Mitala ya Mabasi A Kondisize Lika—Kalulo ya Pili

Sina mo se i boniselize magazini ye ipitezi ye ya Mu Zuhe!, nihaiba mabasi a kondisa lika a kopananga ni matata ka linako ze ñwi. Taba yeo ha i komokisi kakuli lu pila mwa linako ze bulezwi mwa Bibele kuli ki “linako ze tata.” (2 Timotea 3:1) Matata a mufuta wo ni wani a tamehile ku ba teñi mwa lubasi ni lubasi.

Kono mu hupule kuli ku kondisa mwa linyalo ha ku si ka itinga fa ku ba ni miinelo ye petehile, sina mo ba nahanela ba bañwi. Jesu naa bulezi kuli: “Mbuyoti ki ya ba ba ikutwa bubotana [bwa kwa moya] mwa pilu.” (Mateu 5:3) Mabasi aa tiisize bulikani bwa ona ni Mulimu ka ku latelela likuka ze mwa Bibele a fumani mwa ku kondiseza lika—ku si na taba ni miinelo ye a li ku yona. Ha mu nyakisise mitala ye latelela.

Ku babalela mwana wa sihole. Bibele i bonisa kuli ki kwa butokwa hahulu ku babalela ba mwa lubasi, nihaiba lihole. I talusa kuli: “Mutu ha sa babaleli banabahabo, sihulu ba ndu iliñwi ni ya hae, ki ya latuzi tumelo, mi u fitwa ki ya si ka lumela.”—1 Timotea 5:8.

Fa likepe 15, bo Victor, bashemi ba kwa South Africa, ba kandeka ka mo bona ni bo musalaa bona ba babalelezi mwanaa bona wa sihole ka lilimo ze fitelela 40.

Ku hula sina mwana wa ku añulwa. Likuka za Bibele li kona ku tusa mutu ku ba ni mwangalwa ni kwa naa yumbilwe simulamu ki bashemi ba hae ba ba mu pepa. Mane Bibele i bulela kuli Jehova Mulimu wa “tusa” ba ba si na bashemi ba bona.—Samu 10:14.

Fa likepe 16, bo Kenyatta, likalibe ba kwa United States, ba talusa mo ba tiyezi masitapilu a ku sa ziba bashemi ba bona ba ba ba pepa.

Ku tiyela matomola a ku shwelwa ki mushemi. Ku shwelwa ki mushemi ku kana kwa tahisa masitapilu a sa koni ku fela ka bunolo. Bibele ya kona ku tusa. Musimululi wa yona, yena Jehova, ki “Mulimu wa ze tiisa pilu kaufela.”—2 Makorinte 1:3.

Fa likepe 17, bo Angela, likalibe ba kwa Australia, ba kandeka ka mo bulikani bwa bona ni Mulimu bu ba tuseza ku tiyela masitapilu a ku shwela ki mushemi wa bona.

Mabasi kaufela a na ni matata. Sina mo a boniseza makande a fa makepe a latelela, ba ba latelela likuka ze mwa Bibele ba fumani mwa ku tiyela matata e ba talimana ni ona.

 [Mbokisi/Maswaniso a fa likepe 15]

Mo ni Babalelela Mwana wa Sihole

Likande le li kandekilwe ki bo Victor Maynes, ba kwa South Africa

“Ku zwa feela fa pepelwa Andrew, ki luna lu mu tinisanga, ku mu tapisa, fokuñwi mane ni ku mu cisa. Saa na ni lilimo ze 44 za buhulu cwale.”

NE LU tilo lemuha kuli ku na ni nto ye ñwi ye fosahezi ku Andrew ha na fitelezi silimo a sa zamayi. Mi ka nako ye swana yeo, a wa mi a nyakaula. Lwa mu matiseza kwa sipatela, mi lwa yo talusezwa kuli u na ni butuku bwa kanono. Kono bo nesi bona butuku bu nosi bwa naa kula. Litatubo ze ñwi za kwa sipatela ne li bonisize kuli Andrew ha si ka konda hande.

Hamulaho wa ku lika milyani ye shutana-shutana, Andrew a tuhela ku nyakaulanga. Ka nakonyana, na nwanga milyani ya mifuta ye mine halalu ka zazi. Kono ku sa konda hande kwa hae ha ku koni ku alafiwa. Nihaiba cwale, ha na ni lilimo za buhulu ze 44, Andrew u sa ezanga inge mwanana wa lilimo ze ketalizoho kamba ze silezi.

Baalafi ne ba lu elelize kuli lu ise Andrew mwa sipatela sa lihole kuli a yo babalelelwa teñi, kono lwa ikatulela ku sa eza cwalo. Ne lu kona ku babalela Andrew, kacwalo lwa ikatulela ku mu babalelela fa lapa, ku si na taba ni matata e ne lu ka talimana ni ona.

Kacwalo, mañi ni mañi mwa lubasi wa mu babalela. Bana ba luna ba bañwi—basizana ba babeli ni mushimani a li muñwi—ba tusize hahulu, mi na itumela hahulu ku bona! Mi hape ka ku ba Lipaki za Jehova, lu tusizwe hahulu ki mizwale ni likaizeli ba mwa puteho ya luna. Ka linako ze ñwi, ba lu lukisezanga lico kamba ku siyala ni Andrew, luna ha lu ya mwa bukombwa kamba ha lu eza lika ze ñwi.

Lu hupulanga kamita manzwi a kwa Isaya 33:24, a na ni sepiso ya Mulimu ya kuli zazi le liñwi ‘ha ku na mutu ya ka ipulela kuli: Na kula.’ Ha lu kakanyi kuli Mulimu u ka peta mulelo wa hae wa ku tahisa lifasi le linca ni ku felisa matuku kaufela. (2 Pitrosi 3:13) Kacwalo lu nyolelwa hahulu nako ya ka iketa hande Andrew. Ka nako ya cwale, lu lumela manzwi a Jesu a kuli haiba lu beya Mubuso wa Mulimu mwa sibaka sa pili mwa bupilo bwa luna, lu ka fiwa ze lu tokwa. (Mateu 6:33) Lu lemuhile kuli ha lu eza cwalo, Mulimu u lu fanga ze tokwahala. Ha lu si ka tokwa sika nihaiba se si kana.

Ki niti kuli haki mañi ni mañi ya kona ku babalelela fa lapa mwana ya kula. Kono ku ba ba eza cwalo, ni ba susueza kuli nto ya pili ye ba swanela ku ezanga ki ku lapela ka taata kamita. (1 Pitrosi 5:6, 7) Sa bubeli, mu babalele hahulu mwanaa mina ni ku mu bonisa lilato, mi mu si ke mwa nahana kuli ha koni ku ituta ku lata Jehova Mulimu. (Maefese 6:4) Sa bulalu, mu kupe lubasi kaufela kuli lu tuse, mi mu lu fe kolo ya ku tusa. Sa bune, mu hupule kuli fa lapa la mina ki fona sihulu fa kona ku bonisezwa hande mwanaa mina lilato. Miinelo ye ba li ku yona batu nihakulicwalo ya shutana-shutana. Haili luna, ha lu si ka inyaza kuli lu babalelela Andrew fa lapa la luna. Ku na, Andrew ki yena mwana ya latiwa hahulu—ili muuna ya latiwa hahulu.

 [Mbokisi/Maswaniso a fa likepe 16]

Ku Hula Sina Mwana wa ku Añulwa

Likande le li kandekilwe ki bo Kenyatta Young, ba kwa United States

“Mutu ya na ni mushemi a li muñwi u mbubo, kakuli u na ni mushemi. Kono na, ha ni na nihaiba mushemi a li muñwi, kakuli ni mwana wa ku añulwa. Mane ha ni zibi kuli ni swanile bomañi.”

HA NI zibi kuli bondate ki bomañi, mi ha ni zibi ni boma ba ba ni pepa. Ha ne ni sa li mwa mba, boma ne ba itupwaela macwala ni milyani ye kola. Ha ni pepwa, ba ni yubeka mwa mandu mo ku babalelwa bana ba lindiala ku fitela ni añulwa nakonyana feela pili ni si ka kwanisa kale lilimo ze peli.

Bondate ba ba ni añuzi ba bulelanga kuli mubeleki wa mwa ndu mo ku babalelwa lindiala ha naa ba bonisize siswaniso sa ka, honafo feela ba ba ni takazo ya ku ni añula. Mi kapili-pili na lata boma ba ne ba ni añuzi. Na ba taluseza kuli ki bona boma mi ne ni ka tabela ku yo pila ni bona.

Kono ni sa hupula kuli ha ne ni sa li mwanana, ne ni ikalelwanga kuli mwendi ne ni ka fosa nto ye ñwi mi ne ni ka kutiswa mwa ndu mo ku babalelwa lindiala. Ne ni ikutwanga kuli ne ni sa swaneli ku ba ni kacimacima kamba nihaiba ku kula sina banana ba bañwi. Mane ne ni likanga ka taata kuli ni si ke na yambukelwa ki libelenge! Bashemi ba ka ne ba ni omba-ombanga kuli ne ba ni lata ni kuli ne ba si ke ba ni yumba simulamu.

Ni la kacenu le ha se ni hulile, ni sa ikutwanga kuli ha ni wa butokwa inge bana ba ba utilwe ki bashemi ba bona ba ba ba pepa. Mi ha ni nze ni tundana ni maikuto ao, mutu yo muñwi wa kona ku ni bulelela kuli, “U itumele hahulu kuli u na ni bashemi ba bande ba ba itatezi ku ku añula!” Na itumela luli, kono manzwi ao a tahisanga kuli ni ikutwe kuli ku na ni nto ye fosahezi ku na, ni kuli mutu yo muñwi naa na ni ku eza buikatazo bo butuna kuli a ni late.

Ni katazwa hahulu ki taba ya kuli mwendi ha ni na ku ziba bondate luli ba ba ni pepa. Fokuñwi ni ikutwanga bumaswe kuli boma ne ba si ka ni nga ku ba wa butokwa, mi kona libaka ha ne ba si ka tuhela ku nwa ni ku itusisa milyani ye kola kuli ba ni ute. Fokuñwi na ba utwelanga makeke. Ni nahananga kuli kambe ne ni ka ba ziba, ne ni ka ba taluseza kuli ni pila bupilo bo bunde mi ha ba swaneli ku ikutwa bumaswe kuli ne ba ni yubekile.

Bashemi ba ka ba ba ni añuzi ki Lipaki za Jehova, mi ye ñwi ya limpo ze nde hahulu ze ba ni file ki zibo ya ku ziba Bibele. Ni tiiswanga pilu ki manzwi a Samu 27:10, a li: “Ndate ni me, niha ba ka ni tuhela, Muñaa Bupilo u ka ni nopa.” Manzwi ao a bile a niti luli ku na. Mi ku na ni bunde bwa ku añulwa. Ka mutala, ni tabela hahulu ku ziba batu—ko ba simuluha ni mo ba pilela—mwendi bakeñisa kuli na, ha ni zibi simuluho ya ka. Na lata batu, ili nto ya butokwa kwa Bakreste ha ba nze ba eza musebezi wa bona wa ku kutaza. Ku ba yo muñwi wa Lipaki za Jehova ni ku bulela ka za Bibele ku ni fa tabo ni nyakalalo mwa bupilo. Ha ni zwafile, ni yanga mwa musebezi wa ku tusa ba bañwi. Ka ku luta batu Bibele, ni fitanga fa ku itama silikani ni bona. Mañi ni mañi u na ni likande la bupilo bwa hae la kona ku kandeka.

 [Mbokisi/Maswaniso a fa likepe 17]

Ku Tiyela Masitapilu a ku Shwelwa ki Mushemi

“Bo ndate ha ne ba timezi, ne ni ikutwile kuli ha ni sa na makundamo. Ne ni tobezwi ki mutu a nosi ya na ziba lika kaufela ili ya naa felisanga butata bufi kamba bufi bo ne ni na ni bona.”

Likande le li kandekilwe ki bo Angela Rutgers, ba kwa Australia

BO NDATE ne ba timezi lilimo ze lishumi ze felile, inze ni li mwa lilimo za ka za ku nonoboka. Likweli ze silezi pili ba si ka timela kale, bo ndate ne ba pazuzwi mi hamulaho mualafi a lu zibisa kuli ha ku na nto ye ñwi hape ya naa kona ku eza. Boma ba bata ku ziba litaba ze ñwi, muhulwanaa ka a welela, mi na, na kenelwa ki masitapilu a matuna a naa sa feli. Hamulaho wa likweli ze silezi, bo ndate ba timela.

Na kenelwa ki maikuto a mañata a lwanisana. Ne ni bata kuli balikani ba ka ba utwisise mo ne ni ikutwela, kono hape ne ni sa lati kuli ba ni shwele hahulu makeke. Kacwalo ne ni likile ka taata ku sa bonisa mo ne ni ikutwela mwa pilu. Kono hape ne ni ikutwile kuli ha ne ni ka eza hahulu siango ni bona, ne ni ka bonisa kuli lika kaufela li iketile kono hailifo lika ne li siyo hande. Ha ni iheta, ni bona kuli balikani ba ka ne ba na ni pilu-telele luli ku na!

Kana ni ikutwanga mulatu mwa pilu bakeñisa lifu la bo ndate? Eni, ni ikutwanga cwalo luli! Na inyazanga kuli kambe ne ni ba bulelelanga nako kaufela kuli, “Na mi lata tate!” Na inyazanga kuli kambe ne ni ba kumbatanga hahulu kamba ku ambolanga hahulu ni bona. Ni ko ni ipulelisa cwañi kuli ‘bo ndate ne ba si ke ba tabela kuli ni nahane cwalo,’ ni sa ikutwanga mulatu mwa pilu.

Ka ku ba yo muñwi wa Lipaki za Jehova, ni omba-ombiwa hahulu ki sepo ya zuho ye bulezwi mwa Bibele. (Joani 5:28, 29) Ni likanga ku nahana kuli bo ndate ba ile musipili o mutelele mi zazi le liñwi ba ka kuta, nihaike ha ni zibi lizazi luli le ba ka kuta. Batu ha ne ba ni talusezanga kuli, “bo ndataho ba ka zuha,” manzwi ao naa sa ni omba-ombangi kwa makalelo. Ne ni ikutwanga kuli, ‘Ni bata ku bona bo ndate honafa!’ Kono swanisezo ya mutu ya ile musipili ne i ni tusize. Ne i bonisize kuli zuho i ka ba teñi kwapili, mi hape ne i ni tusize ku tiyela masitapilu a ka.

Bakreste ba bañwi ba ni tusize hahulu. Ni sa hupula kuli yo muñwi naa ni taluselize kuli naa sa zibi za ku bulela ka za lifu la bo ndate, kono na ize naa ni nahananga hahulu ni ku nahana lubasi lwa luna. Ne ni nahanile hahulu manzwi ao. Manzwi ao ne a ni tusize hahulu fa mazazi fo ne ni sa bulelelwangi nto ye ñwi ki mutu, kakuli ne a ni bonisize kuli batu niha ba sa buleli se siñwi, ba ni nahana ni ku nahana lubasi lwa luna. Ku na, yeo ne li taba ye omba-omba hahulu!

Likweli zee ne hamulaho wa lifu la bo ndate, boma ba kala ku yanga hahulu mwa musebezi wa ku kutaza, mi na lemuha kuli musebezi wo ki ona o ne u ba fumanisa tabo ye tuna. Kacwalo na ba swalisa mwa musebezi wo. Kwa komokisa hahulu luli kuli mutu ha tusa ba bañwi, ni yena wa tiiswa. Mi ku eza cwalo ku tiisize tumelo ya ka mwa Linzwi la Jehova ni mwa lisepiso za hae, mi kwa ni tusa nihaiba cwale ku sa nahana feela za masitapilu a ka.