1. Bakreste ba kwa makalelo nebaipumani mwa miinelo mañi yeswana ni yeba ipumana ku yona Lipaki za Jehova kacenu?

 NEBAKUTALIZE ka tukufalelo. Nebaamuhezi tuso ni ketelelo ya moya okenile ka pilu yabona kaufela. Nebasika tuhela kukutaza kabakala nyandiso. Mi Mulimu naabafuyauzi hahulu. Lika zeo kaufela neliezahezi kwa Bakreste ba kwa makalelo, sina moliezahalela ni kwa Lipaki za Jehova kacenu.

2, 3. Ki kabakalañi buka ya Likezo haili yeipitezi?

² Kaniti luli mususuelizwe ki litaba zetiisa tumelo ze mwa buka ya Bibele ya Likezo za Baapositola, ili buka yetezi litaba zenyangumuna! Buka ye, iipitezi kakuli ki yona feela buka inosi yeñozwi ka ketelelo ya moya wa Mulimu yetalusa litaba za Bukreste bwa kwa makalelo.

³ Buka ya Likezo ipundile batu ba 95 fa mabizo, babasimuluha mwa linaha ze 32, mileneñi ye 54, ni lioli ze 9. Buka ye, ikandeka litaba zetabisa za batu, ibe batu-tu feela, baipi ba bulapeli, baeteleli ba litaba za bupolitiki babaikuhumusa, ni banyandisi babamaswe. Kono sa butokwa ni kufita, buka yeikandeka za mizwale ni likaizeli bamina ba mwa linako za baapositola, bane bakopani ni miinelo yetaata mwa bupilo, ni bane bakutalize taba yende ka tukufalelo.

4. Ki kabakalañi haluikutwa kuba mwa swalisano ni batu babacwale ka muapositola Paulusi, Tabita, ni lipaki babañwi babasepahala ba kwaikale?

⁴ Sekufitile lilimo zebato eza 2,000 kuzwa nako yeliezahala litaba za baapositola bane batukufalezwi bo Pitrosi ni Paulusi, Luka mualafi yalatwa, Barnabasi wa mufani, Setefani ya bundume, Tabita ya sishemo, Lidia yanani kamuhelo, ni lipaki babañwi babañata babasepahala. Nihaike sekufitile lilimo zeñata cwalo, luikutwa kuli lwaswalisana ni bona. Kabakalañi? Kabakala kuli lupeta musebezi oswana ni one baezize wa kuluta batu kuli babe balutiwa. (Mat. 28:19, 20) Kaniti luli lunani tohonolo yetuna kuabana mwa musebezi wo!

5. Balateleli ba Jesu ba kwa makalelo nebakalezi kai musebezi wabona?

⁵ Muhupule musebezi wanaafile Jesu kwa balateleli bahae. Naaize: “Mukaamuhela maata moya okenile hauka taha ku mina, mi mukaba lipaki zaka mwa Jerusalema, mwa Judea kaufela ni mwa Samaria, ni kuyo fita  kwa libaka za kwahule hahulu za lifasi.” (Lik. 1:8) Pili, moya okenile neutusize balutiwa kuba lipaki “mwa Jerusalema.” (Lik. 1:1–8:3) Hasamulaho, moya wo neu baetelezi kupaka “mwa Judea kaufela ni mwa Samaria.” (Lik. 8:4–13:3) Kihona bakala kushaela taba yende “kuyo fita kwa libaka za kwahule hahulu za lifasi.”—Lik. 13:4–28:31.

6, 7. Halunze lupeta bukombwa bwaluna, ki tohonolo mañi yelunani yona kacenu yene basina mizwale ni likaizeli ba mwa linako za baapositola?

⁶ Mizwale ni likaizeli bamina ba mwa linako za baapositola nebasina Bibele yekwanile ya kuitusisa mwa musebezi wabona wa kukutaza. Evangeli ya Mateu neisiyo kufitela ka 41 C.E. Amañwi a mañolo a Paulusi naañozwi pili buka ya Likezo isika fezwa kale, ibato ba ka 61 C.E. Kono Bakreste ba kwa makalelo nebasina likopi zekwanile za Mañolo Akenile za ka butu kamba libuka za kufa batu bane batabela kuteeleza kwa lushango lwabona. Pili Bakreste ba Majuda basikaba kale balutiwa ba Jesu, nebautwanga Mañolo A Siheberu habalwa mwa sinagoge. (2 Makor. 3:14-16) Kono nihaiba bona Bakreste bao nebatokwa kuituta mañolo ka tukufalelo, kakuli mwendi nebabulelanga feela mañolo ao ka kuapeta mwa toho.

⁷ Buñata bwaluna kacenu lunani Libibele za ka butu ni libuka zeñata zetomile fa Bibele. Luluta batu kuba balutiwa ka kushaela taba yende mwa linaha ze 240 ni mwa lipuo zeñata.

8, 9. (a) Moya okenile neukonisize balutiwa ba Jesu kuezañi? (b) Mutanga yasepahala upetañi ka tuso ya moya okenile?

⁸ Jesu hanaafile balutiwa bahae musebezi wa kuba lipaki, naaize ku bona: “Mukaamuhela maata moya okenile hauka taha ku mina.” Ka kuetelelwa ki moya wa Mulimu, kamba maata ahae aitusisa kwa kupeta misebezi yahae, balateleli ba Jesu nebaka ba lipaki mwa lifasi kaufela. Ka moya okenile, Pitrosi ni Paulusi nebakonile kufolisa bakuli, kuleleka madimona, mane ni kuzusa babashwile! Kono kunani mulelo wa butokwa one bafezwi moya okenile. Moya okenile neukonisize baapositola ni balutiwa babañwi kuluta zibo yenepahezi yetusa batu kufumana bupilo bobusa feli.—Joa. 17:3.

⁹ Ka la Pentekota ya 33 C.E., balutiwa ba Jesu nebakalile kubulela “lipuo zeshutana-shutana, kulikana ni mone ubabuleliseza moya.” Ka mukwa ocwalo, bapaka “zetuna za Mulimu.” (Lik. 2:1-4, 11) Kacenu haluezi limakazo za kubulela ka lipuo lisili. Kono ka tuso ya moya wa Mulimu, mutanga yasepahala usweli wahatisa libuka zetomile fa Bibele mwa lipuo zeñata. Ka mutala, kweli ni kweli kuhatiswanga limagazini za Tawala ya Mulibeleli ni Muzuhe! zeñata-ñata! mi fa webusaiti yaluna ya jw.org kunani lihatiso zetomile fa Bibele ni mavidio a mwa lipuo zefitelela 1,000. Zeo kaufela lilutusa kushaela “zetuna za Mulimu” kwa batu ba macaba, ba mishobo, ni lipuo kaufela.—Sin. 7:9.

10. Ki lika mañi zeezizwe ka za musebezi wa kutoloka Bibele kuzwa ka silimo sa 1989?

¹⁰ Kuzwa ka silimo sa 1989, mutanga yasepahala uisize hahulu pilu kwa taba  ya kuli Bibele ya Toloko ya Lifasi Lelinca ya Mañolo Akenile ifumanehe mwa lipuo zeñata. Bibele ye, seitolokilwe mwa lipuo zefitelela 200, sekuhatisizwe Libibele zeñata-ñata mi kwapili kukahatiswa zeñwi zeñata. Zeo kaufela likonahalisizwe feela ki Mulimu ni moya wahae.

11. Lihatiso zaluna litolokiwa cwañi?

¹¹ Musebezi wa kutoloka uezwa ki Bakreste babaitateli babañata mwa linaha zefitelela 150 ni mwa libaka zeñwi za lifasi. Halukomokiswi ki taba yeo kakuli hakuna kopano yeñwi hape mwa lifasi yeetelelwa ki moya okenile mwa musebezi wa ‘kupaka ka kutala’ mwa lifasi kaufela ka za Jehova Mulimu, ka za Mulena yali Mesia, ni ka za Mubuso otomilwe kwa lihalimu!—Lik. 28:23.

12. Paulusi ni Bakreste babañwi nebakona cwañi kueza musebezi wa kufa bupaki?

¹² Paulusi hanaakutalize kwa Majuda ni ba Macaba kwa Antioke mwa Pisidia, “ba lipilu zende bababata bupilo bobusa feli baba balumeli.” (Lik. 13:48) Kwa mafelelezo a buka ya Likezo, Luka uñola kuli Paulusi ‘naakutaza Mubuso wa Mulimu ka tukuluho yetuna ya kubulela, asina sesi mupalelwisa.’ (Lik. 28:31) Ki kakai kwakutaleza muapositola yo? Ukutaleza mwa Roma, ili ona muleneñi wa mubuso omutuna mwa lifasi kaufela ka nako yeo! Balateleli ba Jesu ba kwa makalelo bao hane bakutaza ka kufa lingambolo kamba ka linzila zeñwi, nebapeta musebezi wo kaufela ka kutusiwa ni kuetelelwa ki moya okenile.

13. Ki kabakalañi haluswanela kulapela halukopana ni nyandiso?

¹³ Balutiwa ba Jesu ba kwa makalelo hane bakopani ni nyandiso, nebalapezi ku Jehova kuli abafe bundume. Mi sekuezahalañi? Batala moya okenile mi bakala kubulela linzwi la Mulimu ka bundume. (Lik. 4:18-31) Ni luna lwalapelanga kuli lufiwe butali ni maata kuli lukone kuzwelapili kukutaza niha lukopana ni nyandiso. (Jak. 1:2-8) Luzwelapili kukutaza Mubuso kabakala kuli Mulimu ufuyola musebezi waluna ni kuluetelela ka moya wahae. Hakuna nto yeka lupalelwisa kueza musebezi wa kukutaza ibe twaniso kamba nyandiso yetuna. Halunyandiswa, kaniti lutokwa kulapela kuli lufiwe moya okenile ni butali ni bundume kuli lushaele taba yende.—Luka 11:13.

14, 15. (a) “Ñalelwa yenetile ka Setefani” neitisizeñi? (b) Mwa nako yaluna, batu babañata mwa Siberia nebafitile cwañi fa kuituta niti?

¹⁴ Setefani naakutalize ka bundume pili asika bulaiwa kale ki lila zahae. (Lik. 6:5; 7:54-60) Ka yona nako yeo balutiwa ‘banyandiswa maswe’ mi kaufelaa bona bahasanela mwa Judea kaufela ni mwa Samaria, kwandaa baapositola banosi. Kono nyandiso yeo neisika yemisa musebezi wa kukutaza. Filipi aya kwa Samaria kuyo “kutaza za Kreste” mi batu babañata baamuhela lushango lwahae. (Lik. 8:1-8, 14, 15, 25) Bibele hape ilubulelela zeñwi zeneezahezi, ili: “Bane bahasanyizwe ka ñalelwa yenetile ka Setefani bayo fita mane ni kwa Fenisia, Sipera, ni Antioke, kono babulela linzwi kwa Majuda feela. Kono babañwi ku bona bane bazwa kwa Sipera ni Sirene nebatile kwa Antioke mi bakala kuambola ni batu bababulela Sigerike, banze bashaela taba yende ya za Mulena Jesu.”  (Lik. 11:19, 20) Ka nako yeo, nyandiso neitusize kuhasanya lushango lwa Mubuso.

¹⁵ Taba yeswana yeo iezahezi ni mwa miteñi yaluna mwa naha yene bizwanga Soviet Union sapili. Lipaki za Jehova babañata nebalundulezwi kwa Siberia sihulu mwa lilimo za ma 1950. Bakeñisa kuli nebahasanezi mwa libaka zeñata, taba yende neizo zwelapili kuyamba mwa naha yeo. Nekusike kwakonahala kuli Lipaki babañata cwalo bafumane masheleñi a nzila anaatokwahala ni kutama musipili wo, wa likilomita zebato eza 10,000 kuyo kutaza taba yende! Kono muuso neu baisize mwa libaka zeshutana-shutana za mwa naha yeo. Muzwale yomuñwi utalusa kuli, “ka kueza cwalo, ba muuso kasibili nebatusize kuli batu babañata-ñata babatabela kuituta Bibele mwa Siberia bafite fa kuziba niti.”

16, 17. Buka ya Likezo ibonisa cwañi kuli Jehova naafuyauzi musebezi wa kukutaza?

¹⁶ Kusina kukakanya, Jehova naafuyauzi Bakreste ba kwa makalelo bao. Paulusi ni babañwi nebacezi ni kuselaela, “kono Mulimu ki yena yanaahulisa.” (1 Makor. 3:5, 6) Litaba zefumaneha mwa buka ya Likezo libonisa bupaki bwa zwelopili yecwalo kabakala kuli Jehova naafuyauzi musebezi wa kukutaza. Ka mutala, lubala kuli, “linzwi la Mulimu kiha lizwelapili kuhula, mi palo ya balutiwa yazwelapili kuekezeha hahulu mwa Jerusalema.” (Lik. 6:7) Musebezi wa kukutaza hane unze uzwelapili cwalo, “puteho kaufela ya mwa Judea, mwa Galilea, ni Samaria yaba mwa kozo, inze itiiswa; mi hane izamaya ka sabo ya Jehova ni ka kuomba-ombiwa ki moya okenile, yazwelapili kuhula.”—Lik. 9:31.

¹⁷ Mwa Antioke wa Siria, Majuda ni batu bane babulela Sigerike nebautwile niti kwa lipaki zenekutaza ka bundume. Buka ya Likezo hape ibonisa kuli “lizoho la Jehova nelili ni bona, mi batu babañata baba balumeli mi basikuluhela ku Mulena.” (Lik. 11:21) Ka za zwelopili yenebile teñi mwa muleneñi wo, lubala kuli: “Linzwi la Jehova lazwelapili kuhula ni kuyamba.” (Lik. 12:24) Mi Paulusi ni babañwi hane banze bapaka ka kutala ku ba Macaba, “linzwi la Jehova lazwelapili kuhula ni kusebeza ka maata.”—Lik. 19:20.

18, 19. (a) Luziba cwañi kuli “lizoho la Jehova” liinzi ni luna? (b) Mufe mutala obonisa kuli Jehova watusanga batu bahae?

¹⁸ Kusina kukakanya, “lizoho la Jehova” liinzi ni luna kacenu. Ki lona libaka babañata habasweli kuamuhela niti ni kubonisa buineelo bwabona ku Mulimu ka kukolobezwa. Mi ki ka tuso ya Mulimu feela ni mbuyoti yahae halukona kutiyela twaniso kamba nyandiso yetuna, ni kupeta hande bukombwa bwaluna, sina Paulusi ni Bakreste babañwi ba kwa makalelo mone baezelize. (Lik. 14:19-21) Jehova Mulimu ukazwelapili kulutusa. “Mazoho ahae a kamita” akazwelapili kulutusa mwa miliko kaufela yelukopana ni yona. (Deut. 33:27) Hape luhupuleñi kuli Jehova hana kuyubeka batu bahae simulamu kabakala libizo lahae lelituna.—1 Sam. 12:22; Samu 94:14.

¹⁹ Ka mutala, Muzwale Harald Abt hanaanzaa kutaza, ba Nazi bamutama ni kumulumela kwa munganda wa tukufazo wa Sachsenhausen, Ndwa ya Lifasi  Yabubeli hane inze ikolota. Ka silimo sa 1942, mwa kweli ya May, mapokola ba Gestapo nebaile kwa ndu ya bo musalaa bona, bo Elsa, baanga mwanaa bona wa musizana, mi batama bo Elsa. Nebaisizwe kwa minganda yeshutana-shutana. Kaizeli Abt naaize: “Lilimo zene nitandile mwa minganda ya tukufazo mwa Germany neli nilutile tuto ya butokwa hahulu. Niitutile kuli moya wa Jehova wakona kutiisa mutu hatalimana ni tiko yetuna! Nisika tamiwa kale, nenibalile liñolo la kaizeli yomuñwi yanaaize, moya wa Jehova utusanga batanga bahae kusaikalelwa. Nenihupula kuli mwendi naaekeza kwa feela litaba. Kono hane nikopani ni miliko, naalumela kuli manzwi ahae neli a niti. Kubanga honacwalo luli. Kutaata kulumela taba yeo haiba mutu hasika kopana kale ni butata bo. Kono luli nekubile cwalo ku na.”

20. Ki sika mañi sanaaezize Paulusi ka nako yanaatamezwi mwa ndu, mi taba yeo ikona kususueza cwañi mizwale ni likaizeli baluna?

²⁰ Buka ya Likezo iungula ka likande la Paulusi hanzaa “kutaza Mubuso wa Mulimu” ka tukufalelo. (Lik. 28:31) Bakeñisa kuli naatamezwi mwa ndu, naasakoni kukutaza fa ndu ni ndu mwa Roma. Nihakulicwalo, naazwezipili kukutaza ku bote bane bataha ku yena. Kacenu babañwi ba mizwale ni likaizeli baluna, habakoni kuzwa fa ndu, mwendi balobalelezi feela fa bulobalo, kamba bapila fa mandu a bakuli kabakala busupali, makulanu, kamba buyanga. Niteñi, lilato labona ku Mulimu hamohocwalo ni takazo yabona ya kupaka lisatiile honacwalo sina sapili. Lubabeya mwa litapelo zaluna mi lukupa kuli Ndataa luna ya kwa lihalimu abakonise kukopana ni batu babanyolelwa kuituta ka za hae ni lisepiso zahae zemakaza.

21. Ki kabakalañi haluswanela kupaka ka putako?

²¹ Buñata bwaluna lwakona kukutaza fa ndu ni ndu ni kuitusisa mikutalezo yemiñwi yelukonisa kupeta musebezi waluna wa kuluta batu kuba balutiwa. Ka mukwa ocwalo, haike mañi ni mañi waluna, ka kuba mushaeli wa Mubuso, aeze ka mwakonela kaufela kupeta musebezi olufilwe, wa kufa bupaki “kuyo fita kwa libaka za kwahule hahulu za lifasi.” Lutokwa kueza musebezi wo ka putako, kakuli “sisupo” sa kuba teñi kwa Kreste sesiiponelwa hande. (Mat. 24:3-14) Ye ki nako yeluswanela kubeleka ka taata. Ka niti luli, ki yona nako ya kuli ‘lupatehe kueza zeñata mwa musebezi wa Mulena.’—1 Makor. 15:58.

22. Luswanela kuikatulela kuezañi halunze lulibelela lizazi la Jehova?

²² Halunze lulibelela “Lizazi la Jehova lelituna ni lelisabisa,” haike luikatuleleñi kuzwelapili kupaka ka bundume ni ka busepahali. (Joe. 2:31) Lukafumana batu babañata babaswana sina ba kwa Berea ‘bane baamuhezi linzwi ka kutukufalelwa hahulu.’ (Lik. 17:10, 11) Ka mukwa ocwalo, haike luzwelepili kupaka kufitela luutwa [ka mubulelelo omuñwi] manzwi ali: “Uezize hande, wena mutanga yomunde, yasepahala.” (Mat. 25:23) Haiba ni luna lutukufalelwa mwa musebezi wa kuluta batu kuba balutiwa mi luzwelapili kusepahala ku Jehova, lukaba babatabile kamita kuli nelubile ni tohonolo ya ‘kupaka ka kutala’ ka za Mubuso wa Mulimu!