa Sikreste ni Bukombwa, ni litaba za fa webusaiti ya jw.org zeli “Likalabo Kwa Lipuzo za Bibele.” Kana mwaitusisa hande litukiso zeo zelukiselizwe kumitusa? Haiba mueza cwalo, mukaba ni bundume ni buikolwiso bobutuna. Mi sina mone baezelize baapositola, hamuna kulumeleza nto ifi kamba ifi kumituhelisa kubulela litaba za niti zende zemuboni ni zemuutwile.

13, 14. Halukopana ni twaniso, ki nto mañi yeluswanela kueza, mi ki kabakalañi?

¹³ Basalukululwa feela mwa tolongo, Pitrosi ni Joani bakopana ni puteho kaufela. “Batumusa manzwi kaufelaa bona ni kulapela . . ku Mulimu” kuli abafe bundume bwa kuzwelapili kukutaza. (Lik. 4:24) Pitrosi naaziba hande kuli ki butoto ku mutu kuli asepe maata ahae habata kueza tato ya Mulimu. Lisunda lisikai feela kwamulaho, naabulelezi Jesu ka buikolwiso, ali: “Babañwi kaufela  nikobaka sitatala kabakala zekaezahala ku wena, na hanina kusitatala nikamuta!” Niteñi, sina mwanaapolofitezi Jesu, Pitrosi akomiwa ka bubebe ki sabo ya batu mi alatula mulikanaa hae yena muluti wahae. Kono nihakulicwalo, Pitrosi naaitutile tuto kwa mafosisa ahae.—Mat. 26:33, 34, 69-75.

¹⁴ Haiba mubata kuzwelapili kumamela taelo ya kupaka ka za Jesu, mutokwa kuikatulela kueza cwalo ka kutala. Bahanyezi habalika kufokolisa tumelo yamina kamba habalika kumituhelisa kukutaza, mulikanyise mutala wa Pitrosi ni Joani. Mulapele ku Jehova kuli amife maata. Mukupe tuso kwa puteho. Mutaluseze baana-bahulu ni Bakreste babañwi babahulile kwa moya butata bwamina. Litapelo za babañwi zakona kumitusa kuba ni maata a kuli muzwelepili.—Maef. 6:18; Jak. 5:16.

15. Ki kabakalañi bane batuhezi kukutaza ka nakonyana habasa swaneli kuzwafa?

¹⁵ Haiba kwamulaho nemukile mwakopana ni twaniso mi semutuhela kukutaza ka nakonyana, musike mwazwafa. Muhupule kuli baapositola kaufela nebatuhezi kukutaza ka nakonyana hasamulaho wa lifu la Jesu, kono kapili-pili bakalisa kukutaza hape. (Mat. 26:56; 28:10, 16-20) Mwa sibaka sa kuzwafiswa ki mafosisa ane muezize kwamulaho, muitute sesiñwi ku ona mi musebelise zemuitutile kwa kutiisa babañwi.

16, 17. Lukona kuitutañi kwa tapelo yene balapezi balateleli ba Kreste mwa Jerusalema?

¹⁶ Ki nto mañi yeluswanela kukupa mwa tapelo haluhatelelwa ki babusi? Mulemuhe kuli balutiwa nebasika ikupela kuli batuhele kukopana ni litiko. Nebahupula hande manzwi a Jesu, ali: “Haiba baninyandisize, baka minyandisa ni mina.” (Joa. 15:20) Kono balutiwa bao babasepahala nebakupile Jehova kuli ‘autwe mifumbo’ ya balwanisi. (Lik. 4:29) Balutiwa nebautwisisize taba kaufela, ka kulemuha kuli nyandiso yene bakopana ni yona neitaleleza bupolofita. Nebaziba kuli sina Jesu mwanaa balutezi kulapela, tato ya Mulimu neika ‘eziwa fa lifasi,’ kusina taba ni zebakona kubulela babusi ba batu.—Mat. 6:9, 10.

¹⁷ Kuli baeze tato ya Mulimu, balutiwa balapela ku Jehova, bali: “Utuse batanga bahao kuzwelapili kubulela linzwi lahao ka bundume.” Ki ifi kalabo yanaafile Jehova honafo feela? “Sibaka mone bakopanezi hamoho sazikinyeha, mi kaufelaa bona batala  moya okenile mi nebabulela linzwi la Mulimu ka bundume.” (Lik. 4:29-31) Hakuna nto yekona kupalelwisa tato ya Mulimu kuli ipetahale. (Isa. 55:11) Niha kukabonahala kuba taata cwañi, mulwanisi nihakaba yamaata cwañi, haiba lutumusa linzwi laluna ku Mulimu mwa tapelo, lwakona kuba ni buikolwiso bwa kuli uka lufa maata a kuzwelapili kubulela linzwi lahae ka bundume.

18. Ba mwa puteho ya mwa Jerusalema nebapilisana cwañi?

¹⁸ Kapili-pili puteho yenca ya mwa Jerusalema yahula kuba ni palo ya batu babafitelela 5,000. d Kusina taba kuli nebali ba lisimuluho zeshutana-shutana, balutiwa nebanani “pilu iliñwi ni moyo ulimuñwi.” Nebaswalisana ka muhupulo ni munahanelo oswana. (Lik. 4:32; 1 Makor. 1:10) Kunani zeñwi zene baeza balutiwa kwandaa kukupa feela Jehova mwa tapelo kuli afuyole buikatazo bwabona. Nebatusana yomuñwi ni yomuñwi kwa moya, mi babañwi habatokwile, nebatusana ni kwa mubili. (1 Joa. 3:16-18) Ka mutala, mulutiwa yabizwa Josefa, yo hape naabizwa ki baapositola kuli Barnabasi, alekisa mubu wahae mi ka kutokwa moya wa buitati, afana masheleñi kaufela kuli asebeliswe kwa kutusa bane bazwa kwahule kuli baine nako yetelelenyana mwa Jerusalema, ilikuli baitute zeñata ka za tumelo yene basazo fumana.

19. Ki kabakalañi Jehova hanaatimelize Ananiasi ni Safira?

¹⁹ Ananiasi ni musalaa hae Safira ni bona balekisa mubu mi bafitisa nubu yabona. Baipumisa kuli nebafile masheleñi kaufela sina nubu; hailifo ‘nebapatile amañwi a masheleñi a teko yaona.’ (Lik. 5:2) Jehova a babulaya sibeli sabona, isiñi kabakala kuli masheleñi ane bafile neli amanyinyani, kono kabakala kuli mulelo one bafela nubu yeo neli omaswe mi nebapumile. Yene bapumile “haki batu . . . kono ki Mulimu.” (Lik. 5:4) Sina baipi banaanyazize Jesu, Ananiasi ni Safira nebaisize pilu kwa kuipatela kanya kwa batu mwa sibaka sa kubata kulumelelwa ki Mulimu.—Mat. 6:1-3.

20. Ki lika mañi zeluituta ka za kufa nubu ku Jehova?

²⁰ Ka moya oswana wa bufani one babonisize balutiwa babasepahala mwa linako za baapositola mwa Jerusalema, Lipaki za Jehova babañata-ñata ba mwa linako zaluna bafa tuso kwa musebezi wa kukutaza mwa lifasi kaufela ka kuzwisa linubu za ka kuitatela. Hakuna yahapelezwa kufana nako kamba masheleñi ahae kuli atuse kwa musebezi wo. Kaniti, Jehova halati kuli lumusebeleze ka lukokoto kamba ka kuhapelezwa. (2 Makor. 9:7) Halufa sesiñwi, Jehova hatalimi butuna bwa nubu, kono utalima mulelo olufela nubu yeo. (Mare. 12:41-44) Nikamuta halulati kuba sina Ananiasi ni Safira, ka kutuhelela kuli sebelezo yaluna ku Mulimu iezwe kabakala kubata kufumana sesiñwi kamba kuipatela kanya. Kono sina Pitrosi, Joani, ni Barnabasi, haike sebelezo yaluna ku Jehova kamita iezwe kabakala lilato la niti la kulata Mulimu ni batu babañwi.—Mat. 22:37-40.