1, 2. Ki kabakalañi haluswanela kutokomela haluketa za kuitabisa ka zona?

 MUUNGE kuli mubata kuca tolwana mi mulemuha kuli ibolile lineku leliñwi. Mukaeza cwañi? Kana mukaca feela? Kana mukaiyumba? Kamba kana muka sehulula lineku lelibolile ni kuca lineku leliiketile?

² Ka mukwa omuñwi, lika za kuitabisa ka zona ni zona liswana sina tolwana yeo. Zeñwi ku zona ki zende, kono buñata bwazona libolile bakeñisa  kuli ki za buhule, mifilifili, kamba budimona. Ka mukwa ocwalo, hamuketanga lika za kuitabisa ka zona, kana mubulelanga kuli: “Kuitingile kuna. Nakona kuketa kuitabisa ka lika kaufela zenilata”? Kamba kana mubulelanga kuli: “Lika kaufela za kuitabisa ka zona limaswe”? Kamba kana mwaketanga ka tokomelo za kuitabisa ka zona, ili kusaitabisa ka lika zemaswe ni kuitabisa ka lika zende?

3. Luswanela kunahanañi haluketa za kuitabisa ka zona?

³ Kaufelaa luna lutokwa kuishuumusa ni kuitabisa, mi lutokwa kuketa hande za kuitabisa ka zona. Ka mukwa ocwalo, luswanela kunahana mo lika zeluitabisa ka zona likona kuamela sebelezo yaluna ku Jehova.

4. Ki sifi sikuka sa mwa Bibele sesikona kulutusa haluketa za kuitabisa ka zona?

⁴ Haluineela ku Jehova, lumusepisa kuli luka musebeleza mwa bupilo bwaluna kaufela. (Mubale Muekelesia 5:4.) Lusepisa kuli lukaeza “lika kaufela kuli Mulimu akanyiswe ka zona.” (1 Makorinte 10:31) Kueza cwalo kubonisa kuli luineezi ku Mulimu ni haluishuumusa kamba haluitabisa, isiñi feela haluli kwa mikopano kamba mwa bukombwa.

5. Luswanela kufa sebelezo yecwañi ku Jehova?

⁵ Lika kaufela zelueza mwa bupilo liama sebelezo yaluna ku Jehova. Paulusi naatalusize za taba ye hanaabulezi kuli: “Mufe mibili yamina sina sitabelo sesipila, sesikenile, ni sesiamuheleha ku Mulimu.”  (Maroma 12:1) Jesu naabulezi kuli: “Ulukela kulata Jehova Mulimu wahao ka pilu yahao kaufela ni ka moyo wahao kaufela ni ka munahano wahao kaufela ni ka maata ahao kaufela.” (Mareka 12:30) Kamita lubata kufa Jehova zende kakufitisisa. Mwa Isilaele wa kwaikale, batu hane bafanga folofolo ya sitabelo ku Jehova, nebalaezwi kuli bafange folofolo yeiketile. Haiba kuli sitabelo seo sinani fosinyazahala, Mulimu naasa siamuheli. (Livitike 22:18-20) Ka nzila yeswana, sebelezo yaluna yakona kuba yesatabisi Jehova. Ka mukwa ufi?

6, 7. Lika zeluitabisa ka zona likona kuama cwañi sebelezo yaluna ku Jehova?

⁶ Jehova ulubulelela kuli: “Mulukela kuba babakenile, kakuli na ni yakenile.” (1 Pitrosi 1:14-16; 2 Pitrosi 3:11) Jehova ukaamuhela feela sebelezo yaluna haiba ki yekenile. (Deuteronoma 15:21) Sebelezo yaluna ku Jehova haikoni kuba yekenile haiba lueza lika zatoile, zecwale ka buhule, mifilifili, kamba za madimona. (Maroma 6:12-14; 8:13) Kono hape sebelezo yaluna yakona kusatabisa Jehova haiba luitabisa ka lika zeo. Kuitabisa ka lika zeo kukona kutahisa kuli sebelezo yaluna ku Jehova ibe yemasila ni yesaamuhelwi, mi kukona kusinya silikani saluna ni yena.

⁷ Ka mukwa ocwalo, lukona kuketa cwañi za kuitabisa ka zona? Ki likuka lifi zekona kulutusa kuziba lika za kuitabisa ka zona zende ni zemaswe?

8, 9. Ki lifi lika zelusa swaneli kuitabisa ka zona, mi ki kabakalañi?

⁸ Kunani lika zeñata za kuitabisa ka zona kacenu. Zeñwi ku zona ki zende kwa Bakreste kono buñata  bwazona limaswe. Halukaleñi ka kunyakisisa lika za kuitabisa ka zona zelutokwa kuambuka.

⁹ Buñata bwa mafilimu, mawebusaiti, liprogilamu za fa TV, lipapali za fa kompyuta, ni lipina, ki za buhule, mifilifili, ni budimona. Lika zemaswe hañata liboniswanga ka nzila yebonahala inge kuli ki zende kamba kuli zatabisa. Kono Bakreste batokomelanga kuli habaitabisi ka lika zelwanisana ni likuka zekenile za Jehova. (Likezo 15:28, 29; 1 Makorinte 6:9, 10) Haluhana kuitabisa ka lika zecwalo, lubonisa Jehova kuli lutoile bumaswe.—Samu 34:14; Maroma 12:9.

10. Ki lika mañi zekona kuezahala haiba luketa kuitabisa ka lika zemaswe?

¹⁰ Kono babañwi baikutwa kuli hakusika fosahala kuitabisa ka lika za mifilifili, za buhule, kamba za budimona. Banahana kuli: ‘Kiñi sesifosahalile? Hanina kueza lika ze nihanyinyani.’ Haiba lunahana ka nzila yecwalo, lwaipuma. Bibele ibulela kuli: “Pilu yapuma kufita linto kaufela mi iziyelehile.” (Jeremia 17:9) Haiba luitabisa ka lika zesatabisi Jehova, lukona kubulela cwañi kuli lutoile lika zeo? Haluitabisa hahulu ka lika zeo, lukakala kuliinga kuli halisika fosahala. Hamulaho wa nako, lizwalo laluna likafokola mi likatuhela kululemusa halubata kueza katulo yemaswe.—Samu 119:70; 1 Timotea 4:1, 2.

11. Liñolo la Magalata 6:7 likona kulutusa cwañi kuketa za kuitabisa ka zona?

¹¹ Linzwi la Mulimu lilubulelela kuli: “Kaufela sacala mutu, ki sona hape sakakutula.” (Magalata 6:7) Niti ki kuli, haiba luitabisanga ka lika zemaswe, hamulaho wa nako lwakona kueza lika zeo. Ka mutala,  batu babañwi bane baitabisanga ka lika za buhule ni bona baezize buhule. Kono Jehova ulufa tuso yelutokwa kuli lukone kuketa ka butali za kuitabisa ka zona.

12. Ki lika mañi zeka lutusa kueza likatulo zende haluketa lika za kuitabisa ka zona?

¹² Lika zeñwi za kuitabisa ka zona zazibahala kuli halitabelwi ki Jehova, mi hape lwaziba kuli lutokwa kuliambuka. Kono kucwañi haiba halizibahali hande? Jehova haasika lufa mukoloko wa milao yebonisa lika zelusa tokwi kubuha, kuteeleza ku zona kamba kubala. Kono ubata kuli luitusise lizwalo laluna lelilutilwe ka Bibele. (Mubale Magalata 6:5.) Jehova ulufile likuka, zona litaba za niti zelutusa kuziba mwangela lika. Likuka ze, lilutusa kuluta lizwalo laluna. Lilutusa kuziba “tato ya Jehova” ilikuli lukone kueza liketo zemutabisa.—Maefese 5:17.

13. Ki kabakalañi Bakreste babañata habaezanga likatulo zeshutana habaketa lika za kuitabisa ka zona? Kono ki nto mañi yeswanela kuetelela Bakreste kaufela?

¹³ Hañata lika zaaketa kuitabisa ka zona Mukreste yomuñwi, zashutana ni zakona kuketa yomuñwi. Kabakalañi? Kakuli kaufela luna lutabela lika zeshutana. Hape zakona kutabela mutu yomuñwi, yomuñwi yena mwendi haalitabeli. Nihakulicwalo, Bakreste kaufela baswanela kuetelelwa ki likuka za mwa Bibele, kuli baeze likatulo zende. (Mafilipi 1:9) Likuka zeo lika lutusa kuketa lika zakuitabisa ka zona ili zetabisa Mulimu.—Samu 119:11, 129; 1 Pitrosi 2:16.

14. (a) Ki lika mañi za butokwa zeluswanela kunyakisisa ka za moluitusiseza nako yaluna? (b) Ki kelezo mañi yanaafile Paulusi kwa Bakreste?

 ¹⁴ Nto yeñwi yelutokwa kunyakisisa ki nako yelutandanga haluitabisa. Kueza cwalo kukabonisa molungela lika za kuitabisa ka zona. Kakuba Bakreste, kusebeleza Jehova ki yona nto yabutokwa hahulu mwa bupilo bwaluna. (Mubale Mateu 6:33.) Kono haiba lusatokomeli, lwakona kutandanga nako yeñata hahulu kwa lika za kuitabisa ka zona. Paulusi naaelelize Bakreste kuli: “Mutokomele hahulu momuzamaela kuli hamuzamayi sina likuba kono sina batu bababutali, inze muitusisa hande nako yamina.” (Maefese 5:15, 16) Ka mukwa ocwalo, haluswaneli kutandanga  nako yeñata hahulu fa lika za kuitabisa ka zona, mi sebelezo yaluna ku Jehova iswanela kuba yabutokwa hahulu mwa bupilo bwa luna kaufela.—Mafilipi 1:10.

15. Lukona kuisileleza cwañi kuli lusike lwaitabisa ka lika zekona kusinya silikani saluna ni Jehova?

¹⁵ Niti ki kuli, haluswaneli kuitabisa ka lika zeluziba kuli halitabelwi ki Jehova. Kono kucwañi ka za lika za kuitabisa ka zona zelusa zibi hande mwalingela Jehova? Kana lusatokwa kutokomela hahulu? Munahane ka za taba ye. Haiba muzamaya bukaufi ni musima, kana mwakona kusutelela hahulu bukaufi ni ona? Batili. Haiba muunga bupilo bwamina kuba bwa butokwa, hamuna kuikenya mwa lubeta. Ki nto yeswana ni haluketa za kuitabisa ka zona. Linzwi la Mulimu lilubulelela kuli: “Zwisa mahutu ahao ku zemaswe.” (Liproverbia 4:25-27) Ka mukwa ocwalo, haluambuki feela lika zeluziba kuli limaswe, kono luambuka lika za kuitabisa ka zona kaufela zelunahana kuli zakona kuba zemaswe ku luna ni kuli zakona kusinya silikani saluna ni Jehova.

16. (a) Ki lifi zeñwi zatoile Jehova? (b) Lukona kubonisa cwañi kuli lutoile lika zatoile Jehova?

¹⁶ Muñoli yomuñwi wa Lisamu naañozi kuli: “Mina babalata Jehova, mutoye bumaswe.” (Samu 97:10) Bibele yaluluta mwanahanela Jehova ni mwaikutwela. Munahane ka mo zemuituta likona kumituseza kuunga lika ka mwalingela Jehova. Ka mutala, luituta kuli Jehova utoile “lilimi lelibulela buhata, ni mazoho asulula mali a babasina mulatu, pilu yelela lika zemaswe, ni mahutu aakufela kuyo  eza bumaswe.” (Liproverbia 6:16-19) Luituta kuli luswanela kuambuka “muzamao wa buhule, . . . kulapela milimu ya maswaniso, tumelo ya mioya, . . . lifufa, buhali, . . . muna, bucakolwa, mikiti yelilata, ni zeñwi zecwalo.” (Magalata 5:19-21) Kana mwabona mo likuka ze za mwa Bibele likona kumituseza kuketa lika za kuitabisa ka zona? Lubata kulatelela likuka za Jehova mwa bupilo bwaluna kaufela, haluli ni batu babañwi kamba haluli lunosi. (2 Makorinte 3:18) Mane likatulo zeluezanga haluli lunosi hañata libonisanga kuli lu batu babacwañi luli.—Samu 11:4; 16:8.

17. Ki lipuzo mañi zeluswanela kuipuza pili lusika keta kale za kuitabisa ka zona?

¹⁷ Ka mukwa ocwalo, hamuketa lika za kuitabisa ka zona, muipuze kuli: ‘Keto yaka ikaama cwañi silikani saka ni Jehova? Ikaama cwañi lizwalo laka?’ Halunyakisiseñi likuka zeñwi zekona kulutusa kuketa lika zende zakuitabisa ka zona.

18, 19. (a) Paulusi naafile Bakreste kelezo mañi? (b) Ki likuka lifi zeka lutusa kuketa lika zende za kuitabisa ka zona?

¹⁸ Haluketa za kuitabisa ka zona, luketa lika za kubeya mwa munahano waluna. Paulusi naañozi kuli: “Muzwelepili kunahanisisa lika kaufela zeli za niti, lika kaufela zeli za butokwa, lika kaufela zelukile, lika kaufela zekenile, lika kaufela zelatiwa, lika kaufela zebulelwa hande, lika kaufela zende, ni lika kaufela zelukela kulumbwa.” (Mafilipi 4:8) Halunahana lika zende zeo, lwakona kubulela kuli: “Manzwi a mwa mulomo waka ni zenikengeyela mwa pilu yaka likutabise, wena Jehova.”—Samu 19:14.

 ¹⁹ Muipuze kuli: ‘Ki lika mañi zenisweli kubeya mwa munahano wa ka? Kana nabanga ni munahano omunde hamulaho wa kubuha vidio kamba filimu yeñwi? Kana niikutwanga kuli ninani kozo, bakeñisa kuba ni lizwalo lelinde? (Maefese 5:5; 1 Timotea 1:5, 19) Kana niikutwanga kulukuluha kulapela ku Jehova? Kamba kana niikutwanga bumaswe? Kana lika zeniitabisa ka zona litahisanga kuli ninahane ka za mifilifili kamba buhule? (Mateu 12:33; Mareka 7:20-23) Kana lika zeniitabisa ka zona litahisa kuli niye “ka mikwa ya lifasi le”?’ (Maroma 12:2) Kualaba lipuzo ze ka busepehali kuka lutusa kubona zelutokwa kueza kuli silikani saluna ni Jehova sitiye. Lubata kulapela sina mwanaaezelize walisamu yanaalapezi kuli: “Ubiule meeto aka ku zesina tuso.” *—Samu 119:37.

20, 21. Ki kabakalañi halutokwa kunahanisisa mobakona kuikutwela babañwi haluketa za kuitabisa ka zona?

²⁰ Sikuka sesiñwi seluswanela kuhupula ki se: “Lika kaufela lilumelelizwe, kono haki lika kaufela zeyahisa. Mutu ni mutu asike aipatela sesiswanela yena anosi, kono abate sesiswanela yomuñwi.” (1 Makorinte 10:23, 24) Kuba ni tukuluho ya kueza nto yeñwi hakutalusi kuli lwaswanela kuieza. Luswanela kunahanisisa mo likatulo zelueza likona kuamela mizwale ni likaizeli baluna.

²¹ Mazwalo a batu ashutana. Ka mutala, lizwalo lamina lakona kumilumeleza kubuha progilamu yeñwi  fa TV. Kono cwale mulemuha kuli progilamu yeswana yeo isitatalisa muzwale kamba kaizelaa mina. Mukaeza cwañi? Nihaike kuli munani tukelo ya kuibuha, mwendi mukaketa kusaibuha. Kabakalañi? Kakuli hamulati kufoseza “mizwale bamina”—kamba mane kufoseza “Kreste.” (1 Makorinte 8:12) Halulati kueza nto ifi kamba ifi yekasitatalisa Mukreste sina luna.—Maroma 14:1; 15:1; 1 Makorinte 10:32.

22. Lukona kubonisa cwañi kuli lwa kuteka likatulo zebaezize Bakreste babañwi?

²² Kono cwale mukona kuezañi haiba kuli lizwalo lamina halimilumelezi kubuha, kubala, kamba kueza nto yeñwi yebaanga batu babañwi kuli ki yende? Bakeñisa kuli mwalata mizwale bamina ni kubakuteka, hamuna kubahapeleza kueza lika zemutabela mina. Mutu yazamaisa mota waziba kuli mwendi babañwi bakona kumatisa mota ka bubebe kamba ka bunya kufita mwamatiseza yena kono kaufela bona ki bamatisi babande. Ka nzila yeswana, mina ni muzwale yomuñwi mwendi mwalatelela likuka za mwa Bibele, kono munani maikuto ashutana hanyinyani ka za lika zende za kuitabisa ka zona.—Muekelesia 7:16; Mafilipi 4:5.

23. Ki nto mañi yeka lutusa kuketa hande lika zakuitabisa ka zona?

²³ Ka mukwa ocwalo, ki lika mañi zekalutusa kuketa hande za kuitabisa ka zona? Haiba lusebelisa lizwalo lelilutilwe ka likuka za mwa Bibele ni kuisa pilu kwa mizwale ni likaizeli baluna, lukaketa hande za kuitabisa ka zona. Mi lukaba ni tabo bakeñisa kuli lueza “lika kaufela kuli Mulimu akanyiswe ka zona.”