1. Ki mañi yalufile bupilo?

JEHOVA “ki Mulimu yapila.” (Jeremia 10:10) Ki yena Mubupi waluna, mi ki yena yalufile bupilo. Bibele ibulela kuli: “Neubupile lika kaufela, mi ki kabakala tato yahao hane libile teñi ni hane libupilwe.” (Sinulo 4:11) Kaniti, Jehova ubata kuli lupile. Bupilo ki mpo ya butokwa yezwa ku yena.—Mubale Samu 36:9.

2. Lutokwa kuezañi kuli lukondise mwa bupilo bwaluna?

² Jehova ulufanga lika zelutokwa zecwale ka lico ni mezi ilikuli luzwelepili kupila. (Likezo 17:28) Kono habati feela kuli lupile, ubata kuli luikole bupilo. (Likezo 14:15-17) Kuli lukondise mwa bupilo, lutokwa kumamela milao ya Mulimu.—Isaya 48:17, 18.

3. Jehova naaezizeñi, Kaine hanaabulaile Abele?

³ Bibele iluluta kuli bupilo bwaluna ni bupilo bwa babañwi ki bwa butokwa ku Jehova. Ka mutala, Kaine, mwanaa Adama ni Eva, hanaanyemezi munyanaa hae Abele, Jehova naakalimezi Kaine kuli naaswanela kukuyula buhali bwahae. Kono Kaine naasika utwa kelezo yeo, mi anyema hahulu kuli mane “alwanisa munyanaa hae Abele mi amubulaya.” (Genese 4:3-8) Jehova naafile koto Kaine kabakala kubulaya munyanaa hae Abele. (Genese 4:9-11) Taba yeo ibonisa kuli bunyemi ni sitoyo limaswe hahulu bakeñisa kuli zakona kutahisa kuli mutu abe wa lindwa kamba yanani situhu. Mutu yacwalo haakoni kufumana bupilo bobusa feli. (Mubale 1 Joani 3:15.) Kuli lutabise Jehova, luswanela kuituta kulata batu kaufela.—1 Joani 3:11, 12.

4. Luitutañi ka za mpo ya bupilo halunyakisisa omuñwi wa milao yanaafile Mulimu kwa Maisilaele?

 ⁴ Hamulaho wa lilimo zeñata kuzwa foo, Jehova naabonisize kuli uunga bupilo kuba bwa butokwa hanaafile Milao Yelishumi ku Mushe. Omuñwi wa milao yeo uli: “Usike wabulaya yomuñwi.” (Deuteronoma 5:17) Haiba mutu abulaya mutu yomuñwi ka bomu, mutu yo ni yena naaswanela kubulaiwa.

5. Mulimu uunga cwañi taba ya kusulula mba?

⁵ Mulimu uunga cwañi taba ya kusulula mba? Nihaiba bupilo bwa mbututu yesali mwa mba ki bwa butokwa ku Jehova. Mwa Mulao wanaafile Jehova kwa Maisilaele, Jehova naabulezi kuli haiba mutu yomuñwi aholofaza musali yaitwezi, mi mbututu yeli mwa mba ishwa, mutu yatahisize kozi yeo, naaswanela kubulaiwa. (Mubale Exoda 21:22, 23; Samu 127:3.) Taba yeo iluluta kuli kusulula mba hakusika luka.—Mubone Litaluso za Kwa Mafelelezo 28.

6, 7. Lukona kubonisa cwañi ku Jehova kuli luunga bupilo kuba bwa butokwa?

⁶ Lukona kubonisa cwañi ku Jehova kuli luunga bupilo bwaluna ni bupilo bwa babañwi kuba bwa butokwa? Ka kusa eza nto ifi kamba ifi yekona kutahisa kuli bupilo bwaluna kamba bupilo bwa babañwi bube mwa kozi. Kacwalo, haluna kuzuba kwai kamba kuitusisa milyani yekola bakeñisa kuli lika zeo zakona kulueza maswe kamba mane kulubulaya.

⁷ Mulimu ki yena yalufile bupilo ni mibili yaluna, kacwalo, luswanela kuitusisa zona sina mwabatela. Luswanela kubabalela hande mibili yaluna. Haiba lusaezi cwalo, lukaba baba masila mwa meeto a Mulimu. (Maroma 6:19; 12:1; 2 Makorinte 7:1) Halukoni kulapela Jehova, yalufile bupilo, haiba lusaangi bupilo kuba bwa butokwa. Nihaike kuli kukona kuba taata hahulu kutuhela mikwa yemaswe, Jehova  uka lutusa haiba lueza buikatazo kabakala kuunga bupilo kuba bwa butokwa.

8. Ki lika mañi zeluswanela kueza kuli lusike lwabeya bupilo bwaluna ni bupilo bwa babañwi mwa kozi?

⁸ Luitutile kuli bupilo ki mpo ya butokwa. Jehova unani buikolwiso bwa kuli lukaeza molukonela kaufela kutokolomoha lika zekona kubeya bupilo bwaluna ni bupilo bwa babañwi mwa kozi. Lukona kueza cwalo ka moluzamaiseza limota zaluna, mitututu yaluna, ni zeñwi cwalo. Luambuka lika zekona kutahisa kozi, hamoho cwalo ni lipapali za lindwa. (Samu 11:5) Hape luezanga ka molukonela kaufela kutibela likozi mwa mandu aluna. Jehova naalaezi Maisilaele kuli: “Hauyaha ndu yenca, uyahe ni limotanyana lelipotolohile situwa sa ndu yeo, kuli ndu yahao isike yatahelwa ki mulatu wa mali hakuka wa mutu fateñi.”—Deuteronoma 22:8.

9. Luswanela kuunga cwañi bupilo bwa lifolofolo?

⁹ Mane nihaiba moluezeza lifolofolo kukona kubonisa haiba luunga bupilo kuba bwa butokwa sina mwa buungela Jehova. Walulumeleza kubulaya lifolofolo kuli lufumane sico kamba liapalo, mi walulumeleza kubulaya lifolofolo haiba libata kulubulaya. (Genese 3:21; 9:3; Exoda 21:28) Kono haluswaneli kuba ni lunya kwa lifolofolo kamba kulibulaya feela kuli luitabise.—Liproverbia 12:10.

10. Luziba cwañi kuli mali ayemela bupilo?

¹⁰ Jehova uunga mali kuba akenile bakeñisa kuli mali ayemela bupilo. Kaine hasaabulaile Abele, Jehova naabulelezi Kaine kuli: “Mali a munyanaa hao ahuweleza ku na kuzwelela mwa mubu.” (Genese 4:10) Mali a Abele naayemela bupilo bwahae, kacwalo Jehova naafile Kaine koto kabakala kubulaya Abele. Hamulaho wa Muunda wa mwa linako  za Nuwe, Jehova naabonisize hape kuli mali ayemela bupilo. Jehova naafile Nuwe ni lubasi lwahae tukuluho ya kuca nama ya lifolofolo. Naaize: “Lifolofolo kaufela zepila zezamaya nimifile zona kuli libe lico zamina. Nimifa zona kaufela sina moni mifezi limela zetala.” Nihakulicwalo, kunani nto iliñwi yanaa balaezi Jehova kuli basike baca, naaize: “Kono nama yenani bupilo—ona mali ayona—musike mwaica.”—Genese 1:29; 9:3, 4.

11. Mulimu naafile taelo mañi ka za mali kwa sicaba sa Isilaele?

¹¹ Ibato ba lilimo ze 800 kuzwa Jehova fabulelela Nuwe kuli asike aca mali, Jehova hape naalaezi sicaba sahae kuli: “Haiba yomuñwi wa Maisilaele kamba muzwahule yapila mwahalaa mina wazuma mi aswala folofolo kamba nyunywani yeciwa, uswanela kusulula mali ayona ni kuakwahela ka mubu.” Mi hape naaize: “Musike mwaca mali.” (Livitike 17:13, 14) Jehova naasabata kuli sicaba sahae siinge mali kuba akenile. Niha nebakona kuca nama, nebahanisizwe kuca mali. Kacwalo, hababulaya folofolo kuli bafumane sico, nebaswanela kusululela mali a folofolo yeo fafasi.

12. Bakreste baanga cwañi mali?

¹² Lilimonyana kuzwa fa lifu la Jesu, baapositola ni baana-bahulu ba puteho ya Sikreste mwa Jerusalema nebakopani hamoho kunyakisisa kuli ki likalulo lifi za Mulao one ufilwe kwa Maisilaele, zene basatokwa kulatelela Bakreste. (Mubale Likezo 15:28, 29; 21:25.) Jehova naabatusize kuutwisisa kuli mali naasali a butokwa ku yena mi nebasa tokwa kuanga kuba akenile. Bakreste ba kwa makalelo bao nebasa swaneli kuca kamba kunwa mali kamba kuca nama ya folofolo yesika sululwa mali ayona. Hane bakaeza cwalo, nekuka swana feela sina babaezize sibi sa kulapela milimu ya maswaniso kamba kueza buhule. Kuzwa feela ka yona nako yeo, Bakreste ba niti bahanile kuca kamba kunwa mali. Kacenu bo? Jehova usabata kuli luunge mali kuba akenile.

13. Ki kabakalañi Bakreste habahananga kupompelwa mali mwa mibili yabona?

 ¹³ Kana taba yeo ibonisa kuli Bakreste baswanela kuhana nihaiba kupompelwa mali? Eni. Jehova ululaezi kuli lusike lwaca kamba kunwa mali. Ka mutala, haiba mualafi amibulelela kuli musike mwanwa bucwala, kana mukakenya bucwala mwa mubili wamina ka nzila yeñwi? Kutokwa nihanyinyani! Ka nzila yeswana, taelo ya kuli lusike lwaca kamba kunwa mali ibonisa kuli haluswaneli kulumela kupompelwa mali mwa mibili yaluna.—Mubone Litaluso za Kwa Mafelelezo 29.

14, 15. Bakreste baanga cwañi bupilo, mi kana bakalika kubukeleza bupilo bwabona ka kuloba Mulao wa Mulimu? Mutaluse.

¹⁴ Kono kucwañi haiba mualafi alubulelela kuli lukashwa haiba luhana kupompelwa mali mwa mubili waluna? Mutu ni mutu uswanela kuiketela kuutwa mulao wa Mulimu ka za mali kamba kutokwa. Bakreste baitebuha hahulu mpo ya Mulimu ya bupilo, mi babatanga linzila zeñwi za kualafiwa ka zona kuli bazwelepili kupila; kono habalumelangi kupompelwa mali mwa mibili yabona.

¹⁵ Luezanga ka molukonela kaufela kuli lube ni mibili yeiketile, kono bakeñisa kuli mali ayemela bupilo mi ki a butokwa ku Mulimu, haluna kulumela kupompelwa mali mwa mibili yaluna. Ki kwa butokwa hahulu kuutwa Jehova kufita kubata feela kubukeleza bupilo bwaluna ka kuloba mulao wahae. Jesu naaize: “Mutu kaufela yabata kupilisa bupilo bwahae ukasinyehelwa ki bona, kono mutu kaufela yasinyehelwa ki bupilo bwahae kabakala ka uka bufumana.” (Mateu 16:25) Lubata kuutwa Jehova kabakala kuli lwamulata. Jehova waziba lika zekona kulutusa, mi luunga bupilo kuba bwa butokwa ni kuli bukenile, sina feela mwabuungela Jehova.—Maheberu 11:6.

16. Ki kabakalañi batanga ba Mulimu haba muutwa?

¹⁶ Batanga ba Mulimu babasepahala baikatulezi kumamela  mulao wahae ka za mali. Habana kuca kamba kunwa mali, mi habana kuamuhela likalafo zeama kuitusisa mali. * Nihakulicwalo, bakaamuhela likalafo zeñwi zesaitusisi mali, kuli babukeleze bupilo bwabona. Banani buikolwiso bwa kuli Mubupi, yena yalufile mali ni bupilo, waziba zekona kubatusa. Kana mwalumela kuli Jehova waziba hande zekona kumitusa?

17. Ki muitusisezo ufi unosi wa mali wanaalumelelize Jehova mwa Isilaele?

¹⁷ Mwa Mulao wanaafile Mulimu ku Mushe, Jehova naabulelezi Maisilaele kuli: “Bupilo bwa sibupiwa sesipila bu mwa mali, mi na nilukisize kuli mali ao aitusiswange fa aletare ilikuli kuezwe sebelezo ya kukwahela [kamba, ya kuswalela] libi zamina, kakuli ki mali akwahela libi.” (Livitike 17:11) Maisilaele hane baezize sibi, nebakona kukupa Jehova kuli abaswalele, ka kueza sitabelo sa folofolo ni kukupa muprisita kuli asululele amañwi a mali a folofolo yeo fa aletare kwa tempele. Wo ki ona muitusisezo unosi wa mali wanaalumelelize Jehova kwa Maisilaele.

18. Sitabelo sa Jesu sikonahalisa kuli lube ni kolo mañi?

¹⁸ Jesu hanaatile fa lifasi, naayolisize mulao wa kueza matabelo a lifolofolo ka kufana bupilo bwahae, kamba mali ahae, kuli libi zaluna liswalelwe. (Mateu 20:28; Maheberu 10:1) Bupilo bwa Jesu neli bwa butokwa hahulu, kuli mane Jehova hasaazuselize Jesu kwa lihalimu, Jehova naakona kufa batu kaufela kolo ya kuli bapile kuya kuile kabakala zesipeta sitabelo sa Jesu.—Joani 3:16; Maheberu 9:11, 12; 1 Pitrosi 1:18, 19.

19. Lutokwa kuezañi kuli lusike lwaba ni “mulatu mwa mali a batu kaufela”?

 ¹⁹ Lwaitumela ku Jehova ka kulufa mpo yende ya bupilo! Mi lubata kutaluseza batu babañwi kuli haiba babonisa tumelo ku Jesu, bakona kufumana bupilo bobusa feli. Lwalata batu, mi lukalika ka molukonela kaufela kubaluta nzila yebakona kufumana bupilo ka yona. (Ezekiele 3:17-21) Mi sina muapositola Paulusi, lukabulela kuli: “Hanina mulatu mwa mali a batu kaufela, kakuli hanisika palelwa kumibulelela kelezo kaufela ya Mulimu.” (Likezo 20:26, 27) Ki niti, lubonisa kuli lwaanga bupilo ni mali kuba za butokwa halutaluseza babañwi ka za Jehova ni kutalusa mwaangela bupilo kuba bwa butokwa.