Libaka ha ne lu si ka Sulula Mba

BO VICTORIA, ba ba bulezwi mwa taba ya pili ne ba bulelezi bo Bill, nyazi ya bona kuli ha ba na ku sulula mba. Bo Victoria ne ba bulezi kuli: “Ne ni ikutwile kuli mwa mba ya ka, ku na ni mutu ya pila. Ha ne ni lemuhile kuli ha ni ka zwelapili ku pila ni bo Bill ha ba na ku ni tusa ka nako ya ku itwala kwa ka, na funduka.”

Kono hamulaho bo Bill ba cinca muhupulo wa bona ni ku bulelela bo Victoria kuli ba ka ba nyala. Kono ne ba ikalezwi hahulu mo ne ba ka babalelela mwanaa bona ha naa ka pepwa. Bo Victoria  ba talusa kuli: “Ne lu si na mota ni masheleñi, ne lu na ni litino ni lika li sikai feela. Bo Bill ne ba beleka musebezi wa mali a manyinyani, mi ne lu pila mwa ndu ya ku lifela ye cipile, kono ne lu zwezipili ku itiisa.”

Ba bañwi hape ba bile ni matata kabakala ku ba ni milwalo ye si ka libelelwa. Kono ni bona ne ba si ka sulula limba. Ki sika mañi se ne si ba tusize ku siyala inze ba tiile ni ku talimana ni butata bwa ku uta mwana ye ne ba si ka libelela kamba mane ye nee ba sa tokwi? Se ne si ba tusize nee li ku latelela likelezo ze butali za mwa Bibele.

Mu Ambuke Kayeye—Mu Lele Hande

Bibele i bulela ka ku utwahala kuli: “Milelo ya mutu ya sebeza ka taata i mu atiseza lika; kono ya pakisa ku fuma u akufela kwa bubotana.”—Liproverbia 21:5.

Ku ba ni mwana yo muñwi ne ku bonahala ku ba taata ku me wa libizo la Connie ya naa na ni bana ba balalu, hamohocwalo ni mwana a li muñwi ya naa li sihole. Me yo u bulela kuli: “Ne lu sa tokwi ku uta mwana yo muñwi. Kacwalo lwa hupula za ku sulula mba.” Kono a si ka nga kale muhato ka kayeye, me yo a sebela kwateñi bo Kay ba ne ba beleka yena. Bo Kay ne ba tusize me yo ku lemuha kuli naa itwezi mutu ya pila, ili nto ye ne mu tusize kuli a cince mubonelo wa hae.

Kono bo Connie ne ba tokwa ku fiwa tuso kuli ba lele hande. Bo Kay ne ba akalelize kuli bo Connie ba yo bonana ni bo ndataa bona ba basali ba ne ba pila mwa sibaka seo. Bo ndataa bona ba basali ha ne ba atumezwi, ne ba tabezi hahulu ku tusa. Ku tuha fo, bo muunaa bo Connie ba ikatulela ku belekanga musebezi o muñwi hape, mi ba tutela mwa ndu ye cipile. Ka ku eza cwalo, ne ba konile ku babalela hande mwanaa bona ha naa pepilwe.

Bo Kay hape ne ba tusize bo Connie ku fumana likopano ze ñwi ze tusanga batu ba ba banga ni milwalo ye si ka libelelwa. Mwa linaha ze ñata, ku na ni likopano ze tusanga basali ba ba banga ni bana lwa pili ili ba ba tokwa tuso. Batu ba kona ku fumana likopano zeo ka ku itusisa Intaneti kamba libuka ze bonisa linombolo za mawaile ze fumaneha hañata mwa lifalana za nyangela. Ku kupa tuso ku tokwa buikatazo, kono ki “milelo ya mutu ya sebeza ka taata” ye mu tusa ku kondisa.

Mu Lumele Kuli ki Mutu ya Pila

Bibele i bulela kuli: “Ya butali u zamaiswa ki meto a hae, kanti litanya u zamaya mwa lififi.”—Muekelesia 2:14.

Ka mubulelelo o muñwi, musali ya butali haa koni ku itimeza mitala kuli ‘a zamaye mwa lififi.’ U itusisa ‘meeto a hae,’ ili a mu tusa ku ba ni butali. Ku eza cwalo, ku mu konisa ku lemuha hande ze kona ku zwa mwa likezo za hae. Kacwalo ka ku shutana ni musali ya itimeza mitala kuli a palelwe ku ziba ze ezahala mwa mba ya hae, musali ya butali u eza ka sishemo kuli a sileleze mwana ya pila ya mwa mba ya hae.

Stephanie, musali ya itwezi ya naa lela za ku sulula mba, naa bonisizwe siswaniso sa mwana wa likweli ze peli ya naa li mwa mba ya hae. Stephanie u bulela kuli: “Ne ni lilile maswe. Ne ni ipuzize kuli: Kiñi ha ni bata ku bulaya mutu ya pila?”

Musali yo muñwi ya si ka nyalwa wa libizo la Denise ni yena naa fitile fa ku lemuha kuli naa itwezi mutu ya pila. Nyazi ya hae ha naa mu file mali ni ku mu bulelela kuli a sulule mulwalo wo, Denise naa alabile kuli: “U talusa kuli ni sulule mba? Ha ni na ku eza cwalo!” Kacwalo naa hanile ku bulaya mbututu ya hae.

Ze Ezahalanga Kabakala ku Saba Batu

Batu ba bañwi ha ba hapelezwa ki ba bañwi kuli ba sulule mba, ba si ka eza kale cwalo, ba swanela ku nahanisisa ze li bulela lishitanguti la  mwa Bibele, le li li: “Ku saba batu, ku isa mutu mwa lilaba; kono ya sepa Muñaa Bupilo u ka bonelwa.”—Liproverbia 29:25.

Monica wa lilimo ze 17 naa filwe mulwalo ki nyazi ya hae, ha naa tuha a kalisa ku ituta tuto ya za lipisinisi. Bo mahe ba limbelwa ili ba ne ba na ni bana ba ketalizoho, ne ba filikani maswe. Ne ba bata kuli mwanaa bona yo a eze kosi ilikuli a imulule lubasi lwa bona lo ne lu shebile. Kabakala ku ziyeleha, bo mahe ba tundamena kuli Monica a sulule mba. Monica u talusa kuli: “Mualafi ha naa ni buzize ka za haiba ne ni tabela ku sulula mba, ne ni mu alabile kuli ‘batili!’”

Ka ku ziyezwa ki ku bona kuli bupilo bwa Monica bwa kwapili bo ne bu bonahala kuli bu ka ba hande, ha bu sinyeha, ni ha ba nahana za butata bwa ku uta mwana yo muñwi hape fa lapa, bo mahe ba mu leleka fa ndu. Monica naa konile ku yo pila ni bo mahe ba bahulu. Hamulaho wa lisundanyana, bo mahe ba ikupula mi ba mu lumeleza ku kuta fa lapa kuli a to puluhela fa teñi. Bo mahe Monica ba mu tusa ku babalela mbututu wa hae, Leon, mi ba fita fa ku lata hahulu simbumbu seo.

Musali ya nyezwi ya bizwa Robin naa fumani twaniso ku zwelela kwa batu ba sili. Bo Robin ba bulela kuli: “Ha ne ni itwezi, dokota ya naa ni alafanga a ni alafa pio, pili a si ka tatuba mulwalo wa ka. A ni taluseza kuli mwana haa ka pepwa u ka ba sizizi.” Mualafi yo, ki ha ba susueza ku sulula mba yeo. Bo Robin ba kandeka kuli: “Na mu taluseza mubonelo wa Bibele ka za bupilo. Mi na mu lemusa kuli ha ni na ku sulula mba.”

Nihaike kuli maikuto a mualafi yo naa utwahala luli, ne ku si na kozi ye nee i ka tahela bo Robin. * Bo Robin ba ekeza kuli: “Mwanaka ha naa pepilwe ni ku tatubiwa, baalafi ne ba bulezi kuli naa na ni butatanyana feela bwa kwa booko. U iketile hanyinyani. Cwale ha saa li wa lilimo ze 15 saa kona ku bala kwateñi hande. Ni mu lata hahulu luli, mi ka zazi ni itebuhanga hañata ku Jehova ka ku ni fa yena.

Silikani ni Mulimu si Maata

Bibele i bulela kuli: “Muñaa Bupilo ki mulikanaa ba ba mu utwa.”—Lipina 25:14, Bibele ye Kenile, hatiso ya 1984.

Se si tahisanga kuli batu ba bañata ba ikatulele ku hana ku sulula mba ki ku nahana mwa ikutwela Mubupi wa bona ka za taba ye. Nto ya butokwa hahulu ku bona ki ku ikola silikani ni Mulimu ni ku eza ze mu tabisa. Ona maikuto ao, ki ona a na tusize hahulu bo Victoria ba ba bulezwi kwa makalelo. Ne ba bulezi kuli: “Ne ni lumela ka ku tiya kuli Mulimu ki yena mufani wa bupilo, mi ne ni si na tukelo ya ku sinya bupilo bwa ni file.”

Bo Victoria ha ne ba kalile ku ituta Bibele ka tukufalelo, silikani sa bona ni Mulimu sa tiya. Ne ba ize: “Katulo ya ka ya ku sa sulula mba ne i ni tusize ku sutelela hahulu ku Mulimu, mi ne i tahisize kuli ni mu tabise mwa bupilo bwa ka kaufela.  Ha ne ni kupile ketelelo ya hae, lika ze ñwi kaufela ne li konahalile.”

Ku ba ni silikani ni Mulimu, yena Musimululi wa bupilo ku tahisa kuli lu kuteke bupilo bwa mutu ya mwa mba. (Samu 36:9) Hape Mulimu wa kona ku fa musali ni lubasi lwa hae ‘maata a matuna hahulu’ a ku tiyela butata bwa ku ba ni mulwalo o si ka libelelwa. (2 Makorinte 4:7) Ha ba iheta, batu ba ne ba bonisize likute kwa mubonelo wa Jehova wa bupilo ba ikutwa cwañi ka za likatulo ze ne ba ezize?

Ha ba Inyazi

Bashemi ba, ha ba katazwi ki ku ikutwa mulatu ni ku zwelapili ku ikutwa maswabi ni ku sinyehelwa. Hamulaho wa nako, ba konile ku nga “se si pepwa ki mba” kuli ki mupuzo isiñi sikuto! (Samu 127:3) Bo Connie, ba ba bulezwi kwa makalelo, ne ba itumelezi kuli mwana ki mupuzo hamulaho feela wa lihola ze peli ku zwa fo ba puluhela. Bakeñisa tabo ye ne ba bile ni yona, ba biza bo Kay ba ne ba beleka ni bona, mi ba ba taluseza tabo ye ba na ni yona ya kuli ba ka uta kasizana ka bona. Ka nyakalalo bo Connie ba ekeza kuli: “Ki niti luli kuli Mulimu u fuyaula batu ba ba eza ze mu tabisa.”

Ki kabakalañi ku eza lika ka ku lumelelana ni mubonelo wa Mulimu ka za bupilo ha ku tusa hahulu cwalo? Kakuli ka ku ba Musimululi wa bupilo, Mulimu u tomile milao ni likuka za hae mwa Bibele kuli lu “kondise za [luna].”—Deuteronoma 10:13.

Ka ku ya ka bo Victoria ni bo Bill, ili bao ze bonwi za bona li bulezwi kwa makalelo a taba ye, ni taba ya makalelo, katulo ya ku sa sulula mba ne i cincize bupilo bwa bona. Ha ba talusa mo ne bu cincelize bupilo bwa bona, ba li: “Ne lu tupwikezi hahulu mwa ku itusisa milyani ye kola, mi kambe ne lu zwezipili ku eza cwalo ne lu ka be lu timezi kale. Kono ku kuteka bupilo bwa mwanaa luna ya naa si ka pepwa kale ne ku tahisize kuli lu tuhele ku itusisa milyani ye kola, mi lwa kala ku nahana ka za bupilo bwa luna. Ka ku tusiwa ki Lipaki za Jehova, ne lu cincize.”

Mwanaa bona Lance, saa na ni lilimo ze 34, mi sa nyezi ka lilimo ze fitelela 12. Lance u talusa kuli: “Ku zwa feela kwa bwanana, bashemi ba ka ne ba ni lutile ku ezanga likatulo ze tomile fa Bibele. Tuto ye, i ni tusize, itusize musalaa ka ni mwanaka kuli mane lu ikutwa kuli kambesi yona ne lu si ke lwa ba ba ba tabile.” Bo ndatahe ili bao kwa makalelo ne ba batile kuli bo Victoria ba sulule mba, ne ba bulezi kuli: “Lwa ngangama ha lu nahana kuli ne ku siyezi feela hanyinyani kuli lu sinyehelwe ki mwanaa luna ye lu lata hahulu.”

Hape mu nahane ka za bo Monica ba ne ba hanile ku sulula mba, ku si na taba ni ku hapelezwa ki bo ma bona. Ba biha kuli: “Hamulaho wa lisunda ze peli ku zwa fa pepelwa mwanaka, naa potelwa ki Lipaki za Jehova, mi naa ituta mo ne ni kona ku cinceza bupilo bwa ka kuli bu lumelelane ni milao ya Mulimu. Hamulahonyana naa kalisa ku luta mwanaka Leon bunde bwa ku utwa Mulimu, mi nako ha ne inze i ya, a fita fa ku lata hahulu Mulimu. Kacenu le, Leon ki muokameli wa maeto wa Lipaki za Jehova.”

Ha nahana ze ne ba ezize bo mahe, Leon u bulela kuli: “Bakeñisa kuli ne ba ni lata hahulu kuli mane ne ba ni lumelelize ku pila ku si na taba ni twaniso ye ne ba li ku yona, ku eza cwalo ku tahisize kuli ni itusise bupilo bwa ka ka nzila ye nde ye ni kona ku bonisa ka yona buitebuho bwa ka ku Mulimu bakeñisa mpo ye nde ye.”

Batu ba bañata ba ba konile ku utwisisa mubonelo wa Mulimu ka za bupilo ha ba inyazi bakeñisa katulo ya bona ya ku bukeleza bupilo bwa mwanaa bona ye se ba lata hahulu. Ba kona ku bulela ka tabo ye tuna kuli: “Ne lu si ka sulula mba!”

[Litaluso za kwatasi]

[Siswaniso se si fa likepe 7]

Ku bona siswaniso sa mwana wa likweli ze peli ya naa li mwa mba ya bo Stephanie ne ku ba tusize ku eza katulo

(Taba ye ekelizwe)

[Siswaniso se si fa likepe 8]

Bo Victoria ni Lance

[Siswaniso se si fa likepe 8, 9]

Bo Victoria ni bo Bill ni Lance ni lubasi lwa hae kacenu le

[Siswaniso se si fa likepe 9]

Bo Monica ni mwanaa bona Leon ba itumela hahulu kuli bo Monica ne ba si ka lumela ku sulula mulwalo wo ne ba itwezi Leon lilimo ze 36 kwamulaho