Mazazi A Maungulelo—A Kalisize Lili?

MAGAZINI ye zwile cwanoñu fa ye bizwa Sky & Telescope i bulezi kuli: “Hamulaho wa lilimo ze fitelela 1 bilioni, lifasi li ka ba lihalaupa le li cile ni le li omile. Ku t’ata ku nahana kuli mwa lifasi le li cwalo ku ka ba ni nto ye pila.” Kabakalañi? Kakuli ka ku ya ka magazini ye bizwa Astronomy, “lizazi li ka cisa hahulu kuli mane mawate a ka bila mi lifasi li ka ca.” Magazini yeo ne i zwezipili ku bulela kuli: “Taba yeo ha i sabisi fela kono mane ha lu koni nihaiba ku i tibela.”

Kono Bibele yona i bulela kuli: “[Mulimu] u tiisize mitomo ya lifasi, kuli li si ke la zikinyeha ni hanyinyani.” (Samu 104:5) Kaniti Yena ya bupile lifasi hape wa kona ku li tiisa kuli li zwelepili ku ba teñi. Mane na “si ka li bupa fela, kono ilikuli li yahiwe.” (Isaya 45:18) Kono na si ka li bupa kuli li yahiwe ki batu ba ba maswe, ba ba fela ku shwa. Mulimu na tomile nako ya ka kutisa puso ya hae ka Mubuso o bulezwi kwa Daniele 2:44.

Jesu na kutalize ka za Mubuso wa Mulimu. Na bulezi kuli kwapili macaba ni batu ba ka atulwa. Na lemusize kuli ku ka taha ñalelwa ye tuna ye samba i be teñi haisali. Mi na file sisupo se ne si ka bonisa kuli nako ya ku fela kwa lifasi i fakaufi.—Mateu 9:35; Mareka 13:19; Luka 21:7-11; Joani 12:31.

Batu ba bañata ba nahanisisanga lika zeo bakeñisa kuli ne li bulezwi ki mutu wa butokwa, yena Jesu. Zona lika zeo ne li ka ezahala lili? Ka ku nyakisisa bupolofita bwa Bibele ni linako, ba bañwi ba likile ku ikataza kuli ba zibe nako tenyene ya ku fela kwa lifasi. Yo muñwi ya na likile ku eza cwalo ki Sir Isaac Newton, ya na li caziba yo mutuna wa sayansi.

Jesu na bulelezi balutiwa ba hae kuli: “Ha mu si ka fiwa ku ziba linako kamba myaha ye Ndate a itaulezi yona a nosi.” (Likezo 1:7) Mi Jesu ha na bulezi za ‘se ne si ka supa ku taha kwa hae, ni ku fela kwa lifasi,’ na ize: “Haili ka za lizazi leo ni za nako yeo, ha ku na ya li ziba; mane ni mangeloi a kwa lihalimu h’a li zibi, nihaiba Mwana, konji Ndate a li nosi.” (Mateu 24:3, 36) Mi ha sa bonisize kuli sinyeho ye ka ba teñi kwapili h’a “ka taha mwan’a mutu,” i ka swana ni sinyeho ya batu ba  ba maswe ye kile ya ba teñi mwa mazazi a Nuwe, Jesu n’a ize: “Mu libelele he, kakuli ha mu zibi lizazi l’a ka taha Mulen’a mina.”—Mateu 24:39, 42.

Kacwalo, niha lu si ka patululelwa nako tenyene ya ku fela kwa lifasi, sisupo sa na file Jesu si lu bonisa fa na kalezi “mazazi a maungulelo” a bulezwi mwa Bibele. (2 Timotea 3:1) Nako yeo ki nako ya ku tona ilikuli lu “kone ku banduka ku zeo kaufela ze ka bonahala.”—Luka 21:36.

Pili a si ka fa kale sisupo seo, Jesu na ize: “Mu tokomele, mu si ke mwa pumwa. Kakuli ba bañata ba ka taha ka libizo la ka, ba li: Ki na Kreste, nako i sutelezi! Kono mu si ke mwa ba latelela. Ha mu utwa lindwa ni lipetuhelo, mu si ke mwa ngangama; kakuli zeo li swanezi ku taha pili; kono mafelelezo h’a na ku taha kapili.”—Luka 21:8, 9.

Ki Sifi Sisupo sa Na File Jesu?

Ka ku ama kwa likezahalo ze ne ka supa kwa mazazi a maungulelo, Jesu n’a ize: “Sicaba si ka taseza se siñwi ka ndwa, mubuso u lwanise mubuso; lizikinyeho ze tuna za lifasi li bonahale, ni mafu a maswe mwa mabaka a mañata, ni litala; mi ze sabisa, ni limakazo ze tuna ze zwa kwa lihalimu li ka ba teñi.” (Luka 21:10, 11) Jesu hape na ize: “Evangeli ye ya mubuso i ka bulelwa mwa lifasi kaufela, ibe bupaki mwa macaba kamukana; kihona ku ka taha mafelelezo.” (Mateu 24:14) Likezahalo za na bulezi Jesu, zona lindwa, lizikinyeho, mafu, ni litala, haki kuli ne li sa ezahalangi. Ne li ezahalanga ku zwa fela kwa makalelo. Shutano fela kikuli likezahalo zeo kaufela li ka ezahala ka nako i liñwi.

Mu ipuze kuli: ‘Likezahalo za na bulezi Jesu ki lili fo ne li ezahalezi ka nako i liñwi?’ Ku kala ka silimo sa 1914, batu ba iponezi lika ze cwale ka lindwa za lifasi za meto-mafubelu; lizikinyeho ze tuna ze tahisize likozi ze tuna, ze cwale ka li-tsunami; matuku a maswe a cwale ka malaria, libelenge, ni AIDS; litala ze otisize ni ku bulaya bolule-lule; sabo ye tuna ye tiswa ki baipanguli ba ba bulaya batu ni litobolo ze feza batu; ni ku kutaziwa kwa taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu wa kwa lihalimu ili musebezi o ba eza Lipaki za Jehova lifasi kaufela. Lika zeo li ezahezi sina fela ka mwa na polofitezi Jesu.

Hape mu hupule za na bulezi muapositola Paulusi ha na ñozi kuli: ‘U zibe kuli, mwa mazazi a maungulelo, ku ka taha linako ze tata. Kakuli batu ba ka ba baitati, ba ba lata mali, ba ba itumbaeta ni ku ikuhumusa; ikaba banyefuli, ba ba sa utwi bashemi ba bona, ba ba si na buitumelo, ba ba hana za Mulimu; ikaba batu ba ba si na lilato la taho, ba ba na ni ñole, ba ba seba batu ka buhata, ba ba sa koni ku iswala, ba ba na ni buhali, ba ba toya batu ba bande; ikaba lishembi ni matanya, ni ba ba inuneka, ni ba ba lata minyaka, isi Mulimu; ikaba batu ba ba eza mukwa wa bulumeli, kono se si eza mata a bulumeli ba si latuzi.” (2 Timotea 3:1-5) Manzwi ao a bonisa kuli kai ni kai mwa lifasi, ne ku ka ba ni “linako ze tata” mi batu ne ba si ke ba eza lika ka mulao, ne ba ka fulalela Mulimu, ne ba ka ba ni lunya, mi ne ba ka ba baitati ba ba na ni buhali. *

 Kono kana kikuli “mazazi a maungulelo” a sa li kwapili? Kana ku na ni bupaki bo buñwi bo bu bonisa fa ka kaliseza mazazi a maungulelo?

“Linako za Maungulo” Ne Li Ka Kalisa Lili?

Ha sa boni mwa pono likezahalo za kwapili, mupolofita Daniele na bulelezwi kuli: “Mwa linako zeo [ili “linako za maungulo” ze bulezwi kwa Daniele 11:40] ku ka yema Mikaele [Jesu Kreste], nduna yo mutuna, ya yemela sicaba sa henu.” (Daniele 12:1) Mikaele na ka ezañi?

Buka ya Sinulo i bulela za nako ya na ka busa Mikaele sina Mulena. I bulela cwana: “Ndwa ya lwanwa mwa lihalimu. Mikaele ni mangeloi a hae a lwanisa drakoni. Drakoni ya lwana, i na ni mangeloi a yona. Kono mangeloi a Drakoni h’a si ka tula, mi sisa sa ona ha si si ka bonwa hape kwa lihalimu. Mi drakoni ye tuna, yona noha ya kale, ye bizwa Diabulosi ni Satani, ye pumanga lifasi kamukana, ya nepelwa mwa lifasi, ni mangeloi a yona a nepwa hamoho ni yona. Ka zeo, mina mahalimu ni ba ba yahile mwateñi, a mu tabe! Mu na ni bumai mina ba ba yahile mwa lifasi ni mwa liwate! kakuli Diabulosi u shetumukezi ku mina a halifile maswe, ka ku ziba kuli nako ya hae ki ye nyinyani.”—Sinulo 12:7-9, 12.

Bibele i bonisa kuli ndwa ye, ya ku zusa Satani ni badimona ba hae mwa lihalimu, ne i ka tahisa bumai bo butuna fa lifasi bakeñisa kuli Diabulosi u halifile ka ku ziba kuli nako ya hae ya ku busa lifasi se li ye nyinyani. Buhali bwa hae ne bu ka ekezeha hahulu mwa mazazi a maungulelo ku fitela a tulwa fa ndwa ya Armagedoni.—Sinulo 16:14, 16; 19:11, 15; 20:1-3.

Ha sa talusize ze ne ka zwa mwa ndwa yeo ya mwa lihalimu, muapositola Joani na bulezi kuli: “Mi na utwa linzwi le lituna mwa lihalimu, le li li: Cwale ku bonahala ku piliswa, ni bulena, ni mubuso wa Mulimu wa luna, ni mata a Kreste wa hae; kakuli mutami wa banyani ba luna, ya n’a ba tamanga litaba fapil’a Mulimu wa luna, musihali ni busihu, u kunupilwe.” (Sinulo 12:10) Kana mu lemuhile kuli timana ye i zibahaza za ku tomiwa kwa Mubuso o etelelwa ki Kreste? Eni, Mubuso wa kwa lihalimu wo ne u tomilwe ka 1914. * Nihakulicwalo, sina mo i boniseza Samu 110:2, Jesu na ka busa “mwahal’a lila” za hae ku fitela Mubuso wo fo ne u ka buseza lifasi sina mo u buseza mwa lihalimu.—Mateu 6:10.

Sisupo se siñwi ki sa kuli lingeloi le ne li taluselize mupolofita Daniele za lika ze ne ka ezahala hape ne li ize: “Wena Daniele, u pate litaba zeo, mi u tiise buka yeo ka liswayo, ku isa mane fa nako ya maungulo. Ba bañata ba ka be ba matela kafa ni kafa, mi zibo i ka ekezeha.” (Daniele 12:4) Bo ki bupaki bo buñwi bo bu bonisa kuli cwale se lu pila mwa “nako ya maungulo.” Taluso ya bupolofita bo se i zibahala hande mi cwale se i shaelwa mwa lifasi kaufela. *

“Mazazi a Maungulelo” A Ka Fela Lili?

Bibele ha i bonisi luli kuli mazazi a maungulelo a ka nga nako ye kuma kai. Kono mwa mazazi a maungulelo, lika mwa lifasi li ka totobela, nako ya Satani ha i nze i fukuzeha. Muapositola Paulusi na lemusize kuli “batu ba lunya,  ba ba puma, ba ka zwelapili mwa bumaswe, inze ba puma batu, mi ba pumiwa ni bona.” (2 Timotea 3:13) Mi Jesu ha na bulela za lika ze ka ezahala, na ize: “Mwa mazazi ao, ñalelwa ikaba ye tuna; la li ku simuluha lifasi le li bupilwe ki Mulimu, ku tisa cwale, ha ku si ka bonwa ñalelwa ye tuna cwalo, mane ni kwapili ha i sa na ku bonwa. Mi kabesi Mulena ku puma kwa mazazi ao, kabe ku si na sibupiwa se si ka piliswa; kono kabakala baketwa, ili bona b’a ketile, u pumile kwa mazazi ao.”—Mareka 13:19, 20.

Ze ñwi za lika ze sa taha ki “ñalelwa ye tuna,” ye kopanyeleza ndwa ya Armagedoni, ni ku tamiwa kwa Satani ni badimona ba hae kuli ba si ke ba puma lifasi. (Mateu 24:21) “Mulimu ya sa koni ku puma” u lu kolwisize kuli lika ze li ka ezahala luli. (Tite 1:2) Mulimu ki yena ya ka tahisa Armagedoni ni ku tamiwa kwa Satani.

Muapositola Paulusi na bulezi ka moya wa Mulimu lika ze ne ka ezahala pili Mulimu a si ka tahisa kale sinyeho. Ka za “linako ni myaha,” na ñozi kuli: “Lizazi la Mulena li ka taha sina lisholi la busihu. Batu, nako ye ba ka li: Kozo ni buiketo! ki yona nako ye ba ka tulukelwa ki sinyehelo, sina butuku bwa lupepo ha bu tahela ya itwezi; mi ha ba na ku banduka.” (1 Matesalonika 5:1-3) Libaka le li ka tisa kuli batu ba ipume ka ku bulela kuli “kozo ni buiketo” ha li si ka bulelwa, li ka zibahala fela kwapili; kono libaka leo ha li na ku tibela ku taha kwa lizazi la Jehova la katulo. *

Haiba lwa kolwa luli kuli bupolofita bo ki bwa niti, u zibe lu swanela ku eza se siñwi. Ka mukwa ufi? Pitrosi u alaba kuli: “Cwale linto zeo kaufela sina ha li na ni ku fela, ni li, mu lukela ku pila ka mizamao ye kenile hahulu, ni ka bulapeli; inze mu libelezi ni ku akufisa lizazi la Mulimu.” (2 Pitrosi 3:11, 12) Niteñi mu kana mwa ipuza kuli: ‘Ku eza cwalo ku ka ni tusa cwañi?’ Puzo yeo i ka alabiwa mwa taba ye tatama.

[Litaluso za kwatasi]

[Manzwi a fa likepe 21]

Jesu na bulezi kuli ki Mulimu fela ya ziba “za lizazi leo ni za nako yeo”

[Siswaniso se si fa likepe 20]

Sir Isaac Newton

[Manzwi a bañi ba siswaniso]

© A. H. C./age fotostock

[Siswaniso se si fa likepe 23]

Bupolofita bwa na bulezi Jesu ne bu kalile ku talelezwa ka 1914

[Manzwi a bañi ba maswaniso]

© Heidi Bradner/Panos Pictures

© Paul Smith/Panos Pictures