1, 2. Jehova uikutwanga cwañi haalubona inze luikataza kuba ni busepahali?

 ZAZI leliñwi, mushimani hazwa kwa sikolo kuya kwa ndu, unopa sikwama sesinani masheleñi. Uezañi ka za sikwama seo? Wakona kuipulukela sona. Kono haezi cwalo. Ukutisa sikwama seo ku muñaa sona. Bo mahe habautwa zaezize, bataba hahulu.

² Bashemi babañata baatabanga bana babona habasepahala. Ndataa luna ya kwa lihalimu, Jehova, ki “Mulimu yanani niti,” mi waatabanga halubona inge lusepahala. (Samu 31:5) Lubata kumutabisa ni “kupila ka busepahali mwa lika kaufela.” (Maheberu 13:18) Halunyakisiseñi miinelo yemine yekona kutahisa kuli kulubele taata kusepahala. Ki hona luka nyakisisa moluka tusezwa halutula miinelo yeo.

3-5. (a) Lukona kuipuma ka nzila ifi? (b) Ki nto mañi yekona kulutusa kuli lusike lwaipuma?

³ Kuli lube ni busepahali ku babañwi, pili lutokwa kuambuka mukwa wa kuipuma. Kueza cwalo hañata ku taata. Mwa linako za baapositola, mizwale ba mwa  puteho ya Laodisea nebaipumile ka kunahana kuli nebaeza lika zetabisa Mulimu hailifo nebaeza lika zesa mutabisi. (Sinulo 3:17) Ni luna lwakona kuipuma ka kunahana kuli lu batu babande.

⁴ Mulutiwa Jakobo naatalusize kuli: “Haiba mutu anahana kuli ulapela Mulimu, kono asaswali lilimi lahae, upuma pilu yahae, mi kulapela kwahae hakuna tuso.” (Jakobo 1:26) Lukaipuma haiba lunahana kuli ibile feela lueza lika zende, luka tabisa Mulimu ni ko lunani buhali kamba kubulela buhata. Ki lika mañi zekona kulutusa kuli lusike lwaipuma?

⁵ Halutalima mwa siiponi, lwakona kubona moluinezi kwande. Halubala Bibele, lwakona kubona moluinezi mwahali. Bibele yakona kulutusa kuziba buikoneli ni bufokoli bwaluna. Lwakona kuituta kueza licinceho ka mo lunahanela, moluezeza lika, ni molubulelela. (Mubale Jakobo 1:23-25.) Kono haiba lunahana kuli haluezangi mafosisa, uzibe haluna kueza licinceho zetokwahala. Ka mukwa ocwalo, lutokwa kuitusisa Bibele kuli luzibe hande moluinezi. (Malilo 3:40; Hagai 1:5) Hape tapelo ilutusa kuziba moluinezi luli. Lwakona kukupa Jehova ka tapelo kuli alutatube ni kulutusa kuziba mafosisa aluna ilikuli luatuhele. (Samu 139:23, 24) Lwaziba kuli “Jehova utoile mutu yapila ka bupumi, kono uitama bulikani bobutuna ni babalukile.”—Liproverbia 3:32.

6. Ki kabakalañi muuna ni musalaa hae habaswanela kusepahala yomuñwi ku yomuñwi?

⁶ Kuba ni busepahali ki kwa butokwa hahulu mwa lubasi. Haiba kuli muuna ni musali babanyalani balukuluhile  kutalusezana litaba, baka ikutwa kusilelezwa mi bakasepana. Batu baba mwa linyalo bakona kubonisa kusasepahala ka linzila zeshutana. Ka mutala, mutu ya mwa linyalo wakona kukalisa kueza linyawe, kubuhanga maswaniso a mapunu, kamba kuba ni linyazi. Mulemuhe zanaabulezi muñoli yomuñwi wa samu, naaize: “Haniswalisani ni bapumi, mi niambuka babapata sebali sona.” (Samu 26:4) Haiba hamusepahali ku ba kumina nihaiba mwa lika zemunahana, kusasepahala ko kukasinya linyalo lamina.

7, 8. Mukona kuitusisa cwañi Bibele kutusa banana kuziba libaka kusepahala hakuli kwa butokwa?

⁷ Banana ni bona baswanela kuziba kuli kusepahala  ki kwa butokwa. Bashemi baakona kuitusisa Bibele kuluta bana babona kuba ni busepahali. Mwa Bibele kunani mitala yemaswe ya batu bane basasepahali babacwale ka: Akani, yanaabile lisholi, Gehazi, yanaapumile kuli afumane masheleñi, ni Judasi, yanaa uzwanga masheleñi mi hamulaho naabetekile Jesu ka masheleñi a silivera a 30.—Joshua 6:17-19; 7:11-25; 2 Malena 5:14-16, 20-27; Mateu 26:14, 15; Joani 12:6.

⁸ Mwa Bibele hape kunani mitala yeminde yemiñata ya batu bane basepahala, babacwale ka: Jakobo, yanaasusuelize bana bahae kukutisa masheleñi ene bafumani mwa masaka abona; Jefita ni mwanaa hae wa musizana, bane batalelelize sepiso yabona ku Mulimu; ni Jesu, yanaasepahalile nihaiba mwa miinelo yetaata hahulu. (Genese 43:12; Baatuli 11:30-40; Joani 18:3-11) Mitala ye, yakona kutusa banana kuutwisisa libaka busepahali habuli bwa butokwa.

9. Haiba bashemi basepahala, bana babona bakatusiwa cwañi?

⁹ Bashemi baakona kutusiwa ki sikuka sa butokwa sa mwa Bibele, sesili: “Wena yaluta yomuñwi, kana hauituti ili wena? Wena yakutaza kuli: ‘Usike wauzwa,’ kana wauzwa?” (Maroma 2:21) Banana bazibanga haiba bashemi babona babulela nto yebasaezi. Haiba lubulelela bana baluna kuli baswanela kusepahala kono luna inge lusa sepahali, habana kuutwisisa. Haiba bana balemuha kuli bashemi babona bapumanga nihaiba feela mwa lika zenyinyani, ni bona bakaezanga cwalo. (Mubale Luka 16:10.) Kono haiba bana balemuha kuli bashemi babona basepahala, ni bona bakatusiwa kuba bashemi babasepahala habaka ba ni bana.—Liproverbia 22:6; Maefese 6:4.

10. Lukona kubonisa cwañi busepahali haluambola ni Bakreste babañwi?

¹⁰ Hape lutokwa kubonisa kuli lwasepahala kwa mizwale ni likaizeli baluna ba Sikreste. Kubunolo hahulu kuli makande aluna afetuhe kuba lusebo kamba mane busawana. Haiba lubulelela mutu taba yeluutwile lusazibi buniti bwayona, lwakona kuhasanya buhata. Ki kwa butokwa hahulu ‘kuñaña mulomo waluna.’ (Liproverbia 10:19) Kusepahala hakutalusi kuli luswanela kubulela lika kaufela zelunahana, zeluziba, kamba zeluutwile. Nihaikaba kuli zelubata kubulela ki zaniti, mwendi haliluami, kamba mwendi haluna kubonisa musa kulitaluseza mutu yomuñwi. (1 Matesalonika 4:11) Batu babañwi baicemelanga ka kuicanganisa kuli habana kashwau ka kubulela kuli: “Nibulela niti.” Kono ka kuba batu ba Jehova, lubata kuli manzwi aluna kamita abe a mande ni a musa.—Mubale Makolose 4:6.

11, 12. (a) Mutu yaezize sibi ukona kutahelwa cwañi ki butata haiba apata sibi sahae? (b) Ki lifi lipuzo zeñwi zelukona kubuza? (c) Lukona kubonisa cwañi busepahali kwa kopano ya Jehova?

¹¹ Jehova ufile baana-bahulu buikalabelo bwa kutusa puteho. Baana-bahulu bakona kulutusa ka bunolo haiba lulukuluha kuambola ni bona. Kabakalañi? Haiba mwakula mi muya ku mualafi kuli amituse, kana hamuna kumubulelela momuikutwela luli? Haiba musa mubuleleli, uka mialafa cwañi? Ka nzila yeswana, haiba luezize sibi sesituna, haluswaneli kusipata. Kono luswanela kuyo taluseza baana-bahulu za sibi seo ka busepahali. (Samu 12:2; Likezo 5:1-11) Cwale hamunahane muinelo wo: Kucwañi haiba mulemuha kuli mulikanaa mina uezize sibi sesituna? (Livitike 5:1) Kana  mukabulela kuli: “Haiba nimulikanaa hae luli nikapata taba”? Kamba kana mukahupula kuli baana-bahulu baswanela kumufa tuso yeswanela ilikuli atiise hape silikani sahae ni Jehova?—Maheberu 13:17; Jakobo 5:14, 15.

¹² Hape luswanela kubonisa busepahali kwa kopano ya Jehova halufitisa piho yaluna ya sebelezo ya mwa simu. Mi lubonisa busepahali halutaleleza fomu yakukupa bupaina kamba halukupa kueza sebelezo yeñwi.—Mubale Liproverbia 6:16-19.

13. Lukona kubonisa cwañi busepahali halueza pisinisi ni muzwale kamba kaizeli?

¹³ Mizwale ni likaizeli ba Sikreste baswanela kusakopanya litaba za lipisinisi ni za bulapeli. Ka mutala, haluezangi lipisinisi haluli fa Ndu ya Mubuso kamba haluli mwa bukombwa. Mi haluswaneli kuputelela mizwale kamba likaizeli baluna mwa litaba za lipisinisi. Haiba mubelekisa mizwale kamba likaizeli, mubone teñi kuli mwabaholisa ka nako yeswanela, mwabafa tuwelo yene mulumelelani, mi mwabafa lituso zetokwahala ka mulao. Lituso zeo mwendi likopanyeleza kubalifela likalafo zabona kamba kulifa nihaiba mazazi ane bapumula. (1 Timotea 5:18; Jakobo 5:1-4) Mi haiba mukeni musebezi ku muzwale kamba kaizeli, hamuswaneli kulibelela kuli amieze hande kufita babañwi. (Maefese 6:5-8) Mubone teñi kuli mwabeleka ka nako yemulumelelani ni kueza musebezi omulifelwa.—2 Matesalonika 3:10.

14. Bakreste baswanela kuezañi pili basika kena kale mwa pisinisi ni Bakreste babañwi?

¹⁴ Kucwañi haiba mueza pisinisi ni muzwale kamba kaizeli? Taba yeo mwendi iama kukenya masheleñi  mwa pisinisi kamba kukolota masheleñi. Mwa miinelo yecwalo, kunani sikuka sa butokwa sa mwa Bibele: Muñole lika kaufela! Mupolofita Jeremia hanaalekile simu, naañozi mañolo amabeli atumelelano, leliñwi lanyatelwa ki lipaki, mi abuluka mañolo ao kuli kwapili aitusiswe sina bupaki. (Jeremia 32:9-12; hape mubone Genese 23:16-20.) Babañwi baikutwanga kuli kuñola tumelelano kubonisa inge habasepi mizwale babona. Kono niti ki kuli kuñola tumelelano kukona kutibela matata, masitapilu, mane ni kusalumelelana kwapili. Nihaiba mwa litaba za pisinisi, muhupule kuli kuba ni kozo mwa puteho ki kwa butokwa hahulu kufita lipisinisi.—1 Makorinte 6:1-8; mubone Litaluso za Kwa Mafelelezo 30.

15. Jehova uikutwa cwañi ka za likezo zebanani zona batu za kusasepahala mwa lipisinisi?

¹⁵ Luswanela kusepahala kwa batu kaufela, kukopanyeleza cwalo ni batu babasi Lipaki za Jehova. Jehova ubata kuli lube batu babasepahala. “Likala zesasepahali ki zenyenyisa ku Jehova, kono sipimiso sesinepahezi samutabisa.” (Liproverbia 11:1; 20:10, 23) Mwa linako zeneiñolwa Bibele, batu nebaitusisanga hahulu likala mwa lipisinisi. Kono balekisi nebaputelelanga baleki ka kubafanga lika zenyinyani kufita kubafa lika zene baswanela kufiwa kamba mane ka kubalifisa masheleñi amañata hahulu kufita ane baswanela kulifa. Sina feela mone kuinezi mwa linako zene iñolwa Bibele, ni kacenu batu habasepahali mwa lipisinisi. Jehova utoile hahulu batu babasasepahali sina feela mwanaa batoyezi kwamulaho.

16, 17. Ki likezo mañi za kusasepahala zeatile hahulu zelutokwa kuambuka?

 ¹⁶ Kaufelaa luna lwaipumananga mwa miinelo yekona kutahisa kuli lusike lwasepahala, inge cwalo halukupa musebezi, halutaleleza mafomu a ba muuso, kamba haluñola litatubo za kwa sikolo. Batu babañata balumela kuli hakuna sesifosahalile mutu habulela buhata, kushangela litaba, kamba kufa likalabo za buhata. Taba yeo hailukomokisi. Bibele neipolofitile kuli mwa mazazi amafelelezo, batu bakaba “baitati, babalata masheleñi, . . . babasa lati bunde.”—2 Timotea 3:1-5.

¹⁷ Ka linako zeñwi kubonahalanga inge kuli batu babasa sepahali ki bona babakondisanga mwa lifasi. (Samu 73:1-8) Mukreste mane wakona kusinyehelwa ki musebezi wahae, kuuzwezwa masheleñi, kamba kuezwa maswe fa musebezi bakeñisa kusepahala. Kono kuitombola bakeñisa kuli lubata kusepahala ki kwa butokwa. Kabakalañi?

18. Ki kabakalañi kuzibahala ka busepahali hakuli kwa butokwa?

¹⁸ Kuzibahala ka busepahali ni kuba yaitingwa ki kwa butokwa hahulu mi hakuiponelwi feela mwa lifasi. Kaufelaa luna lunani kolo ya kuikezeza libubo leo. (Mika 7:2) Ka niti batu babañwi bakona kuminyefula kabakala kuli mwasepahala kamba kumiinga kuli mulikuba. Kono batu babañwi baka itebuha busepahali bwamina mi baka misepa bakeñisa kuli mwasepahala. Mwa lifasi kaufela, Lipaki za Jehova bazibahala kuli ki batu babasepahala. Babelekisi babañwi batabelanga kukenya Lipaki za Jehova musebezi kakuli baziba kuli basepahala. Mi batu babañwi habazwisiwanga fa musebezi bakeñisa  kuli habasepahali, Lipaki za Jehova bona bazwelanga pili fa musebezi.

19. Kusepahala kukona kuama cwañi bulikani bwamina ni Jehova?

¹⁹ Kusepahala mwa lika kaufela kuka mitahiseza kuba ni lizwalo lelinde ni kozo ya mwa munahano. Lwakona kuba sina Paulusi, yanaañozi kuli: “Lukolwa kuli lunani lizwalo lelisepahala.” (Maheberu 13:18) Mi sa butokwa ni kufita ki kuli Ndataa mina ya lilato Jehova, ukalemuha ni kuitebuha buikatazo bwamina bwa kuba babasepahala mwa lika kaufela.—Mubale Samu 15:1, 2; Liproverbia 22:1.