Ka ku ya ka Bibele

Kana Likalulo Kaufela za Bibele li sa na ni Tuso?

“Bibele ha i na tuso ni ye kana mwa bupilo bwa batu ba miteñi ye kwandaa fela mwendi ku ba tusa ku eza papali ya manzwi kamba ku alaba lipuzo za likwinano za mali.”

“Ze i bulela Bibele ka za lubasi, bwalyanjo, ni ku saba Mulimu ne li na ni tuso kwa batu ba ne ba pilile mwa linako ze ne i ñozwi Bibele, kono ha li sa na tuso kwa batu ba miteñi ye.”

“Bibele ne i felile maata mane pili i si ka hatiswa kale lwa pili.”

LIPULELO zeo ne li fumanwi fa kalulo ye ñwi ya fa Intaneti fo ne ku nyakisisizwe taba ye li “Kana Bibele ki ya kale hahulu mi ha i sa na tuso?” Mu ikutwa cwañi ka za lipulelo zeo? Kana mwa lumelelana ni zona?

Mu kana mu sa lumelelani luli ni lipulelo zeo ze lwanisa Bibele kono mu kana mwa ipuza kuli, kana lika kaufela ze mwa Bibele li na ni tuso luli? Mu kana mwa ipuza cwalo bakeñisa kuli Libibele ze itusiswa mwa likeleke ze ñata li aluzwi mwa likalulo ze peli ze bizwa Testamente ya Kale ni Testamente ye Nca, ili nto ye fa muhupulo wa kuli Testamente ya Kale—yona kalulo ye fitelela 75 pesenti ya Bibele—ki ya kale hahulu mi ha i sa na tuso ku luna.

Kacenu ha ku na batu ba ba fanga matabelo a lifolofolo a bulezwi mwa Mulao wa Mushe. Kacwalo, litaba ze tungile ka za matabelo li ñolezwiñi mwa buka ya Livitike? (Livitike 1:1–7:38) Kamba ku cwañi ka za likauhanyo za makalelo za 1 Makolonika, ze bulela fela za masika a batu? (1 Makolonika 1:1–9:44) Bakeñisa kuli kacenu ha ku na mutu ya kona ku ziba kuli ki lusika lufi lo lu bulezwi mwa likauhanyo zeo lwa simuluha ku lona, mukoloko wa masika wo u lu tusa cwañi?

Lu ngeni kuli mu koyozi mango kwa kota ya mango. Ha se mu koyozi mango kwa kota yeo, kana kota yeo ha i sa na tuso ku mina? Batili, i na ni tuso kakuli ha mu ka bata limango ze ñwi, ha ku na ko mu ka li fumana. Ka nzila ye ñwi, Bibele i swana sina kota yani ya mango. Likalulo ze ñwi za Bibele, ze cwale ka Lisamu ni Ngambolo ya fa Lilundu, li kana za fumanwa ka bunolo ni ku tabelwa hahulu. Nihaike lu kana lwa lata hahulu likalulo zeo—sina mo lu kona ku latela muselo o lu tabela hahulu—kana lwa swanela ku keshebisa likalulo ze ñwi kaufela? Bibele yona ka sibili i bulelañi fa taba yeo?

Ibato ba ka 65 C.E., muapositola Paulusi na ñolezi Timotea liñolo la bubeli, mi mwa liñolo leo na hupulisize Timotea kuli: “Ku zwa kwa bwanana u ziba Mañolo a kenile, a kona ku ku talifisa kuli u piliswe ka ku lumela ku Jesu Kreste.” Paulusi kihona ha na ize: “Liñolo kamukana li tahile ka Moya wa Mulimu, mi li na ni tuso kwa ku luta, ni ku kolisa, ni ku nyaza, ni ku hulisa ka ku luka.” (2 Timotea 3:15, 16) Paulusi ha na ñozi kuli “liñolo kamukana li tahile ka Moya wa Mulimu, mi li na ni tuso,” kana fo na ama fela kwa Testamente ya Nca?

Mu lemuhe kuli Paulusi na bulezi kuli Timotea na “ziba Mañolo a kenile” ku zwa kwa “bwanana.” Haiba, sina mo ba ngela ba bañwi kuli Timotea ha na ñolezwi liñolo leo na li mwa lilimo za ku bo ma-30, u zibe ka nako ya na shwile Jesu, Timotea na sa li mbututu. Mi ka nako yeo ne ku si na nihaiba kalulo i liñwi ya Testamente ya  Kale, kamba Mañolo a Sigerike ye ne li teñi. Bo mahe Timotea ne li Majuda, kacwalo mañolo a kenile a ne ba lutile Timotea ha na sa li mwanana a swanela ku ba mañolo a Testamente ya Kale, kamba Mañolo a Siheberu. (Likezo 16:1) Ku si na kakanyo, Paulusi ha na bulezi za “liñolo kamukana,” na kopanyelize teñi ni Testamente ya Kale kaufelaa yona, ye ne na ni litaelo ka za matabelo ni mikoloko ya masika a batu.

Ku fitile lilimo ze fitelela 1,900 ku zwa mwa miteñi ya Timotea, kono kalulo ya Mañolo a Siheberu i sa lu tusa ka linzila ze ñata. Mane ne lu si ke lwa ba ni Bibele ka sibili kambe Mulimu na si ka bona teñi kuli ya ñolwa ni ku bukelezwa ki batu ba na iketezi. (Maroma 3:1, 2) Mwa Isilaele ya kwaikale, Mulao wa Mushe ne si mulao-lao fela o no swanela ku bulukelwa masika a na sa taha, kono ne li wona mulao o mutuna wa sicaba. Likalulo za Mulao ze sa bonahali ku ba ni tuso ku luna kacenu ne li za butokwa hahulu kwa Maisilaele mi ne li sileleza sicaba ni ku si tusa ku eza lika hande. Mi mikoloko ya masika ye bonisizwe mwa Bibele ne i tusize batu ku ziba Mesiya, ya na polofitilwe kuli na ka simuluha mwa lusika lwa Mulena Davida.—2 Samuele 7:12, 13; Luka 1:32; 3:23-31.

Nihaike kuli Bakreste ha ba yo mwatasaa Mulao wa Mushe, ba swanela ku ba ni tumelo ku Mesiya ya na polofitilwe, yena Jesu Kreste. Mikoloko ya masika a kwaikale ye ñozwi mwa Bibele i paka kuli Jesu ne li yena luli “mwanaa Davida” ya na sepisizwe. Mi litaelo ka za matabelo li lu tusa ku itebuha hahulu sitabelo sa Jesu sa butokwa hahulu ku fita matabelo a na fiwanga kwaikale, ili ku lu tusa ku ba hahulu ni tumelo mwa sitabelo seo.—Maheberu 9:11, 12.

Paulusi na ñolezi puteho ya Sikreste ya Roma ya mwa miteñi ya hae kuli: “Manzwi kaufela ha ñozwi kale, a ñozwi ku lu luta, kuli ka ku tiiswa ni ku kutazwa ki Mañolo, lu ine lu na ni sepo.” (Maroma 15:4) Liñolo leo li lu hupulisa kuli Bibele ne i ñolezwi ku lu tusa, kono ne i si ka ñolelwa ku tusa luna fela. Ka lilimo ze fitelela 3,500, manzwi a yona aa tahile ka moya wa Mulimu a etelezi, ku luta, ni ku hakulula batu ba Mulimu—mwa lihalaupa la Sinai, mwa Naha ya Sepiso, mwa butanga bwa Babilona, mwa Mubuso wa Roma, mi cwale ni mwa lifasi kaufela. Ha ku na buka ye ñwi ye tusize batu cwalo. Sina ha lu kana lu sa boni butokwa bwa mibisi ya kota ya mango, kwa makalelo lu kana lu sa boni butokwa bwa likalulo ze ñwi za Bibele. Lu kana lwa tokwa ku eza patisisonyana kuli lu utwisise butokwa bwa likalulo zeo, kono haiba lu ikataza ku eza cwalo, lu ka fumana limbuyoti ze ñata!

KANA MU KILE MWA IPUZA KULI?

● Timotea na ‘zibile Mañolo a Kenile’ ka nako ye kuma kai?—2 Timotea 3:15.

● Ki likalulo lifi za Bibele ze tahile ka moya wa Mulimu ili ze na ni tuso?—2 Timotea 3:16.

● Lu kona ku tusiwa cwañi ki ‘manzwi kaufela a ñozwi kale’?—Maroma 15:4.

[Maswaniso a fa likepe 27]

Litaba ze ñozwi mwa Bibele li lu tusa ku itebuha hahulu sitabelo sa na ezize Jesu