1, 2. Saule naalelile kuyo ezañi mwa Damaseka?

 BAZAMAI bababifile baatumela muleneñi wa Damaseka, mobalela kuyo peta mulelo omaswe. Babata kuyo lundula balutiwa ba Jesu babatoilwe, mwa mandu abona, kubatama, kubashubula, ni kubaisa kwa Jerusalema kuli bayo fiwa koto ki kuta ya Sanhedrini.

² Saule, yena yanaaetelela sikwata seo, naabile ni kabelo mwa kubulaiwa kwa mutu yomuñwi kwamulaho. a Nakonyana kwamulaho, naayemi inze abuha ka kulumelela taba yene baeza liñañeli ka yena ya kupobaula Setefani ka macwe kufitela ashwa, yena mulutiwa wa Jesu yanaanani tukufalelo. (Lik. 7:57–8:1) Niha saanyandisize balateleli ba Jesu babapila mwa Jerusalema, Saule usanani takazo yetuna ya kunyandisa babañata, mi uliba mwa libaka zeñwi sina mulilo wa lubya, inze anyandisa balutiwa. Ubata kufelisa sikwata sa bulapeli sesitoilwe hahulu sesibizwa “Nzila ya Mulena.”—Lik. 9:1, 2; mubone kambokisi kakali “ Maata Anaanani Ona Saule Mwa Damaseka.”

3, 4. (a) Ki lika mañi zeneezahezi ku Saule? (b) Ki lipuzo mañi zeluka nyakisisa?

³ Honafo feela, Saule uapeswa ki liseli lelibenya hahulu. Bazamaya ni bona babona liseli leo mi bakomokiswa ki taba yeo. Saule uwela fafasi haswalwa ki bubofu. Haaboni, kono uutwa linzwi lelizwa kwa lihalimu, lelili: “Saule, Saule, ki kabakalañi hau ninyandisa?” Saule wakomoka, mi ubuza kuli: “Ki wena mañi, Mulena?” Kubonahala kuli Saule naakomokisizwe ki kalabo yanaafilwe yeli: “Ki na Jesu, yeunyandisa.”—Lik. 9:3-5; 22:9.

⁴ Lukona kuitutañi kwa manzwi apili anaabulezi Jesu ku Saule? Kunyakisisa zeneezahezi ku Saule hasikuluha kuba Mukreste kukona kulutusa cwañi? Mi ki lituto mañi zelukona kuituta ka za mo puteho neiitusiselize nako ya kozo yenebile teñi hamulaho wa kusikuluha kwa Saule?

5, 6. Lukona kuitutañi kwa manzwi anaabulezi Jesu ku Saule?

⁵ Jesu hanaayemisize Saule mwa nzila yeliba kwa Damaseka, naasika buza kuli: “Unyandisezañi balutiwa baka?” Kono sina mose kuboniselizwe, Jesu naaize: “Ki kabakalañi hau ninyandisa?” (Lik. 9:4) Ki niti, Jesu uikutwanga kuli ki yena luli yanyandiswa, balutiwa bahae habanyandiswa.—Mat. 25:34-40, 45.

⁶ Haiba mwanyandiswa kabakala tumelo yamina ku Kreste, muzibe kuli Jehova ni Jesu baziba zemusweli kukopana ni zona. (Mat. 10:22, 28-31) Ka nako ya cwale, Jehova ukona kutuhelela muliko omusweli kukopana ni ona. Muhupule kuli Jesu naaboni zanaaezize Saule ka nako yanaabulaiwa Setefani, mi naaboni Saule halundula balutiwa babasepahala mwa mandu abona mwa Jerusalema. (Lik. 8:3) Kono Jesu naasika eza sesiñwi ka nako yeo. Niteñi, Jehova naaitusisize Kreste kufa Setefani ni balutiwa babañwi maata ane batokwa kuli bazwelepili kusepahala.

7. Mulukela kuezañi kuli mutiyele nyandiso?

⁷ Ni mina mwakona kutiyela nyandiso haiba mueza lika zelatelela: (1) Muikatulele kuzwelapili kusepahala, kusina taba ni zekaezahala. (2) Mukupe tuso ku Jehova ka kulapela. (Mafil. 4:6, 7) (3) Mutuhelele Jehova kuli yena aange muhato. (Maro. 12:17-21) (4) Musepe Jehova kuli uka mifa maata a kuitiisa kufitela afelisa miliko yemukopana ni yona.—Mafil. 4:12, 13.

8, 9. Ananiasi mwendi naaikutwile cwañi ka za musebezi wanaafilwe?

⁸ Hasaalabile puzo ya Saule ya kuli, “Ki wena mañi, Mulena?” Jesu ali ku Saule: “Zuha, uye mwa muleneñi, mi ukatalusezwa zeulukela kueza.” (Lik. 9:6) Saule yanaasa boni aiswa kwanaaka yo ina mwa Damaseka, mi teñi ko, aitima lico ni kulapela ka mazazi amalaalu. Zeo hane lili  cwalo, Jesu abulela ka za Saule ku mulutiwa wa libizo la Ananiasi yanaapila mwa muleneñi wo, ili “yanaapakwa hande ki Majuda kaufela” bane bapila mwa Damaseka.—Lik. 22:12.

⁹ Munahane feela mwanaaziyelehezi Ananiasi hanaautwile taba yeo! Jesu Kreste yazuhile kwa bafu, yena Toho ya puteho ya Sikreste, uambola ni yena luli, mi umufa kueza musebezi oipitezi. Ye, ki tohonolo yetuna luli, kono hape ki musebezi otaata! Hasaataluselizwe kuli ayo ambola ni Saule, Ananiasi aalaba, ali: “Mulena, niutwile za muuna yo ku babañata, ni lika kaufela zemaswe zaezize ku babakenile bahao mwa Jerusalema. Mi kwanu ufilwe maata ki baprisita babahulu kuli atame batu kaufela bababiza fa libizo lahao.”—Lik. 9:13, 14.

10. Luitutañi ka za mo Jesu naaezelize Ananiasi?

 ¹⁰ Jesu naasika kalimela Ananiasi kuli naasika eza hande kutalusa maikuto ahae. Kono amufa litaelo zenamile. Mi Jesu naamukutekile ka kumutaluseza libaka hanaabata kuli apete musebezi oipitezi wo. Jesu naabulezi cwana ka za Saule: “Mutu yo ki sisebeliso seniketile kuli aise libizo laka kwa macaba ni kwa malena ni kwa bana ba Isilaele. Kakuli nika mubonisa patalaza manyando kaufela akakopana ni ona kabakala libizo laka.” (Lik. 9:15, 16) Honafo, Ananiasi alatelela zanaa mubulelezi Jesu. Kihaa ya, ayo bata Saule wa mulwanisi mi hasaa mufumani, ali ku yena: “Saule, muzwale, Mulena Jesu, yanaabonahezi ku wena mwa nzila yene utaha ka yona, unilumile kuli ukale kubona hape ni kuli utale moya okenile.”—Lik. 9:17.

11, 12. Luitutañi ku zeneezahezi mwahalaa Jesu, Ananiasi, ni Saule?

¹¹ Kunani lika lisikai zeluituta ku zeneezahezi mwahalaa Jesu, Ananiasi, ni Saule. Ka mutala, luituta kuli Jesu uetelela musebezi wa kukutaza, sina mwanaasepiselize. (Mat. 28:20) Nihaike kuli Jesu kacenu habuleli kwa batu yena ka sibili, ki yena yaetelela musebezi wa kukutaza ka kuitusisa sitopa sa mutanga yasepahala, ili seo cwale aketile kubabalela liluwo lahae kaufela. (Mat. 24:45-47) Ka kuetelelwa ki Sitopa Sesietelela, bahasanyi ni mapaina bayanga mwa bukombwa kubata batu babatabela kuziba zeñata ka za Kreste. Sina mokutaluselizwe mwa kauhanyo yefelile, buñata bwa batu babacwalo nebalapezi kukupa tuso ku Mulimu, mi hamulaho baatumelwa ki Lipaki za Jehova.—Lik. 9:11.

¹² Ananiasi naautwile taelo ya Jesu ka kuamuhela musebezi wanaafilwe mi naafuyauzwi. Kana mwamamela taelo ya kufa bupaki bobutezi, niha munani sabo kabakala musebezi wo? Musebezi wa kukutaza fa ndu ni ndu ni kukopana ni bao mutu asazibi ukana watahisa kuli babañwi baikalelwe. Babañwi bona bafumana taata kukutaza kwa batu mwa libaka zabona za lipisinisi, mwa nzila, kamba fa foni kamba ka kuñola mañolo. Ananiasi naafelisize sabo yanaanani yona mi naabile ni tohonolo ya kutusa Saule kuamuhela moya okenile. b Ananiasi naakonile kueza cwalo kabakala kuli naasepile Jesu mi naangile Saule sina muzwale wahae. Sina Ananiasi, ni luna lwakona kufelisa sabo yelunani yona haiba lukolwa kuli Jesu ki yena yaetelela musebezi wa kukutaza, haiba lushwela batu makeke, ni kuunga nihaiba batu bababonahala kusabisa hahulu kuli bakona kuba mizwale baluna.—Mat. 9:36.

13, 14. Haiba musweli kuituta Bibele kono hamusika kolobezwa kale, mukona kuitutañi kwa mutala wa Saule?

¹³ Saule naasebelisize kapili zanaaitutile. Hasaafolisizwe, akolobezwa mi akala kuswalisana hahulu ni balutiwa ba mwa Damaseka. Kono naasika feleza fo. “Honafo akala kukutaza za Jesu mwa masinagoge, kuli yo ki Mwanaa Mulimu.”—Lik. 9:20.

¹⁴ Haiba musweli kuituta Bibele kono hamusika kolobezwa kale, kana mukasebelisa zemuituta ka kukolobezwa sina mwanaaezelize Saule yanaasika zina-zina? Ki niti kuli Saule naaiponezi makazo yeneezizwe ki Kreste, mi nto yeo kusina kukakanya nei mususuelize kuunga muhato. Kono babañwi ni bona nebaiponezi limakazo zanaaezize Jesu. Ka mutala, sikwata sesiñwi sa Bafalisi nesiiponezi Jesu hafolisa mutu wa lizoho leliomelezi, mi Majuda babañata nebaizibela hande kuli Jesu naazusize Lazaro kwa bafu. Niteñi, buñata bwabona nebasika lumela, mane bamulwanisa. (Mare. 3:1-6; Joa. 12:9, 10) Kono Saule yena naasikuluhile. Ki kabakalañi Saule hanaasikuluhile, hailifo babañwi bona nebapalezwi kueza cwalo? Kabakala kuli naasaba hahulu Mulimu kufita batu mi naaitebuha hahulu sishemo sanaa mubonisize Kreste. (Mafil. 3:8) Haiba mueza nto yeswana ni mina, hamuna kutuhelela nto ifi kamba ifi kumipalelwisa kukalisa kukutaza ni kukwanisa zetokwahala kuli mukolobezwe.

15, 16. Saule naaezizeñi mwa masinagoge, mi Majuda ba mwa Damaseka nebaezizeñi ka za taba yeo?

¹⁵ Munahane feela mone sikomokezi sicaba ni mone sihalifezi maswe muta Saule akalisa kukutaza ka za Jesu mwa masinagoge! Sicaba sabuza, sali: “Kana yo hasi yena mutu ya naanyandisize maswe bababiza fa libizo le mwa Jerusalema?” (Lik. 9:21) Hanaatalusa zene mutusize kucinca kuli alumele ku Jesu, Saule ‘afa bupaki bobuutwahala bwa kuli yo ki yena Kreste.’ (Lik. 9:22) Kono kusina taba ni bupaki bo haki batu kaufela bane bakozwi taba yeo. Bupaki bo habukoni kucinca batu kaufela babañañelezi sizo kamba babaikuhumusa. Nihakulicwalo, Saule naasika zwafa.

¹⁶ Hamulaho wa lilimo zetaalu kuzwa fo, Majuda ba mwa Damaseka nebasa fetulana ni Saule. Mafelelezo, balela kumubulaya. (Lik. 9:23; 2 Makor. 11:32, 33; Magal. 1:13-18) Saule hasaazibile za mulelo wabona wo, abaleha mwa muleneñi ka kulumela kushetumunwa ka sizuma mwa lihaulo la mwa limota la muleneñi. Luka utalusa kuli batu bane batusize Saule kubaleha busihu bwani neli “balutiwa bahae [Saule].” (Lik. 9:25) Manzwi ao abonisa kuli kwa batu bane bateeleza ku Saule hakutaza mwa Damaseka nekunani basikai bane balumezi ni kuba balateleli ba Kreste.

17. (a) Batu baezanga cwañi habatalusezwa niti ya mwa Bibele? (b) Luswanela kuzwelapili kuezañi, mi ki kabakalañi?

¹⁷ Hane mukalile kubulelela lubasi lwamina, balikani bamina, ni batu babañwi lika zende zene muituta, mwendi nemunahana kuli kaufelaa bona bakaamuhela niti ya mwa Bibele kabakala kuli yautwahala. Mwendi babañwi  nebaamuhezi niti yeo, mi buñata nebasika iamuhela. Mwendi mane ba ndu yamina kasibili neba miingile kuba sila. (Mat. 10:32-38) Kono haiba muzwelapili kubolosola buikoneli bwamina bwa kunyakisisa ni bona kuzwelela mwa Mañolo, mi haiba muzwelapili kuba ni muzamao omunde ka kuba Mukreste, nihaiba bona baba milwanisa, kwapili bakana batuhela kueza cwalo.—Lik. 17:2; 1 Pit. 2:12; 3:1, 2, 7.

18, 19. (a) Nekuezaheziñi Barnabasi hanaatusize Saule? (b) Lukona kulikanyisa cwañi Barnabasi ni Saule?

¹⁸ Saule hataha mwa Jerusalema, balutiwa nebasika kolwa kuli naasaali mulutiwa cwale, mi taba yeo yautwahala. Kono Barnabasi hanaapakile kuli Saule seli mulutiwa, baapositola baamuhela Saule, mi atanda mazazinyana ni bona. (Lik. 9:26-28) Saule naanani maseme, kono naasaswabeli taba yende. (Maro. 1:16) Naakutalize ka bundume mwa Jerusalema, sona sibaka sesiswana mwanaakaliselize kunyandisa maswe balutiwa ba Jesu Kreste. Majuda ba mwa Jerusalema nebakomokile hahulu kubona kuli mutu yene basepile kuli ukafelisa Bakreste ufetuhile kuba Mukreste, mi cwale balela kumubulaya. Bibele ibulela kuli: “Mizwale habazibile taba yeo, bamuisa kwa Sesarea ni kumufundula kuya kwa Tarese.” (Lik. 9:30) Saule naalatelezi ketelelo ya Jesu yenefilwe ki puteho. Mi Saule hamoho ni puteho nebatusehile.

¹⁹ Mulemuhe kuli Barnabasi naangile muhato wa kutusa Saule. Kusina kukakanya, kueza cwalo, nekutahisize kuli batanga ba Jehova babanani tukufalelo bao babe balikani babatuna. Kana mwatabela kutusa babanca mwa puteho sina mwanaaezelize Barnabasi, ka kusebeza ni bona mwa sebelezo ya mwa simu ni kubatusa kueza zwelopili ya kwa moya? Mukafuyaulwa hahulu luli haiba mueza cwalo. Haiba kihona musazoba bahasanyi ba taba yende, kana mwaamuhelanga tuso yemufiwa ki babañwi sina mwanaaezelize Saule? Ka kusebezanga hamoho ni bahasanyi babanani yeloseli, mukaba bakutazi babande mwa bukombwa, mukaba ni tabo yetuna, mi mukaba ni balikani babande mwa bupilo bwamina kaufela.

20, 21. Batanga ba Mulimu mwa linako za kwamulaho ni mwa miteñi ye, baitusisize cwañi linako za kozo?

²⁰ Saule hasaasikuluhile ni kuzwa mwa muleneñi asika holofala, “puteho kaufela ya mwa Judea, mwa Galilea, ni Samaria yaba mwa kozo.” (Lik. 9:31) Balutiwa nebaitusisize cwañi “linako zende” zeo? (2 Tim. 4:2) Likande libonisa kuli puteho ‘neinze itiiswa.’ Baapositola ni mizwale babañwi bane banani buikalabelo nebatiisize tumelo ya balutiwa mi nebaetelezi puteho “hane izamaya ka sabo ya Jehova ni ka kuomba-ombiwa ki moya okenile.” Ka mutala, Pitrosi naaitusisize nako yeo kutiisa balutiwa mwa tolopo ya Lida mwa Libala la Sharoni. Buikatazo bwanaaezize nebutusize bane bapila bukaufi ni Lida ‘kusikuluhela ku Mulena.’ (Lik. 9:32-35) Balutiwa nebasika yembululwa ki misebezi yemiñwi kono nebasebelize ka taata kubabalelana ni kukutaza taba yende. Mi ka mukwa ocwalo, puteho “yazwelapili kuhula.”

 ²¹ Kwa mafelelezo a lilimo za ma 1900, Lipaki za Jehova mwa linaha zeñata ni bona nebabile “mwa kozo.” Ka sipundumukela, Mibuso yemiñwi yenehatelezi batu ba Mulimu ka lilimo zeñata yatuhela kuba ni maata, mi kwaba bunolo kukutaza mwa linaha mone ukwalilwe musebezi wo sapili. Lipaki babañata-ñata nebaitusisize kolo yeo kukutaza kwa nyangela, mi zenezwile mwateñi neli zende hahulu.

22. Mukona kuitusisa cwañi hande tukuluho yemunani yona?

²² Kana mwaitusisa hande tukuluho yemunani yona? Haiba mupila mwa naha mokunani tukuluho ya kulapela, Satani ukalika kumikukueza kundongwama sifumu, isiñi za Mubuso. (Mat. 13:22) Musike mwayauluka. Muitusise hande nako ifi kamba ifi ya kozo yemunani yona ka nako ya cwale. Muitusise yona sina kolo ya kufa bupaki ka kutala ni kutiisa puteho. Muhupule kuli miinelo yemuli ku yona yakona kucinca ka nako ifi kamba ifi.

23, 24. (a) Luitutañi kwa likande la Tabita? (b) Luswanela kuikatulela kuezañi?

²³ Munahane zeneezahezi ku mulutiwa yomuñwi wa libizo la Tabita, kamba Dorkasi. Naapila mwa tolopo ya Jopa, yeneli bukaufi ni tolopo ya Lida. Kaizeli yasepahala yo, naaitusisize hande nako yahae ni maluwo ahae, ka ‘kuezanga misebezi yeminde yemiñata ni kufa limpo zeñata za sishemo.’ Kono ka sipundumukela, akula ni kutimela. c Lifu lahae latomohisa hahulu lipilu za balutiwa ba mwa Jopa, sihulu limbelwa zanaafanga limpo za sishemo. Pitrosi hafita mwa ndu mone balukiseza situpu sa Tabita kuli siyo bulukwa, aeza makazo yenesika ezwa kale ki baapositola ba Jesu Kreste. Pitrosi alapela mi kihona azusa Tabita kwa bafu! Munahane feela tabo yene babile ni yona limbelwa ni balutiwa babañwi Pitrosi hanaa babizize kuli bakutele mwa muzuzu, mi abafa Tabita inzaa pila! Kaniti luli, likezahalo zeo neli batusize kuitukiseza kutiyela miliko yene bakakopana ni yona! Makazo yeo “yazibahala mwa Jopa kaufela, mi babañata balumela ku Mulena.”—Lik. 9:36-42.

²⁴ Luituta lituto za butokwa zepeli mwa likande leliomba-omba le, la Tabita. (1) Bupilo ki bobukuswani. Ki kwa butokwa hahulu kuli luikezeze libizo lelinde ni Mulimu halusanani kolo ya kueza cwalo. (Muek. 7:1) (2) Sepo ya zuho ki ya niti. Jehova naaboni likezo za sishemo zeñata zanaaezize Tabita, mi amufuyaula. Mulimu  ukahupula musebezi olupetile mi uka luzusa kwa bafu haiba lushwa pili Armagedoni isika fita kale. (Maheb. 6:10) Ka mukwa ocwalo, ibe kuli ka nako ya cwale lutiyela “linako zetaata” kamba lupila “mwa kozo,” haike luzweleñipili kupaka ka kutala ka za Kreste.—2 Tim. 4:2.