KAUHANYO 7
‘Kushaela Taba Yende ka za Jesu’
Filipi utoma mutala wa kuba mushaeli wa taba yende
Ka kuya ka Likezo 8:4-40
1, 2. Ki lika mañi zeneezahezi balwanisi hane balikile kutuhelisa batu ba Mulimu kukutaza taba yende?
NYANDISO yetuna yakalisa, mi Saule “akala kunyandisa hahulu puteho.” (Lik. 8:3) Balutiwa babaleha, mi ku babañwi kubonahala inge kuli mulelo wa Saule wa kufelisa Bakreste ukapetahala. Kono kuezahala nto yekomokisa kabakala kuhasana kwa Bakreste. Ki nto mañi yona yeo?
2 Bakreste bao habanze bahasana cwalo, bakalisa ‘kushaela taba yende ya linzwi’ mwa libaka mobahasanezi. (Lik. 8:4) Munahane feela taba yeo! Nyandiso yeo haisika paleliswa batu ba Mulimu kukutaza taba yende, kono mane itusize feela kuli taba yende yeo izwelepili! Ka kuhasanya balutiwa, balwanisi bao ka kusaziba, batusize kuli musebezi wa kukutaza Mubuso uyo fita ni kwa libaka za kwahule. Mi sina moluka bonela mwa kauhanyo ye, kuezahezi nto yeswana ni mwa linako zaluna.
“Bane Bahasanyizwe” (Likezo 8:4-8)
3. (a) Filipi neli mañi? (b) Ki kabakalañi taba yende hane isika kutazwa hahulu mwa Samaria, mi Jesu naabuleziñi ka za musebezi wa kukutaza mwa sibaka seo?
3 Filipi ki yomuñwi wa “bane bahasanyizwe” bao. a (Lik. 8:4; mubone kambokisi kakali “ Filipi ‘Mukutazi.’”) Filipi naaile kwa Samaria, ona muleneñi mone kusika kutazwa hahulu taba yende, kakuli Jesu naakile alaela baapositola bahae kuli: “Musike mwakena mwa muleneñi ufi kamba ufi wa Masamaria; kono muye feela kwa lingu zelatehile za ba ndu ya Isilaele.” (Mat. 10:5, 6) Kono Jesu naaziba kuli kwapili taba yende neika kutazwa ka kutala mwa Samaria, kakuli pili asika kambamela kale kwa lihalimu, naaize: “Mukaba lipaki zaka mwa Jerusalema, mwa Judea kaufela ni mwa Samaria, ni kuyo fita kwa libaka za kwahule hahulu za lifasi.”—Lik. 1:8.
4. Masamaria nebaezize cwañi habautwa lushango lwanaakutaza Filipi, mi mwendi ki kabakalañi hane bateelelize ku yena?
4 Filipi naafumani kuli Samaria ‘neilibelezi kukutulwa.’ (Joa. 4:35) Lushango lwahae nelutabisize bane bapila mwa sibaka seo, mi kunani libaka hane balutabezi. Majuda nebasa swalisani ni Masamaria, mi mane buñata bwabona nebatoile Masamaria. Kono Masamaria nebafumani kuli taba yende neifa sepo kwa batu kaufela kusina kuketulula mutu, mi kabakaleo neishutanela kwahule ni mubonelo wa Bafalisi wa kuketulula batu. Ka kukutaza kwa Masamaria ka tukufalelo ni ka kutokwa saluluti, Filipi naabonisize kuli naasina moya one babonisa bane baketulula Masamaria. Kabakaleo, hakukomokisi kuli Masamaria babañata nebateelelize ku Filipi “ka pilu iliñwi.”—Lik. 8:6.
5-7. Mufe mitala yebonisa mone ikutalelizwe taba yende bakeñisa kuhasana kwa Bakreste.
5 Sina mone kuinezi mwa linako za baapositola, kacenu batu ba Mulimu habasika tuhela kukutaza niha banyandiswa. Hañata, kuzwisa Bakreste mwa libaka zabona ka kubahapeleza ni kubaisa mwa libaka zeñwi ibe mwa tolongo kamba mwa naha yeñwi kutahisize feela kuli lushango lwa Mubuso lukutazwe kwa batu ba mwa libaka zenca zeo. Ka mutala, Ndwa ya Lifasi Yabubeli hane ikolota, Lipaki za Jehova niha nebali mwa minganda ya tukufazo ya ba Nazi nebakonile kupaka ku babañwi. Mujuda yomuñwi yanaakopani ni Lipaki mwa tolongo utalusa cwana, uli: “Tukufalelo ya Lipaki za Jehova bane bali mwa tolongo, nei nikolwisize kuli tumelo yabona neitomile fa Mañolo mi ni na naba Paki.”
6 Ka linako zeñwi, nihaiba bona balwanisi nebakutalizwe mi baamuhela lushango. Ka mutala, Paki yomuñwi wa libizo la Franz Desch, hanaatutiselizwe kwa munganda wa tukufazo wa Gusen mwa Austria, naakonile kuituta Bibele ni yomuñwi wa mapolisa ba SS. Munahane feela tabo yene babile ni yona baana bababeli bao habato kopana hamoho fa mukopano omutuna wa Lipaki za Jehova hamulaho wa lilimo-limo mi ka nako yeo sibeli sabona nese bali bashaeli ba taba yende!
7 Nto yeswana neiezahezi muta Bakreste babañwi nebabalehile kuzwa mwa naha yeñwi kuya ku yeñwi kabakala nyandiso. Ka mutala, mwa lilimo za ma 1970, Lipaki za Jehova ba mwa Malawi bane babalehezi kwa Mozambique nebakonile kuyo kutaza mwa naha yeo. Hamulaho, niha nekubile ni twaniso mwa Mozambique, musebezi wa kukutaza neuzwezipili. Francisco Coana uli: “Ki niti, babañwi ku luna nebatamilwe ni kulengiwa mwa tolongo hañata kabakala kukutaza. Niteñi, hane luboni kuli babañata nebaamuhezi lushango lwa Mubuso, nelukozwi kuli Mulimu naalutusa, sina mwanaatuselize Bakreste ba mwa linako za baapositola.”
8. Licinceho zeezahezi mwa litaba za puso ya linaha ni mwa sifumu sa lifasi liamile cwañi musebezi wa kukutaza?
8 Kono haki nyandiso feela yetusize kuli taba yende ikutazwe mwa libaka za kusili. Mwa lilimo za cwanoñu fa, licinceho zeezahezi mwa litaba za puso ya linaha ni mwa sifumu sa lifasi litusize kuli lushango lwa Mubuso lukutazwe kwa batu ba lipuo ni linaha zeshutana-shutana. Babañwi bane bapila mwa libaka mokunani lindwa ni mwa libaka zeshebile babalehezi mwa libaka mokusina lindwa, mi bakalile kuituta Bibele mwa libaka zeo. Kunani babalehi babañata bababulela lipuo lisili babatokwa kuutwa taba yende. Kana mulika ka taata kukutaza kwa batu “babazwa mwa macaba kaufela ni mishobo ni batu ni malimi” mwa kalulo yamina ya simu?—Sin. 7:9.
“Munife ni na Kwa Maata Ao” (Likezo 8:9-25)
“Cwale Simoni habona kuli moya neufiwa ka baapositola haba babeya mazoho fahalimu, asepisa kubafa masheleñi.”—Likezo 8:18
9. Simoni neli mañi, mi kubonahala kuli ki nto mañi yenetahisize kuli aswalisane ni Filipi?
9 Filipi naaezize limakazo zeñata mwa Samaria. Ka mutala, naafolisize liyanga mane ni kuleleka mioya yemaswe. (Lik. 8:6-8) Muuna yomuñwi naakomokile hahulu kubona limakazo zanaaeza Filipi. Libizo lahae ki Simoni, yanaaezanga mabibo mi naakutekwa hahulu ki batu kuli mane nebali: “Mutu yo ki Maata a Mulimu.” Kono cwale ka nako ye, Simoni naaiponela maata luli a Mulimu, ona anaaitusisa Filipi kwa kueza limakazo, mi Simoni aba mulumeli. (Lik. 8:9-13) Kono hamulaho, Simoni akena mwa muliko. Ka mukwa ufi?
10. (a) Pitrosi ni Joani nebaezizeñi mwa Samaria? (b) Ki sika mañi sanaaezize Simoni habona kuli balutiwa babanca nebaamuhezi moya okenile muta Pitrosi ni Joani neba babeile mazoho fahalimu?
10 Baapositola hane balemuhile kuli batu babañata nebaamuhela taba yende mwa Samaria, baluma Pitrosi ni Joani kwateñi. (Mubone kambokisi kakali “ Pitrosi Uitusisa ‘Linotolo za Mubuso.’”) Hase bafitile kwateñi, baapositola bababeli bao babeya mazoho abona fahalimwaa balutiwa babanca bao, mi mañi ni mañi wa balutiwa bao aamuhela moya okenile. b Simoni haboni cwalo, akomoka hahulu. Kihaa bulelela baapositola ali: “Munife ni na kwa maata ao, kuli mutu kaufela yenibeya mazoho fahalimu aamuhele moya okenile.” Simoni mane asepisa kubafa masheleñi, ka kuunga kuli naakona kuitekela tohonolo yezwa ku Mulimu yeo!—Lik. 8:14-19.
11. Pitrosi naafile kelezo mañi ku Simoni, mi Simoni naaezize cwañi?
11 Pitrosi naaalabile Simoni ka kunonga. Muapositola yo naaize: “Haike silivera yahao ishwe ni wena, kakuli neuhupula kuli wakona kuipumanela mpo ya Mulimu yefiwa feela ka kuitusisa masheleñi. Hauna kabelo mwa taba ye, kakuli pilu yahao haisika otoloha mwa meeto a Mulimu.” Pitrosi cwale aeleza Simoni kuli abake ni kukupa swalelo ka tapelo. Pitrosi ali: “Ukupe Jehova kuli, haiba kwakonahala, mulelo omaswe o mwa pilu yahao uswalelwe.” Kubonahala kuli Simoni nesi mutu yamaswe; naabata kueza sesilukile; ki mukwa feela wa kuli naasika utwisisa hande lika mwa nakonyana yeo. Kihaa kupa baapositola, ali: “Munikupele ku Jehova kuli nisike natahelwa ki sesiñwi sa lika zemubulezi.”—Lik. 8:20-24.
12. “Busimoni” butalusañi, mi bufetuhile cwañi kuba muliko mwa likeleke za Bukreste bwa buhata?
12 Kalimelo yanaafile Pitrosi ku Simoni ki temuso kwa Bakreste kacenu. Mane linzwi la “busimoni” lisimuluha ku yona taba yeo. “Busimoni” butalusa mukwa wa kuleka litulo kamba kulilekisa, sihulu mwa litaba za bulapeli. Zeezahezi kwamulaho libonisa kuli mukwa wo uatile mwa likeleke za Bukreste bwa buhata. Buka ya The Encyclopædia Britannica, hatiso yabu 9 ya 1878 neiize: “Mutu hakaeza lipatisiso mwa litaba za liketisa za bo Papa, ukafumana kuli hakuna liketisa zekile zaezwa feela kusina mukwa wa busimoni, mi mwa liketisa zeo ki mona mokuezizwe hahulu busimoni bobumaswe, bobuswabisa, ni bobuiponahaza fokusweu.”
13. Bakreste bakona kuambuka cwañi moya wa busimoni?
13 Bakreste balukela kutokomela kuli basike bakena mwa muliko wa kueza sibi sa busimoni. Ka mutala, habaswaneli kulika kuipatela matohonolo a sebelezo ka kukapweka limpo kamba kucolaula hahulu batu bababonahala kuli bakona kubafa buikalabelo bobuekezehile mwa puteho. Kono hape ni bona babaangiwa kuli ba mwa mayemo a kufa babañwi matohonolo baswanela kutokomela kuli hababonisi moya wa kutabela feela bafumi. Miinelo yemibeli yeo kaufela ki mifuta ya busimoni. Kaniti, batanga ba Mulimu kaufela baswanela ‘kuikeza babanyinyani,’ ka kulitela moya wa Jehova kuli ukete babaswanela kufiwa buikalabelo mwa puteho. (Luka 9:48) Batu ‘babaipatela kanya’ habaswaneli mwa kopano ya Mulimu.—Liprov. 25:27.
“Kana Luli Waziba Zeubala?” (Likezo 8:26-40)
14, 15. (a) “Nduna wa Muetopia” neli mañi, mi Filipi naamufumani cwañi? (b) Nduna wa Muetopia naaezizeñi hasaautwile lushango lwa Filipi, mi ki kabakalañi halusa koni kubulela kuli naamatukezi feela kukolobezwa? (Mubone litaluso ze kwatasi.)
14 Cwale lingeloi la Jehova lalaela Filipi kuli azamaye mwa nzila yeshetumuka kuzwa Jerusalema kuya Gaza. Lipuzo kaufela zanaani zona Filipi ka za libaka hanaaswanela kuya mwa nzila yeo, nelialabilwe hasaakopani ni nduna wa Muetopia ‘yanaabala buka ya mupolofita Isaya ka kutiisa.’ (Mubone kambokisi kakali “ Naali ‘Numbulwa’ ka Mukwa Ufi?”) Moya okenile wa Jehova kiha ususumeza Filipi kuatumela koloi ya muuna yo. Filipi hanaanzaa mata kwatuko a koloi, abuza Muetopia yo, ali: “Kana luli waziba zeubala?” Muetopia aalaba, ali: “Nikautwisisa cwañi, konji haiba yomuñwi anietelela?”—Lik. 8:26-31.
15 Muetopia akupa Filipi kuli akene mwa koloi. Munahane feela lingambolo zene babile ni zona mwa koloi yeo! Ka nako yetelele, nekusa zibahali kuli “ngu,” kamba “mutanga,” yabulezwi mwa bupolofita bwa Isaya neli mañi. (Isa. 53:1-12) Kono hane banze bazamaya cwalo, Filipi ataluseza nduna yo wa Muetopia kuli Jesu Kreste ki yena yanaatalelelize bupolofita bo. Sina mone baezelize bane bakolobelizwe fa Pentekota ya 33 C.E., Muetopia yo yanaali muproselite wa Sijuda ni kale kapili-pili alemuha sanaaswanela kueza. Abulelela Filipi, ali: “Bona! mezi ki a; kiñi sesinipalelwisa kukolobezwa?” Mi honafo, nduna wa Muetopia yo akolobezwa ki Filipi! c (Mubone kambokisi kakali “ Kukolobezwa ‘Mwa Mezi.’”) Hamulaho wa nako kuzwa fo, moya wa Jehova waetelela Filipi kuyo sebeleza mwa sibaka sesinca sa Ashidodi, ili mwanaazwezipili kukutaza taba yende.—Lik. 8:32-40.
16, 17. Mangeloi apeta kalulo mañi mwa musebezi wa kukutaza kacenu?
16 Bakreste kacenu banani tohonolo ya kueza musebezi oswana ni wanaaezize Filipi. Hañata, bafumananga kolo ya kukutaza lushango lwa Mubuso ka kutandalelwa, inge cwalo habali mwa misipili. Kwaiponahalela hande kuli kukopana kwabona ni batu babatabela taba yende haki nto yeikezahalelanga feela. Hakukomokisi, kakuli Bibele ibonisa hande kuli mangeloi aetelela musebezi wa kukutaza ilikuli taba yende ifite “kwa macaba kaufela ni mishobo ni malimi ni batu.” (Sin. 14:6) Ki sona sanaapolofitile Jesu kuli mangeloi naakaetelela mwa musebezi wa kukutaza. Mwa swanisezo yahae ya buloto ni mufuka, Jesu naabulezi kuli ka nako ya kutulo, ili yona nako ya kufela kwa lifasi, bakutuli ki mangeloi.” Naaekelize kubulela kuli libupiwa za moya zeo nelika ‘kumula mwa Mubuso wahae lika kaufela zesitatalisa ni batu kaufela babaeza zemaswe.’ (Mat. 13:37-41) Hape mangeloi naakakubukanya batu bao Jehova abata kutisa mwa kopano yahae, kukala ka bane bakayola saanda sa Mubuso kihona akakubukanya ni “buñata bobutuna bwa batu” ba “lingu zeñwi.”—Sin. 7:9; Joa. 6:44, 65; 10:16.
17 Sesibonisa kuli taba yeo isweli yaezahala kikuli batu babañwi belufumananga halukutaza batalusanga kuli nebalapela ku Mulimu kuli abatuse. Halunyakisiseñi mutala wa bahasanyi bababeli ba Mubuso bane bali hamoho ni mwanana yomuñwi mwa bukombwa. Musihali hane uatumela, Lipaki bababeli bao nebabata kukotoka, kono mwanana yo atundamena kuya fa ndu yetatama. Mwanana yo mane aya anosi ni kuyo ngongota fa sikwalo! Kalibe yomuñwi ato kwalula sikwalo, mi Lipaki bababeli babahulu bao baatumela ni kuambola ni yena. Bakomoka hahulu, musali yo habataluseza kuli kihona hanaasazo lapela kuli afumane mutu yanaaka mutusa kuutwisisa Bibele. Alumela kukala kuituta Bibele.
“Mulimu, niha nisa kuzibi, nikupa kuli unituse”
18. Ki kabakalañi halusa swaneli kukeshebisa bukombwa bwaluna?
18 Ka kuba mwa puteho ya Sikreste, munani tohonolo ya kubeleka hamoho ni mangeloi mwa musebezi wa kukutaza ose ueziwa mwa libaka zeñata kacenu kufita mone uezezwa kwamulaho. Musike mwakeshebisa tohonolo ye. Haiba muzwelapili kusebeza ka taata, mukaba ni tabo yetuna hamunze mushaela “taba yende ka za Jesu.”—Lik. 8:35.
a Filipi yo haki yena yanaali muapositola. Kono ki Filipi yabulezwi mwa Kauhanyo 5 ya buka ye kuli ki yomuñwi wa “baana ba 7 babaitingwa” bane baketilwe kutalima taba ya kuabela lico kwa limbelwa za Bakreste bababulela Sigerike ni bababulela Siheberu mwa Jerusalema.—Lik. 6:1-6.
b Kubonahala kuli balutiwa babanca ka nako yeo, hañata nebatoziwanga kamba kuamuhela moya okenile ka nako ya kolobezo yabona. Mi taba yeo nei bakonisa kuli babe ni sepo ya kuyo busa ni Jesu kwa lihalimu sina malena ni baprisita. (2 Makor. 1:21, 22; Sin. 5:9, 10; 20:6) Nihakulicwalo, mwa taba ye, balutiwa babanca ba, nebasika toziwa ka nako ya kolobezo yabona. Kono Bakreste babanca bane basazo kolobezwa bao, nebaamuhezi moya okenile ni kufiwa maata a kueza limakazo, Pitrosi ni Joani hase bababeile mazoho fahalimu.
c Nduna yo naasika matukela feela kukolobezwa. Bakeñisa kuli naali muproselite wa Sijuda, nduna wa Muetopia yo naaziba Mañolo nikale, kubeya cwalo ni bupolofita bwa za Mesia. Mi cwale hasaataluselizwe musebezi wapeta Jesu mwa mulelo wa Mulimu, naakona kukolobezwa honafo feela.
