Ba Banca Ba Buza Kuli

Kana ni Tokwa ku ba ni Balikani ba Bande?

“Ha ni nyemile, ni tokwanga ku halifela mutu yo muñwi. Ha ni swabile, ni tokwanga mutu ya ka ni taluseza kuli lika li ka ba hande. Ha ni tabile, ni batanga ku abana tabo ya ka ni mutu yo muñwi. Ni tokwa hahulu balikani.” —Brittany.

KU bulezwi kuli bana ba banyinyani ba tokwa ba ku bapala ni bona, haili bana ba ba sa nonoboka bona ba tokwa balikani. Shutano ki ifi?

Mutu ye mu bapala ni yena ki mutu ye mu ba ni yena hamoho.

Mulikani ki mutu ye mutu ya na ni mikwa ye swana ni ya mina.

Ku tuha fo, Bibele i talusa kuli: “Mulikan’a mutu wa mu lata ka nako ni nako, u pepezwi kuli a be mwanahabo mwa liziyezi za hae.” (Liproverbia 17:17) Liñolo le, ku bonahala kuli li talusa silikani se situna se si fita se mu kona ku yo itama ni mutu yo muñwi kwa lishengo.

Taba ya Niti: Ha mu nze mu hula, mu ka tokwa balikani ba ba

(1) Na ni tulemeno to tu nde.

(2) Pila ka likuka ze tomile fa Bibele.

(3) Kona ku mi susueza ku eza lika ze nde.

Puzo: Mu kona ku ziba cwañi kuli mulikanaa mina wa kwanisa lika ze bulezwi fahalimu? Ha lu nyakisiseñi likalulo zeo iliñwi ka iliñwi.

Sisupo sa Silikani 1—Tulemeno to tu Nde

Ze mu swanela ku ziba. Haki mutu kaufela ya ipapata ku ba mulikani ya na ni tulemeno twa mutu ya swanela ku ba mulikani. Mane Bibele i bulela kuli: “Mutu ya ipatela balikani ba bañata u ipatela ku sinyehelwa.” (Liproverbia 18:24) Taba yeo i utwahala ku tatafala hahulu. Kono puzo ki ya kuli: Kana mu kile mwa ba ni “mulikani” ya naa mi bukula? Ku cwañi, kana mu kile mwa ba ni mulikani ya na mi seba kamba ku hasanya litaba za buhata ka za mina? Likezahalo ze cwalo li kona ku mi palelwisa ku sepa balikani ba mina. *  Kamita mu hupule kuli ki ko ku nde ku ba ni balikani ba ba nyinyani ba bande ku fita ku ba ni balikani ba bañata ba ba na ni mikwa ye maswe.

Ze mu kona ku eza. Mu kete balikani ba ba na ni tulemeno to mu swanela ku likanyisa.

“Mañi ni mañi wa tabela mulikanaa ka Fiona. Ni na ni bata kuli batu ba ni bulele hande. Ni bata ku ba ni libubo le li swana ni la hae. Na, naa ikumbuta yena.”—Yvette, wa lilimo ze 17.

Mu like muezezo wo.

1. Mu bale Magalata 5:22, 23.

2. Mu ipuze kuli: ‘Kana balikani ba ka ba na ni tulemeno to tu bonisa “muselo wa Moya”?’

3. Mwatasi mu ñole mabizo a balikani ba mina ba batuna. Kwatuko a libizo ni libizo, mu ñole kalemeno kaa zibahala hahulu ka kona mulikanaa mina yo.

Libizo Kalemeno

․․․․․ ․․․․․

․․․․․ ․․․․․

․․․․․ ․․․․․

Se si ka mi tusa: Haiba mu lemuha feela tulemeno to tu maswe ka za hae, mwendi neikaba hande ku bata balikani ba bande.

Sisupo sa Silikani 2—Likuka ze Tomile fa Bibele

Ze mu swanela ku ziba. Haiba mu mata-mata hahulu ku bata balikani, mu ka keta balikani ba ba maswe. Bibele i bulela kuli: “Ya twaelana ni matanya u ka utwa butuku.” (Liproverbia 13:20) Pulelo ya kuli “matanya” ha i ami kwa batu ba ba si na butali. Kono i talusa batu ba ba hana mikwa ye minde ni ku latelela mizamao ye si na tuso, mi ha mu tokwi ku ba ni balikani ba ba cwalo.

Ze mu kona ku eza. Ku fita ku itama silikani ni mutu kaufela ya mi tabela, mu swanela ku keta balikani. (Samu 26:4) Fo ha ku talusi kuli, mu swanela ku ba ni saluluti. Mwa taba ye, ku keta ku talusa kuli mu ba ni temuho ye tuna kuli “mu lemuhe fo ku fapanezi ya lukile ni ya si ka luka, ya sebeleza Mulimu, ni ya sa mu sebelezi.”—Malaki 3:18.

Mulimu haa na saluluti, kono wa ketanga ba tokwa kuli ba ‘ine mwa Tabernakele ya hae.’ (Samu 15:1-5) Ni mina mwa kona ku eza cwalo. Mu pile ka likuka za Mulimu, mi ba bañwi ba ba sweli ku lika ka taata ku eza nto ye swana, ku ka ba bunolo kuli ba be balikani ba mina. Mi batu ba ba cwalo, ba ka ba balikani ba mina ba batuna.

“Na itebuha kuli bashemi ba ka ne ba ni tusize ku fumana balikani—litaka za ka ze sebeleza Mulimu.”—Christopher, wa lilimo ze 13.

Mu like muezezo wo.

Mu alabe lipuzo ze latelela:

▪ Ha ni inzi hamoho ni balikani ba ka, kana hañata na ikalelwanga kuli ba kaswana ba ni  hapeleza ku eza nto ye ñwi ye ni ziba kuli i fosahezi?

□ Eni □ Batili

▪ Kana na zina-zinanga ku zibahaza balikani ba ka kwa bashemi ba ka, kabakala sabo ya kuli ba kaswana ba ni bulela kuli ki balikani ba ba maswe?

□ Eni □ Batili

Se si ka mi tusa: Haiba kalabo ya mina ki eni kwa lipuzo ze fahalimu, mu bate balikani ba ba pila ka likuka ze nde. Mwa kona ku kala ka ku keta balikani ba bahulu ku mina ba ba bonisa mutala o munde wa bupilo bwa Sikreste.

Sisupo sa Silikani 3—Ba ba mi Susueza ku Eza Lika ze Nde

Ze mu swanela ku ziba. Bibele i talusa kuli: “Litwaelano ze maswe li sinya mikwa ye minde.” (1 Makorinte 15:33) Mukulwani ya bizwa Lauren, u bulela kuli: “Be ne ni kena ni bona sikolo ne ba ni tabelanga feela ha ne ni ezanga ze ne ba ni bulelela. Ne ni ikutwanga bulutu, kacwalo na keta ku ba likanyisa ilikuli ba ni tabele.” Lauren naa fitile fa ku lemuha kuli haiba mu latelela ze ba bata ba bañwi mu ka ba sina kabapaliso ka fa mulabalaba wa chess, mi ba ka mi yuna-yuniseza fo ba lata kaufela. Ha mu tokwi ku ezwa cwalo.

Ze mu kona ku eza. Mu tuhele ku swalisana ni balikani ba ba mi hapeleza kuli mu cince ilikuli mu pile inge bona. Haiba mu eza cwalo, mu ka ba ni tabo mi mu ka kona ku fumana balikani ba bande, ili ba ba ka kona ku mi susueza ku eza lika ze nde.—Maroma 12:2.

“Mulikanaa ka Clint u shiyami mi wa utwisisa maikuto a ba bañwi, kamukwaocwalo, u ni susuezanga hahulu.”—Jason wa lilimo ze 21.

Mu like muezezo wo.

Mu ipuze lipuzo ze latelela:

▪ Kana na cincanga mutinelo wa ka, mubulelelo wa ka kamba mo ni ezezanga lika kuli ni tabise balikani ba ka?]\

□ Eni □ Batili

▪ Kana na yanga kwa libaka ko ku ezwa lika ze maswe ili ko ne ni si ke na yanga kambe balikani ba ka ha ba ni susuezangi ku eza cwalo?

□Eni □ Batili

Se si ka mi tusa: Haiba kalabo ya mina ki eni kwa lipuzo ze fahalimu, mu swanela ku atumela bashemi ba mina kamba mutu yo muñwi ya hulile kuli a mi tuse. Haiba mu yo muñwi wa Lipaki za Jehova, hape mwa kona ku atumela eluda wa Sikreste ni ku mu taluseza kuli mu bata tuso ya mwa ku ketela balikani ba ba ka mi susueza ku eza lika ze nde.

Litaba ze ñata ze ambozwi mwa toho ya taba ye li, “Ba Banca ba Buza Kuli” li kona ku fumaneha fa Intaneti ka keyala ya www.watchtower.org/ype

[Litaluso za kwatasi]

ZA KU NAHANISISA

▪ Ki tulemeno mañi to mu kona ku tabela hahulu ku mulikanaa mina, mi ki kabakalañi?

▪ Ki tulemeno mañi to mu tokwa ku ituta kuli mu be mulikani yo munde?

[Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 27]

ZE LI BULELA LITAKA ZA MINA

“Bashemi ba ka ha ne ba ni bulelezi kuli ni ambuke balikani ba bañwi, ne ni ikutwile kuli ki bona feela balikani be ne ni tokwa ku swalisana ni bona. Kono kelezo ya bashemi ba ka, ne li ye nde, mi ha ne ni nahanile hahulu ka za kelezo yeo na lemuha kuli ne ku na ni balikani ba ba nde ba bañata.”—Cole.

“Ku yanga mwa bukombwa bwa Sikreste ku ni tusa hahulu ku ziba batu mwa puteho. Bukombwa bu ni tusanga ku kopana ni batu ba ba shutana-shutana, banana ni ba bahulu. Mi ni tanda nako ni batu ba ba lata Jehova.”—Yvette.

“Ne ni lapezi kuli ni fumane balikani, kono cwale se ni lemuha kuli ha ku na se ne ni eza kuli ni ba fumane. Kacwalo, na kala ku nga mihato ye miñwi ni ku ambola ni batu ba bañwi kwa mikopano ya Sikreste. Mi ne ku si ka fita nako se ni ba ni balikani ba banca ba bañata. Ha ni sa ikutwanga hahulu buinosi.”—Sam.

[Mbokisi fa likepe 28]

MU LIKE LIAKALEZO ZE

Mu ambole ni bashemi ba mina ka za balikani. Mu ba buze kuli ne ba na ni balikani ba ba cwañi ha ne ba likana ni mina. Kana ba inyaza ka za balikani ba ne ba ketile? Haiba ki cwalo, ki kabakalañi? Mu ba buze mo mu kona ku ambukela matata ene ba kopani ni ona.

Mu zibahaze balikani ba mina kwa bashemi ba mina. Haiba mwa zina-zina ku eza cwalo, mu ipuze kuli: ‘Ki kabakalañi?’ Kana ku na ni nto ye ñwi ka za balikani ba mina ye mu ziba kuli bashemi ba mina ha ba na ku itabela? Haiba ku cwalo, mwendi mu ka tokwa ku keta hande balikani ba mina.

[Mbokisi fa likepe 28]

LINZILA ZE TALU ZA MO MU KONA KU ZWELAPILI KU UTWANELA NI BALIKANI BA BANDE

▪ Mu be muteelezi yo munde. Mu ise pilu kwa buiketo ni maikuto a balikani ba mina.—Mafilipi 2:4.

▪ Mu no swalela. Mu si ke mwa libelela kuli balikani ba mina ba petahale. “Kaufela lu fosa mwa linto ze ñata.”—Jakobo 3:2.

▪ Ha mu tokwi ku ba ni bona nako kaufela. Ha mu tokwi ku ba kumalela hahulu. Balikani sakata ba ka ba teñi muta mu ba tokwa.—Muekelesia 4:9, 10.

[Siswaniso se si fa likepe 26, 27]

Haiba mu latelela ze ba bata ba bañwi mu ka ba si na kabapaliso ka fa mulabalaba wa chess, mi ba ka mi yuna-yuniseza fo ba lata kaufela