Ka ku ya ka Bibele

Ku Sepahala Mwa Linyalo ku Talusañi Luli?

Batu ba bañata ba tokwanga kuli mutu ye ba nyalani ni yena a sepahale mwa linyalo. Mubonelo wo wa ku sepahala mwa linyalo, u lumelelana ni ze i bulela Bibele kuli: “Linyalo li kutekiwe kwa batu kaufela, mi bulobalo bu tokwe masila.”—Maheberu 13:4.

KANA ku sa eza tobali ni batu ba bañwi be mu si ka nyalana ni bona kona ze ku talusa luli ku sepahala mwa linyalo? Ku cwañi ka za ku nahana feela ku eza tobali ni mutu ye mu si ka nyalana ni yena? Kana ku utwana hahulu ni mutu ye mu si ka nyalana ni yena ku kona ku ba “ku sa sepahala”?

Kana ku Nahana Feela ku Eza Tobali ni Mutu U Sili ha ku Holofazi?

Bibele i talusa kuli tobali ki kezo ya ka taho ili ye tabisa mwa linyalo, i fa munyaka mwahalaa batu ba ba nyalani. (Liproverbia 5:18, 19) Kono bocaziba ba miteñi ye, ba lumela kuli ki nto ye lukile, mi mane ki nto ye tisa buikangulo bo bunde, ku mutu ya nyezi kamba ya nyezwi ku nahana za ku ba ni tobali ni batu ba sili. Kana mihupulo ye cwalo ha i holofazi ibile feela kuli mutu haa ngi muhato wa ku eza cwalo luli?

Minahano ya ku eza tobali ni batu ba sili i simululwa ki buitati bwa ku bata ku itabisa. Minahano ye cwalo ya buitati ha i lumelelani ni kelezo ya Bibele kwa batu ba ba nyalani. Ka za tobali, Linzwi la Mulimu li bulela kuli: “Mubili wa musali ha u yo mwa maata a hae, kono u mwa maata a muuna hae; kamukwaocwalo, mubili wa muuna ha u yo mwa maata a hae, kono u mwa maata a musalaa hae.” (1 Makorinte 7:4) Ku latelela kelezo ya Bibele ku kona ku tahisa kuli tobali i si ke ya ba kezo ya buitati ye taleleza takazo ye tahisizwe ki ku nahana za ku eza tobali ni batu ba sili. Mi ka ku eza cwalo, bo muuna ni musali ba ikola tabo ye tuna.—Likezo 20:35; Mafilipi 2:4.

Ku nahananga za ku eza tobali ni mutu u sili ku ama ku eza likezo za tobali mwa munahano ili zeo ha ne li ka ezwa luli ne li ka kona ku holofaza hahulu muuna kamba musali ya nyalani ni yena mutu. Kana ku nahananga za ku eza tobali ni batu ba sili ku kona ku tahisa kuli mutu a buke? Kalabo ki ya kuli, eni. Bibele ha i talusa swalisano ye mwahalaa minahano ni likezo, i li: “Mutu ni mutu u likwa ki ku hohwa ni ku putelelwa ki takazo ye li ya hae. Mi takazo ha i simuluhile, i tahisa sibi.”—Jakobo 1:14, 15.

Jesu naa bulezi kuli: “Mutu nihaikaba ufi kamba ufi ya talima musali ka ku mu lakaza, u saa mu bukile mwa pilu.” (Mateu 5:28) Ka ku sa inela ku nahananga za ku eza bubuki, mu ka “babalela pilu” ya mina mi mu ka bukeleza linyalo la mina.—Liproverbia 4:23.

Ki Kabakalañi ha mu Swanela ku Zwelapili ku Sepahala Mwa Munahano?

Linyalo le li kondile li tokwa kuli mu late feela bakumina. (Pina ya Lipina 8:6; Liproverbia 5:15-18) Ku eza cwalo ku talusañi? Nihaike kuli ku  lukile ku ba ni balikani ba baana ni ba basali, kono mu tokwa pili ku iseza nako, mamelelo ni maata a mina ku bo muunaa mina kamba bo musalaa mina. Silikani se si tahisa kuli mu fe liswanelo za bakumina ku mutu u sili ki “ku sa sepahala” mwa linyalo, niha mu si ka eza tobali. *

Silikani se si cwalo si kona ku kalisa cwañi? Mutu yo muñwi ye mu si ka nyalana ni yena u kona ku bonahala ku buheha kamba ku mi utwisisa hahulu ku fita bakumina. Ku tandanga nako ni mutu ya cwalo kwa mubeleko kamba mwa miinelo ye miñwi ku kona ku tahisa kuli mu buhisanange litaba za ka butu ku kopanyeleza cwalo ni matata a mwa linyalo la mina. Mu ka fita fa ku itinga hahulu ku mutu yo. Ku ambolanga ni mutu yo ka sibili, ka luwaile, kamba ka ku itusisa Intaneti ku kona ku tahisa kuli mu ikambotange litaba za likunutu. Batu ba ba nyalani ba tokwanga kuli litaba ze ñwi li ambolwange feela mwahalaa bona ni kuli “makunutu” a bona a si ke a punyezwa ba bañwi.—Liproverbia 25:9.

Mu tokomele kuli ha mu yemeli maikuto a kuli ha mu tabeli mutu yo, kono mwendi inge mu mu tabela. Jeremia 17:9 i bulela kuli: “Pilu ya puma.” Haiba mu na ni silikani se situna ni mutu ye mu si ka nyalana ni yena, mu ipuze kuli: ‘Kana na hananga ba bañwi ha ba ni buza za teñi kamba kana na patanga silikani seo? Kana ni ka utwa hande haiba bakuluna ba utwa litaba ze lu ambolanga? Ne ni ka ikutwa cwañi haiba mutu ye ni nyalani ni yena a ba ni silikani se si cwalo ni mutu u sili?’—Mateu 7:12.

Silikani se si sa swaneli si kona ku tahisa matata mwa linyalo, kakuli ku twaelana hahulu ni mutu ku kona ku tahisa kuli kwa nalule-lule batu ba tabelane. Sina mwa naa lemuselize Jesu, “mwa pilu ki mo ku zwa mihupulo ye maswe. . . ni ku buka.” (Mateu 15:19) Kono niha ku si ka ezwa bubuki, matata a tiswa ki ku sa sepiwa a taata hahulu ku a felisa. Musali ya nyezwi ya bizwa Karen * u li: “Ha ne ni lemuhile kuli bo Mark ne ba ambolanga hañata ka zazi ni musali yo muñwi fa luwaile ka ku pata-pata, ne ni utwile hahulu butuku kwa pilu. Ku taata hahulu ku kolwa kuli ne ba sa tabelani. Ha ni kolwi kuli ni ka ba sepa hape.”

Mu si ke mwa itama silikani se situna hahulu ni muuna kamba musali ye mu si ka nyalana ni yena. Mu si ke mwa icanganisa ha mu utwa litakazo ze fosahezi. Haiba mu lemuha kuli silikani sa mina ni mutu ye mu si ka nyalana ni yena si tuha si sinya linyalo la mina, kapili-pili mu si kusufaze kamba mane ku si felisa. Bibele i bulela kuli: “Mutu ya na ni ngana u bona kozi i sa taha, mi wa isabisa.”—Liproverbia 22:3.

Mu Sileleze Linyalo la Mina

Mubupi wa luna naa lelile kuli linyalo li swanela ku ba sona silikani se situna hahulu mwahalaa batu ba babeli. Naa bulezi kuli muuna ni musali “ba ka ba nama i li ñwi feela.” (Genese 2:24) Linyalo li ama ze ñata ku fita feela ku eza tobali. Li kopanyeleza ku ba ni swalisano ye tuna, ye tiiswa ki kutokwa buitati, ku sepana, ni ku kutekana. (Liproverbia 31:11; Malaki 2:14, 15; Maefese 5:28, 33) Ku sebelisa likuka ze, ku ka mi tusa ku sileleza linyalo la mina kwa matata a tiswa ki ku sa sepahala mwa linyalo.

[Litaluso za kwatasi]

KANA MU KILE MWA IPUZA KULI:

▪ Kana ku nahananga za ku ba ni tobali ni mutu ye mu si ka nyalana ni yena kwa kona ku libisa kwa ku eza tobali luli?—Jakobo 1:14, 15.

▪ Kana ku ba ni silikani se situna ni mutu ye mu si ka nyalana ni yena kwa kona ku sinya linyalo la mina?—Jeremia 17:9; Mateu 15:19.

▪ Mu kona ku tiisa cwañi linyalo la mina?—1 Makorinte 7:4; 13:8; Maefese 5:28, 33.

[Manzwi a fa likepe 21]

“Mutu nihaikaba ufi kamba ufi ya talima musali ka ku mu lakaza, u saa mu bukile mwa pilu.”—Mateu 5:28