1-3. (a) Ki kabakalañi Ezekiele hakomokile hahulu, mi ulemuhañi ka za kusinyiwa kwa Jerusalema? (b) Lukanyakisisa lipuzo mañi?

EZEKIELE ukomokile hahulu! Kihona asazo bona pono yebonisa lika zemaswe zebasweli kueza bakwenuheli babali Majuda mwa tempele ya mwa Jerusalema. * Bakwenuheli bao basilafalize sibaka sesituna sene balapelelanga ku sona Jehova ka nzila yelukile mwa Isilaele. Kono nebasika silafaza feela tempele. Batu mwa naha ya Juda nebali ba mifilifili hahulu mi nebasa koni kucinca. Bakeñisa kuutwa hahulu bumaswe kabakala zene baeza batu bahae babaketilwe, Jehova ubulelela Ezekiele kuli: “Nikahalifa.”—Ezek. 8:17, 18.

² Ezekiele uutwa hahulu butuku hanahana kuli zeezahala mwa muleneñi wa Jerusalema ni tempele yaona yenebanga sibaka sesikenile litahisa kuli Jehova ahalife hahulu, ili nto yekatahisa kuli alisinye! Mwendi Ezekiele naaipuzize kuli: ‘Kukaezahalañi kwa batu babasepahala mwa muleneñi wa Jerusalema? Kana bakapiliswa? Haiba bakapiliswa, ikaba ka mukwa ufi?’ Nekusika fita nako yetelele kuli Ezekiele azibe likalabo kwa lipuzo zeo. Ezekiele hasaautwile  za katulo yeneka fiwa Jerusalema, autwa linzwi lelituna lene lilaela batu banaaka itusisa Mulimu kubulaya batu. (Ezek. 9:1) Pono yeo hainze izwelapili, mupolofita yo wayoyelwa halemuha kuli haki batu kaufela babaka yundiswa. Batu babasepahala nebaka piliswa!

³ Kufela kwa lifasi le hakunze kuatumela, ni luna lwakona kuba ni lipuzo ka za kuli ki bo mañi babaka piliswa luli. Halunyakisiseñi lipuzo zelatelela: (1) Ki lika mañi hape zanaaboni Ezekiele mwa pono? (2) Zanaaboni mwa pono nelitalelelizwe cwañi mwa linako zahae? (3) Pono ya bupolofita ye, ilutusa cwañi kacenu?

4. Mutaluse zanaaboni ni kuutwa Ezekiele hape mwa pono.

⁴ Ki lika mañi hape zanaaboni ni kuutwa Ezekiele mwa pono? (Mubale Ezekiele 9:1-11.) Baana ba 7 “babazwelela kwa munyako wa kwahalimu otalimezi kwa mutulo” bataha, mwendi nebatile bukaufi ni kone kuyemisizwe sisupo sa mulimu wa siswaniso kamba bukaufi ni kone kuinzi basali bane balila mulimu yabizwa Tamuzi. (Ezek. 8:3, 14) Baana ba 7 bao bakena mwa lapa la mwahali la tempele ni kuyema bukaufi ni aletare ya kopa ya kuciseza matabelo. Kono mulelo wa baana bao nesi wa kufa sitabelo. Jehova naatuhezi kuamuhelanga matabelo kwa tempele yeo. Ba 6 kwa baana bao nebayemi “yomuñwi ni yomuñwi asweli silwaniso sa kutubisa mwa lizoho lahae.” Muuna wa bu 7 naashutana ni babañwi. Naapezi lisila la line, naasika swala silwaniso, kono yena naanani “lunaka lwa inki lwa muñoli” kamba, sina moliboniseza litaluso ze kwatasi, naanani “sibulukelo sa inki sa muñoli.”

5, 6. Nekuezahalileñi kwa batu bane baswailwe? (Mubone siswaniso sesi fa likepe 172.)

⁵ Musebezi wa muuna yanaanani lunaka lwa inki neli ufi? Jehova naamufile musebezi omutuna ka kumubulelela kuli: “Kena mwa muleneñi, ufite mwa Jerusalema, mi uswaye liswayo fa lipata za baana babatonga ni kulila kabakala lika kaufela zenyenyisa zeezwa mwa muleneñi.” Mwendi ka nako yeo, Ezekiele naahupuzi bashemi ba Maisilaele babasepahala bane bahasize mali fahalimwaa munyako ni fa misumo yemibeli ya munyako, kuli ibe sisupo sesibonisa kuli bana babona ba baeli nebaka piliswa. (Ex. 12:7, 22, 23) Kana mulelo wa kuhasa mali ao neuswana ni taba ya kuswaiwa fa pata ki muuna yanaanani lunaka lwa inki yanaaboni Ezekiele mwa pono? Kana mutu yanaaswaiwa naakato piliswa Jerusalema hane ikasinyiwa?

⁶ Kuli lufumane kalabo, halunyakisiseñi zene tahisa kuli mutu aswaiwe. Batu bane bakaswaiwa ki bane ‘batonga ni kulila’ kabakala lika zenyenyisa ‘zeneezwa mwa muleneñi.’ Kacwalo, ki lika mañi luli zenetahisize kuli batu bao baswaiwe? Sapili, batu bao  nebaikutwile hahulu bumaswe kabakala batu bane balapela milimu ya maswaniso kwa tempele, kabakala mifilifili yene atile, kabakala muzamao omaswe, ni kusasepahala kokutuna kwa batu bane bali mwa Jerusalema. (Ezek. 22:9-12) Kuzwa fo, batu bao nebabulelanga mone baikutwela ka za bumaswe bo. Lipulelo ni likezo za batu ba lipilu zende bao nelibonisize kuli nebatoile lika zemaswe zene baeza batu mwa naha, mi hape nelibonisize kuli nebabata kulapela Jehova ka nzila yelukile. Kabakala sishemo sahae, Jehova naakapilisa batu babasepahala bao.

7, 8. Baana bane basweli lilwaniso za kutubisa nebaswanela kueza cwañi musebezi wabona, mi ki lika mañi zeneezahezi kwa mafelelezo?

⁷ Baana ba 6 bane basweli lilwaniso za kutubisa nebaka eza cwañi musebezi wabona? Ezekiele naautwile Jehova halaela baana bao kuli: Mulatelele muuna yanani lunaka lwa inki mi mubulaye batu kaufela konji yaswailwe fa pata. Jehova naalaezi kuli: “Mukalele  mwa sibaka saka sesikenile.” (Ezek. 9:6) Baana bane balumilwe kubulaya batu nebaka kalela musebezi wabona mwa tempele ya mwa Jerusalema, ili sibaka sene sibanga sesikenile ku Jehova kwamulaho. Batu bapili kubulaiwa neli “baana-bahulu bane bali fapilaa ndu,” ili baana-bahulu ba 70 ba Isilaele bane bali mwa tempele mone baciseza milimu ya buhata insense.—Ezek. 8:11, 12; 9:6.

⁸ Ki lika mañi zene ezahalile kwa mafelelezo? Ezekiele hanaanze azwelapili kutalima ni kuteeleza cwalo, muuna yanani lunaka lwa inki abulelela Jehova kuli: “Niezize kulikana ni mou nilaelezi kaufela.” (Ezek. 9:11) Mwendi lwakona kuipuza kuli: ‘Ki lika mañi zene ezahalile kwa batu bane bapila mwa Jerusalema? Kana kunani batu babasepahala bane bapunyuhile, Jerusalema hane isinyizwe?’

9, 10. Ki bo mañi babañwi kwa batu bane basepahala bane bapunyuhile ka nako yene isinyizwe Jerusalema, mi lukona kubulelañi ka za bona?

⁹ Mubale 2 Makolonika 36:17-20. Bupolofita bwa Ezekiele nebutalelelizwe ka silimo sa 607 B.C.E. muta mpi ya Mababilona neisinyize muleneñi wa Jerusalema ni tempele yaona. Ka kuswana ni ‘komoki ye mwa lizoho la Jehova,’ Mababilona nebaitusisizwe ki Jehova kufa koto kwa batu ba mwa Jerusalema bane basasepahali. (Jer. 51:7) Kana ki batu kaufela bane babulailwe? Batili. Pono ya Ezekiele neibonisize kuli batu babañwi nebasike babulaiwa ki Mababilona.—Gen. 18:22-33; 2 Pit. 2:9.

¹⁰ Batu babasepahala nebapunyuhile, kukopanyeleza cwalo ni Marekabi, Ebedi-Meleki wa Muetopia, mupolofita Jeremia, ni Baruki muñoli wahae. (Jer. 35:1-19; 39:15-18; 45:1-5) Ka kuya ka pono ya Ezekiele, kubonahala kuli batu bao ki bona bane ‘batonga ni kulila kabakala lika kaufela zenyenyisa’ zeneezwa mwa Jerusalema. (Ezek. 9:4) Pili Jerusalema isika sinyiwa kale, kubonahala kuli batu bao nebabonisize kuli nebatoile bumaswe bone buezahala mi nebazwezipili kulapela Jehova ka nzila yelukile, ili nto yene tahisize kuli bapiliswe.

11. Baana ba 6 bane basweli lilwaniso za kutubisa ni muuna yanani lunaka lwa inki lwa muñoli nebayemela bo mañi?

¹¹ Kana batu bane basepahala bao nebaswailwe luli fa lipata kuli bapiliswe? Hakuna bupaki bobubonisa kuli kunani mutu yomuñwi, ibe Ezekiele kamba mupolofita yomuñwi, yanaafitile mwa Jerusalema inze aswaya batu babasepahala bao fa lipata. Kacwalo, kubonahala kuli pono ya Ezekiele ya bupolofita ibonisa zeneezahala mwa mahalimu ili zene basakoni kubona batu. Muuna yanani lunaka lwa inki lwa muñoli ni baana ba 6 babasweli lilwaniso za kutubisa banaaboni Ezekiele mwa pono, nebayemela libupiwa za Jehova za moya zesepahala, ili zeitukiselize kupeta tato  yahae. (Samu 103:20, 21) Kusina kukakanya, Jehova naaitusisize mangeloi ahae kuatula batu bane basasepahali bane bapila mwa Jerusalema. Ka kubeya liswayo la swanisezo fa lipata za batu bane bakapiliswa, mangeloi naaboni teñi kuli haki batu kaufela bane bakabulaiwa.

12, 13. (a) Ki kabakalañi Jehova hanaahalifezi batu ba mwa Jerusalema, mi ki kabakalañi hakahalifela batu ba mwa lifasi le ka nzila yeswana? (b) Kana batu bane basasepahali ba mwa Jerusalema nebayemela bulapeli bobuipapata kuba bwa Sikreste? Mutaluse. (Mubone mbokisi yeli, “Kana Batu Bane Basasepahali ba Mwa Jerusalema Nebayemela Bulapeli Bobuipapata Kuba Bwa Sikreste?”)

¹² Lutuha luiponela katulo yetuna ya Jehova, ili “ñalelwa yetuna yesika bonwa kale kuzwa kwa simuluho ya lifasi kutisa cwale, mi haina kubonwa hape.” (Mat. 24:21) Halunze lulibelela kezahalo yetuna yeo, luipuzeñi kuli: Kana kunani batu babañwi babasike bato yundiswa ka nako yeo? Kana balapeli ba Jehova babasepahala bakaswaiwa ka nzila yeñwi kuli bato piliswa? Kana pono ya bupolofita bwa Ezekiele ya muuna yanani lunaka lwa inki ikatalelezwa mwa linako zaluna? Kalabo kwa lipuzo zetaalu zeo ki eni. Ki kabakalañi halubulela cwalo? Kuli luzibe libaka, halunyakisiseñi pono ya Ezekiele hape.

¹³ Kana mwahupula libaka Jehova hanaahalifezi batu ba mwa Jerusalema wa kwaikale? Hamunyakisise hape litaba ze kwa Ezekiele 9:8, 9. (Mubale.) Ezekiele hanaaikalezwi kuli mwendi “bo masiyaleti ba Isilaele kaufela” nebaka bulaiwa, Jehova naabulezi mabaka amane hanaakatahisa katulo yeo. Libaka lapili ki la kuli, “bufosi” bwa sicaba neli “bobutuna hahulu.” * Libaka labubeli ki la kuli, naha ya Juda ‘neitezi mali asuluzwi.’ Libaka labulaalu ki la kuli, batu babañata mwa Jerusalema, ona muleneñi omutuna wa mubuso wa Juda, ‘nebasa sepahali.’ Libaka labune ki la kuli, batu nebazwelapili kueza lika zemaswe inze baipuma kuli Jehova ‘naasaboni’ likezo zabona zemaswe. Jehova ukaitusisa mabaka aswana ao kubulaya batu babasina tumelo mwa lifasi kacenu. Bakeñisa kuli Jehova ‘hafetuhi kamba kucinca,’ lika zenetahisize kuli abonise buhali bwahae bobulukile mwa linako za Ezekiele, ki zona hape zekatahisa kuli abonise buhali bwahae bo mwa linako zaluna. (Jak. 1:17; Mala. 3:6) Kacwalo, luswanela kulibelela kuli baana ba 6 babasweli lilwaniso za kutubisa, ni muuna yanani lunaka lwa inki, bakaba ni musebezi obaka eza mwa linako zaluna!

14, 15. Ki mitala mañi yebonisa kuli Jehova walemusanga batu pili asika yundisa kale babamaswe?

¹⁴ Pono ya Ezekiele ya bupolofita italelezwa cwañi mwa linako zaluna? Haiba lunyakisisa mone italelelizwe pono yeo kwamulaho, lwakona kuutwisisa zeezahala cwale, ni zekaezahala kwapili. Halunyakisiseñi likezahalo zebulezwi mwa bupolofita bwa Ezekiele, zeluiponezi inze litalelezwa ni zeluka iponela kwapili.

¹⁵ Jehova ulemusanga batu pili asika tisa kale katulo. Sina mone luitutezi mwa Kauhanyo 11 ya buka ye, Jehova naaketile Ezekiele “kuba mulibeleli wa ba ndu ya Isilaele.” (Ezek. 3:17-19) Kukala  ka silimo sa 613 B.C.E., Ezekiele naalemusize Maisilaele ka za kusinyiwa kwa Jerusalema kone kuli fakaufi. Bapolofita babañwi, babacwale ka Isaya ni Jeremia, ni bona nebalemusize batu ka za ziyezi yeneka tela Jerusalema. (Isa. 39:6, 7; Jer. 25:8, 9, 11) Mwa linako zaluna, Jehova uitusisa sikwatanyana sa Bakreste babatozizwe, ili sesietelelwa ki Kreste, kufepa balapeli bahae, bona bababizwa kuli babeleki ba mwa ndu, ni kulemusa babañwi ka za ñalelwa yetuna ye fakaufi hahulu.—Mat. 24:45.

16. Ka kuba batu ba Jehova, kana lwaswayanga batu kuli batopiliswa? Mutaluse.

¹⁶ Batu ba Jehova habaswayi batu babakapiliswa. Muhupule kuli Ezekiele naasika bulelelwa kuli afite mwa Jerusalema inze aswaya batu bane bakapiliswa. Ka nzila yeswana, batu ba Jehova kacenu habasika fiwa musebezi wa kuswaya batu babaswanela kuto piliswa. Kono ka kuba babeleki ba mwa ndu ya Kreste ya kwa moya, lufilwe musebezi wa kukutaza. Lubonisa kuli luunga musebezi wo kuba wa butokwa ka kukutaza taba yende ya Mubuso wa Mulimu ka tukufalelo, ni kueza ka molukonela kaufela kulemusa batu kuli lifasi lelimaswe le, lifakaufi hahulu ni kufela. (Mat. 24:14; 28:18-20) Kacwalo, lutusa batu ba lipilu zende kulapela Jehova ka nzila yelukile.—1 Tim. 4:16.

17. Batu baswanela kuezañi kuli bato swaiwa kwapili?

¹⁷ Batu baswanela kubonisa tumelo cwale kuli batopunyuha ka nako yelika sinyiwa lifasi le. Sina moluitutezi kwa makalelo, batu  bane bapunyuhile ka nako yenesinyizwe Jerusalema ka silimo sa 607 B.C.E., nebabonisize pili kuli nebatoile bumaswe mi nebazwezipili kulapela Jehova ka nzila yelukile. Ki nto yeswana ni kacenu. Pili lifasi lisika sinyiwa kale, batu baswanela ‘kutonga ni kulila,’ ili kuikutwa hahulu bumaswe kabakala lika zemaswe zeezahala mwa lifasi. Mi baswanela kubonisa ka lipulelo ni likezo zabona kuli balapela Jehova ka nzila yelukile. Bakona kueza cwañi cwalo? Baswanela kueza musebezi wa kukutaza oeziwa kacenu, kuzwelapili kuapala butu bobuswana ni bwa Kreste, kukolobezwa, ili sisupo sa kuli baneezi bupilo bwabona ku Jehova, ni kuswalisana ni banyani ba Kreste ka busepahali. (Ezek. 9:4; Mat. 25:34-40; Maef. 4:22-24; 1 Pit. 3:21) Batu babaeza cwalo ili babaka kena mwa ñalelwa yetuna inze bali balapeli ba Jehova babasepahala, ki bona feela babaka swaiwa kuli bapiliswe.

18. (a) Jesu Kreste ukaswaya lili batu babasepahala mi ikaba ka mukwa ufi? (b) Kana Bakreste babatozizwe babasepahala bakatokwa kuswaiwa mobaka swayelwa batu kaufela? Mutaluse.

¹⁸ Jesu ukaswaya batu babasepahala. Mwa linako za Ezekiele, mangeloi naatusize mwa musebezi wa kuswaya batu babasepahala bane bakapiliswa. Mwa linako zaluna, muuna yanani lunaka lwa inki lwa muñoli uyemela Jesu Kreste, “hakataha mwa kanya yahae” kuto atula macaba kaufela. (Mat. 25:31-33) Kutaha kwa Jesu ko, kukaezahala ka nako ya ñalelwa yetuna, ili hamulaho wa kusinyiwa kwa bulapeli bwa buhata. * Ka nako ya butokwa yeo, pili Armagedoni isika kalisa kale, Jesu ukaatula batu sina lingu kamba  lipuli. “Buñata bobutuna bwa batu” bakaatulwa kamba kuswaiwa sina lingu, ili nto yebonisa kuli “bakafumana bupilo bobusa feli.” (Sin. 7:9-14; Mat. 25:34-40, 46) Ki lika mañi zekaezahala kwa Bakreste babatozizwe? Habatokwi kuswaiwa kuli bato piliswa ka nako ya Armagedoni. Kono bona bakaswaiwa lwa mafelelezo ka nako yebashwa kamba pili ñalelwa yetuna isika kalisa kale. Mi pili Armagedoni isika kalisa kale, bakazusezwa kwa lihalimu.—Sin. 7:1-3.

19. Ki bo mañi bakasebelisana ni bona Jesu kusinya lifasi lelimaswe le? (Mubone mbokisi yeli, “Kutonga, Kulila, Kuswaya, ni Kutuba—Lika Zeo Likaezahala Lili mi Ikaba ka Mukwa Ufi?”)

¹⁹ Mulena wa kwa lihalimu, Jesu Kreste, ni limpi zahae za kwa lihalimu bakasinya lifasi lelimaswe le. Mwa pono ya Ezekiele, muuna yanaapezi lisila la line hasaafelize musebezi wahae wa kuswaya, baana ba 6 bane basweli lilwaniso za kutubisa nebakalisize musebezi wa kubulaya batu babamaswe. (Ezek. 9:4-7) Ka nzila yeswana, Jesu hasaafelize musebezi wa kuatula batu ba macaba kaufela ni kuswaya babaatuzwi sina lingu kuli bato piliswa, batu babamaswe bakayundiswa. Mi ka nako ya Armagedoni, Jesu ukaetelela limpi za kwa lihalimu, zekakopanyeleza mangeloi akenile ni batu kaufela bakabusa ni bona ba 144,000, kuyundisa lifasi lelimaswe le ni kupunyusa balapeli babasepahala kuli bakene mwa lifasi lelinca la batu babalukile.—Sin. 16:14-16; 19:11-21.

20. Ki lituto mañi zelufa sepo zeluitutile kwa pono ya Ezekiele ya muuna yanani lunaka lwa inki lwa muñoli?

²⁰ Luitumela hahulu kwa lituto zelufa sepo zeluituta kwa pono ya Ezekiele ya muuna yanani lunaka lwa inki lwa muñoli! Lwakona kukolwa kuli Jehova ukapunyusa babalukile ka nako yakabulaya babamaswe. (Samu 97:10) Lwaziba zeluswanela kueza cwale kuli lutoswaiwa kuli lupiliswe. Ka kuba balapeli ba Jehova, luikatulezi kueza molukonela kaufela kushaela taba yende ni kulemusa batu babatonga ni kulila kabakala lika zemaswe zeezwa mwa lifasi la Satani. Kacwalo, lunani tohonolo yetuna ya kutusa batu “ba lipilu zende bababata bupilo bobusa feli” kuswalisana ni luna kulapela Jehova ka nzila yelukile, ili nto yekabatusa kuto swaiwa kuli bato piliswa ni kukena mwa lifasi lelinca la Mulimu la batu babalukile.—Lik. 13:48.