Kana mu Ikutwa ku Topwela?

MWA lifasi kaufela, ku na ni ndwa ye tuna mwahalaa musebezi ni bupilo bwa lubasi. Sina mo i taluseza taba ye ñwi, ‘ku swalisana kwa mwahalaa linaha, mishini ye nca, ni misebezi ye patehisa hahulu ya ku beleka nako kaufela mwa sunda, li tahisize kuli ku be taata ku aluhanya hande misebezi ya fa lapa ni ya kwa mubeleko.’ Licinceho ze, li tahisize sifumu se situna hahulu. Kono sona sifumu seo hape si labuzi matata. Muñoli yo muñwi u bulela kuli: “Buñata bwa luna lu belekiswa hahulu, lu fiwa misebezi ye miñata hahulu, lu imezwi. Lu topwezi hahulu luli.”

Kwa muinelo wo kihona cwale lu ka ekeza kwateñi ni ku zwafa ko ku tahiswa ki ku wa kwa sifumu sa lifasi ko ku sa zo ezahala. Babeleki mwa lifasi kamukana, ba ba beleka misebezi ya mwa liofisi ni ba ba beleka misebezi ya mazoho, ba zusizwe misebezi ni ku amuhiwa mandu a bona. Mwendi ba lakaza kuli kambe ne ba belekile ka taata.

Ha lu nyakisiseñi butuna bwa matata a:

▶ Mwahalaa babeleki ba kwa Europe, ba ba eza 60 pesenti ba kula butuku bwa mukatalo wo tahiswa ki ku beleka hahulu.

▶ Mwahalaa babeleki ba kwa United States, ba ba bato eza 33 pesenti ba ikutwa kuli ba belekiswa hahulu kamita.

▶ Batu ba kwa Canada ba ba fitelela 60 pesenti ba fumana hahulu taata ku peta misebezi ya bona mi hape ka nako ye swana ni ku bona za bupilo bwa lubasi.

▶ Ku akalezwa kuli babeleki ba ba fitelela 600 milioni, kamba 22 pesenti ya babeleki ba mwa lifasi kamukana, ba tandanga lihora ze fitelela 48 ka sunda inze ba beleka.

Lipalo ze li bonisa butata bo butuna bo ba talimani ni bona batu. Lipatisiso ze ñwi li bonisa kuli ku beleka ka nako ye telele hahulu ku tahisa mapongo, ku sinya silikani, ku tahisa kuli bashemi ba palelwe ku uta hande bana, ku tahisa likauhano, ni litelekano.

Mina bo? Kana mu beleka hahulu ka taata? Kamba kana mu ba bañwi ba batu ba ba eza bolule-lule ba ba si na mibeleko ka nako ye? Kana mu nyolelwa ku ba ni mubeleko o ka mi konisa ku fumananga nako ya ku tanda ni lubasi lwa mina? Haiba ku cwalo, mu kona ku fumana cwañi mubeleko o cwalo?

[Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 19]

MUBELEKO WA BUBELI

Mubeleki yo muñwi wa musali u bulela kuli: “Ha ni kutanga kwa ndu ku zwa kwa musebezi, ni na ni ku lukisa za mulalelo, ku kenisa ndu, ku tapisa liapalo, ku yo nga banana ko ne ba inzi kaufela, ku ba tusa ku eza misebezi ya bona ya kwa sikolo, ni ku bona teñi kuli ba tapa ni ku yo ba lobaza. Ha ni fezanga ku eza zeo kaufela ni banga ya katezi luli.” Bolule-lule mwahalaa basali ba ba beleka ba ba akalezwa kuli ki ba palo ye eza 1.2 bilioni mwa lifasi kamukana, ba na ni ona “mubeleko wa bubeli” o topwelisa wo, mi ni baana ba bañata ba beleka misebezi ye mibeli. Kono lipatisiso li bonisa kuli baana hañata ha ba tabelangi ku eza misebezi ya fa lapa. Basali sihulu ki bona ba ba ezanga buñata bwa misebezi ya fa lapa, ibe kuli ba beleka kamba ha ba beleki.