1, 2. Elia naatalimani ni musebezi mañi otaata, mi yena ni Akabe nebashutana mwa linzila lifi?

ELIA naabata kulapela ku ndataahe wa kwa lihalimu kwa mukunda. Kono ñumbili ya batu bane bamupotolohile kihona hane basazo bona mupolofita wa niti yo habiza mulilo kuzwa kwa lihalimu, mi kubonahala kuli babañata nebanyolelwa kuli abashemube. Elia asika kambamela kale fa lilundu la Karmele kuli ayo lapela ku Jehova Mulimu kwa mukunda, naatalimani ni musebezi otaata. Naaswanela kuyo ambola ni Mulena Akabe.

² Akabe ni Elia nebashutana hahulu. Akabe, yanaapezi liapalo zende za silena, neli mukwenuheli yanaanani mukwañuli, mi neli lipyeha. Elia naapezi siapalo sa mupolofita, sene sisatuli mwendi sene silukilwe fa litalo kamba fa boya bwa kamele kamba bwa puli. Neli muuna yabundume, yasepahala, ni yanani tumelo. Lizazi hane liya kwa mafelelezo, nese kubonahezi kale mwanaainezi mañi ni mañi wa baana bao.

3, 4. (a) Ki kabakalañi Akabe ni balapeli babañwi ba Baale hane baswabile lizazi leo? (b) Ki lipuzo mañi zeluka nyakisisa?

³ Akabe ni balapeli babañwi ba Baale nebaswabile lizazi leo. Bulapeli bwa sihedeni bwanaayemela Akabe ni musalaa hae, yena Muoli Jezabele, mwa mubuso wa masika alishumi a Isilaele nebushandauzwi. Baale neli mulimu wa buhata. Mulimu yasina bupilo yo naapalezwi nihaiba kutukisa mulilo kuli abonise kuli naateeleza mihuwo ya bapolofita bahae bane baliloka, kubina ni kuipazaka fa mibili kuli bautwiwe ki yena. Baale naapalezwi kusileleza baana ba 450 bao kwa kubulaiwa. Hape mulimu wa buhata yo naapalezwi kueza nto yeñwi yene ituha ibeiwa fa nalela. Ka lilimo zefitelela zetaalu, bapolofita ba Baale nebanze bakupa mulimu wabona kuli afelise linanga lene liziyelize naha, kono Baale naapalezwi kueza cwalo. Kono Jehova yena naatuha abonahaza maata ahae a kuba Mulimu wa niti ka kufelisa linanga.—1 Mal. 16:30–17:1; 18:1-40.

 ⁴ Kono Jehova naakaanga lili muhato? Elia naakaeza cwañi kufitela nako yeo itaha? Mi lukona kuitutañi ku muuna yasepahala yo? Haluboneñi monekubezi halunze lunyakisisa taba ye.—Mubale 1 Malena 18:41-46.

5. Elia naabulelezi Akabe kuli aezeñi, mi kana Akabe naaitutile sesiñwi ku zeneezahezi mwa lizazi leo?

⁵ Elia aatumela Akabe mi ali: ‘Kambama, uce, unwe, kakuli kuutwahala mulumo wa pula yetuna.’ Kana mulena yamaswe yo naaitutile sesiñwi ku zeneezahezi mwa lizazi leo? Likande halibuleli luli kuli naaezize cwalo, kono hakuna manzwi abonisa kuli naabakile kamba abonisa kuli naakupile mupolofita kuli amutuse kulapela ku Jehova ni kukupa swalelo. Likande libonisa feela kuli Akabe ‘akambama, aca mi anwa.’ (1 Mal. 18:41, 42) Elia yena bo?

6, 7. Elia naakupileñi mwa tapelo yahae, mi ki kabakalañi?

⁶ ‘Elia yena akambamela fa ngo ya Karmele; aishungwata, ainyongamena fa mañwele.’ Akabe hanaaile kwa kuca, Elia yena ayo lapela ku Ndatahe wa kwa lihalimu. Mulemuhe buikokobezo  bwa Elia—naainyongamezi kuli mane pata yahae neibato nguba fa mañwele ahae. Elia naaezañi? Halutokwi kunuha. Kwa liñolo la Jakobo 5:18, Bibele ilutaluseza kuli Elia naakupile kuli linanga lifele. Kubonahala kuli Elia naalapela tapelo ye inzaali fa ngo ya Lilundu la Karmele.

⁷ Kwa makalelo, Jehova naabulezi kuli: ‘Nise nikanelisa pula fafasi.’ (1 Mal. 18:1) Kacwalo, Elia naalapela kuli tato yeo ya Ndatahe ipetiwe, sina Jesu mwanaatilo lutela balateleli bahae kulapela, lilimo zebato eza 1,000 hasamulaho.—Mat. 6:9, 10.

8. Mutala wa Elia ululutañi ka za tapelo?

⁸ Mutala wa Elia ululuta zeñata ka za tapelo. Nto yabutokwa hahulu ku Elia neli kuli tato ya Mulimu ipetiwe. Halulapela, ki hande kunohupulanga kuli: ‘Halukupa nto ifi kamba ifi ka kuya ka tato ya Mulimu, waluutwa.’ (1 Joa. 5:14) Kacwalo, lulukela kuziba tato ya Mulimu ilikuli autwe litapelo zaluna, mi lukona kueza cwalo ka kuitutanga Bibele ka zazi. Kaniti, Elia hape naatabela kubona linanga halifela bakeñisa kuli batu kaufela ba mwa naha yahabo yena nebanyanda. Kubonahala kuli naaitebuhile hahulu hamulaho wa kubona makazo yanaaezize Jehova zazi leo. Ni luna luswanela kulapelelanga babañwi ni kufitisa litapelo za buitumelo zezwelela kwa pilu.—Mubale 2 Makorinte 1:11; Mafilipi 4:6.

9. Elia naabulelezi mutangaa hae kuli aezeñi, mi lukanyakisisa tulemeno tufi totubeli?

⁹ Elia naanani buikolwiso bwa kuli Jehova ukafelisa linanga, kono naasazibi kuli uka lifelisa lili. Kacwalo kiñi sanaaezize mupolofita yo hanaanzaa libelela? Mulemuhe selibulela likande: ‘Ali ku mutangaa hae: akupahame, utalime kwa neku la liwate, apahama, atalima ali: Hakubonwi sesiñwi. Elia ali: kutela kwateñi ha 7.’ (1 Mal. 18:43) Mutala wa Elia ululuta lituto zepeli. Pili, munyakisise buikolwiso bwa mupolofita yo. Kihona mukanyakisisa lika zebonisa kuli naatona.

10, 11. (a) Elia naabonisize cwañi kuli naanani tumelo yetiile mwa lisepiso za Jehova? (b) Ki kabakalañi halukona kuba ni sepo yeswana?

¹⁰ Bakeñisa kuli Elia naakolwa lisepiso za Jehova, naabata hahulu sisupo sene sibonisa kuli Jehova naatuha anga muhato. Kacwalo  aluma mutangaa hae kupahama fo kulumbile kuli ayotalima sisupo kwahalimu sa kuli pula neituha inela. Mutangaa hae hakuta, atisa piho yezwafisa, yeli: ‘Hakubonwi sesiñwi.’ Lihalimu nelingwelukile mi kubonahala kuli nekusina malu. Kana mulemuhile nto yekomokisa? Muhupule kuli Elia kihona hanaasa zo taluseza Mulena Akabe kuli: ‘Kuutwahala mulumo wa pula yetuna.’ Mupolofita yo naakona kubulela cwañi cwalo inge kusabonahali malu a pula?

¹¹ Elia naaziba sepiso ya Jehova. Bakeñisa kuli naali mupolofita ni muyemeli wa Jehova, naakozwi kuli Mulimu wahae ukataleleza zabulezi. Elia naanani buikolwiso bobutuna kuli mane nekuswana inge kuli naasa kalile kale kuutwa mulumo wa pula. Taba ye ikona kuluhupulisa seibulela Bibele ka za Mushe kuli: ‘Naazwezipili kutiya inge yabona Yena yasabonwi.’ Kana ni mina munani tumelo yecwalo ku Mulimu? Ulufa libaka leliutwahala kuli lukone kuba ni tumelo yecwalo kuyena ni kwa lisepiso zahae.—Maheb. 11:1, 27.

12. Elia naabonisize cwañi kuli naatona, mi naaezize cwañi hanaabulelezwi kuli kunani lilu lelinyinyani lene libonahala?

¹² Kutuha fo, mulemuhe zebonisa kuli Elia naatona. Naalumile mutangaa hae, isiñi feela hañwi kamba habeli, kono ha 7! Munahane feela mwanaakatalezi mutanga yo hanaalumilwe hañata-ñata, kono Elia naanyolezwi feela kubona sisupo mi naasika zwafa. Cwale hamulaho wa musipili wahae wa bu 7, mutanga atobiha kuli: ‘Nibona lilunyana leliswana sina singandi sa lizoho la mutu, lelicimbuka mwa liwate.’ Kana mwakona kubona mutanga yo haotolola lizoho lahae ni kuitusisa singandi salona kupima folifita lilunyana lanaaboni inge lizwa mwa Liwate Lelituna? Mwendi mutanga yo naasika isa pilu kwa lilu lanaaboni. Kono ku Elia, lilu leo neli labutokwa hahulu. Cwale kiha laela mutangaa hae ka bubebe kuli: ‘Kambama, uyoli ku Akabe: Bofa, ushetumuke, ukaswana watibelwa ki pula.’—1 Mal. 18:44.

13, 14. (a) Lukona kulikanyisa cwañi mutala wa Elia wa kutona? (b) Ki afi mabaka atahisa kuli lueze lika ka putako?

¹³ Hape Elia ulutomela mutala omunde. Ni luna lupila mwa nako yeo Mulimu atuha ataleleza mulelo wahae. Elia naalibelezi kubona linanga halifela; batanga ba Mulimu ni bona kacenu balibelela kubona mafelelezo a lifasi lelimaswe le. (1 Joa. 2:17) Kufitela Jehova Mulimu aanga muhato, ni luna luswanela kutona sina Elia. Mwanaa Mulimu, yena Jesu, naaelelize balateleli bahae kuli: ‘Muzwelepili kutona, kakuli hamuzibi lizazi lataha Mulenaa mina.’ (Mat. 24:42) Kana Jesu naatalusa kuli balateleli  bahae habana kuziba kuli bapila mwa nako ya maungulelo? Batili, kakuli naabulezi ka butungi monelika bela lifasi halinze liya kwa mafelelezo. Yomuñwi ni yomuñwi waluna wakona kuiponela kutalelezwa kwa sisupo ‘sa maungulelo a muinelo wa lifasi.’—Mubale Mateu 24:3-7.

¹⁴ Kalulo ni kalulo ya sisupo seo ifa bupaki bobukolwisa. Kana bupaki bo, bulikani kuli mane bwalususueza kusebeza ka putako mwa sebelezo yaluna ku Jehova? Lilunyana lililiñwi lene libonahalela kwahule nelikolwisize Elia kuli Jehova naatuha aanga muhato. Kana zanaalibelezi mupolofita yo nelitalelelizwe?

15, 16. Ki lika mañi zeneezahezi ka bubebe, mi mwendi Elia naanahanañi ka za Akabe?

¹⁵ Likande lizwelapili kubulela kuli: ‘Ka nakonyana feela, lihalimu lazubukana malu ni moya, kwanela ikacana-ñundupula. Akabe akena mwa koloi, aya mwa Jizireele.’ (1 Mal. 18:45) Lika zakala kuezahala ka bubebe. Mutangaa Elia hanaasa bulelela Akabe manzwi a mupolofita, lilunyana lafetuha malu amañata, anaambekile lihalimu ni kuliunsufaza. Kwafuka moya omutuna. Kwa mafelelezo, pula yanela mwa Isilaele, hamulaho wa lilimo zetaalu ni licika za linanga. Mubu onoomile wakolobiswa ki mezi. Pula hane inze inela cwalo, nuka ya Kishoni yabayula, mi kusina kukakanya yakukisa mali a bapolofita ba Baale. Maisilaele babaipanguli ni bona nebafilwe kolo ya kukenisa naha kwa masila a bulapeli bwa Baale.

¹⁶ Kaniti, Elia naasepile kuli nekukaba hona cwalo! Mwendi Elia naanahana mwanaka ezeza Akabe ka za lika zekomokisa zeneezahala. Kana Akabe naakabaka ni kuzwa mwa bulapeli bwa Baale? Zeneezahezi zazi leo nelibonisize libaka hanekuli kwabutokwa kuli acince. Haluzibi zanaanahana Akabe ka nako yeo. Likande litalusa feela kuli mulena ‘akena mwa koloi, aya mwa Jizireele.’ Kana naaitutile sesiñwi? Kana naaikatulezi kucinca linzila zahae? Zeneezahezi hasamulaho libonisa kuli naasika eza cwalo. Kono zeo haki zona feela zeneezahezi ku Akabe mane ni ku Elia lizazi leo.

17, 18. (a) Ki lika mañi zeneezahezi ku Elia mwa nzila yeliba kwa Jizireele? (b) Ki nto mañi yekomokisa ka za lubilo lwa Elia hanaamata kuzwa kwa Karmele kuya kwa Jizireele? (Mubone ni litaluso za kwatasi.)

 ¹⁷ Mupolofita wa Jehova afunduka kuliba mwa nzila yeswana yanaafitile Akabe. Naakazamaya musipili omutelele mwa lififi fa mubu okolobile. Kono hamulaho kwaezahala nto yeñwi yekomokisa.

¹⁸ ‘Lizoho la Muñaa Bupilo laba fahalimu a Elia; ashuña, amata fapilaa Akabe kuyo fita mwa munyako wa Jizireele.’ (1 Mal. 18:46) Kaniti luli, “lizoho la Muñaa Bupilo” neliinzi fahalimu a Elia ka nzila yekomokisa. Musipili wa kuliba Jizireele neueza likilomita ze 30, mi Elia nesi mucaha. * Hamueze inge mwabona mupolofita yo hashuña siapalo sahae sesitelele, usitamelela mwa teka ilikuli akone kumata hande mwa nzila, mi kihona amata mwa nzila yekolobisizwe ki pula—angwilimana kuli mane aswala koloi ya mulena, aifitelela mi aikela!

19. (a) Maata anaafilwe Elia ki Mulimu aluhupulisa bupolofita bufi? (b)  Elia hanaanze amatela kwa Jizireele, nanaani buikolwiso mañi?

¹⁹ Yeo neli mbuyoti luli ku Elia! Kufumana maata acwalo, mwendi afita anaanani ona mwa bucaha bwahae, kubonahala kuli neku mutabisize hahulu. Taba ye iluhupulisa bupolofita bwa kuli batu kaufela babasepahala bakaba ni buikangulo bobunde ni maata mwa Paradaisi yetaha ya fa lifasi. (Mubale Isaya 35:6; Luka 23:43) Elia hananzaa mata mwa nzila yekolobile yeo, naanani buikolwiso bwa kuli Ndatahe, yena Mulimu wa niti, Jehova, naamutabela!

20. Lukona kufumana cwañi limbuyoti za Jehova?

²⁰ Jehova utabela kulufuyola. Limbuyoti zahae ki zabutokwa hahulu, kacwalo lueze molukonela kaufela kuli lulifiwe. Ka kuswana ni Elia, ni luna lutokwa kutona, ni kunyakisisa hande bupaki bobumaata bobubonisa kuli Jehova utuha aanga muhato mwa linako zetaata ze. Ka kuswana ni Elia, lunani mabaka haluswanela kukolwa lisepiso za Jehova, yena “Mulimu wa niti!”—Samu 31:5.