Butata bo bu Tiswa ki Bunyemi
Butata bo bu Tiswa ki Bunyemi
Muuna yo muñwi ya naa leka mufuta o muñwi wa sinkwa mwa sibaka mo ku lekisezwa lico naa bifile hahulu kabakala ku nahana kuli ne ba liyehisa hahulu sico sa naa lekile. A kena mwa benkele yeo, a hanyaukela yo muñwi wa babeleki ba mwateñi, a mu kasheza kwa tafule, ni ku mu anya lubaka. Cwale muuna yo, a kwaula sinkwa sa hae ni ku zwa mwa benkele.
KAUFELA luna lwa nyemanga fokuñwi. Bunyemi ki bo buñwi bwa maikuto e lu banga ni ona inge cwalo ha lu banga ni lilato, sepo, ha lu ikalelwanga, ha lu ikutwanga bumaswe, ni ku ba ni sabo. Mutu ya iswala ha nyemile u kona ku bonisa bunyemi bwa hae ka nzila ye swanela ni ka mukwa o kona ku mu tusa. Ka mutala, bunyemi bwa kona ku tusa mutu haiba bu tahisa kuli a be ni tundamo ye tuna ya ku tula miinelo ye miñwi ye mu tibela ku eza nto ye ñwi kamba ku tatulula butata bo buñwi.
Sina mo i boniseza taba ye bulezwi kwa makalelo, bunyemi hape bu kona ku tahisa butata. Batu ba bañwi ba na ni kacimacima mi ba filikananga hahulu ku fita ba bañwi. Ha ba nyemisizwe, ba kona ku hanyaukela mutu kamba ku mu lwanisa. Ku fita kuli ba iswale, bona ba ezanga lika ze ñwi ze bonisa kuli ba nyemile. Bunyemi bo bu tulile tikanyo cwalo bu kona ku tahisa butata, ki lona libaka fokuñwi ha bu bizwa kuli ki “bunyemi bo bumaswe.” *
Batu ba ba sa iswali ha ba nyemile ha ba itahisezangi feela masitapilu, kono mane ba tahisezanga ni batu kaufela ba ba pila ni bona masitapilu. Nihaiba fa litaba ze si na mo li inezi, mutu ya na ni butata bwa bunyemi, u kona ku tahisa mufilifili o mutuna o kona ku tahisa lika ze maswe. Ha mu nyakisise mitala ye latelela:
Muuna yo muñwi ya naa zamaya hamoho ni balikani ba hae naa kunupilwe ka tobolo fa mulala kabakala kuli mukotana wa yo muñwi wa balikani ba hae ne u ngunyutile muuna yo muñwi mwa mukwakwa mo ne ku zamaya hahulu batu ba bañata.
Mucaha yo muñwi wa lilimo ze 19, naa natile ni ku bulaya mbututu wa likweli ze 11, wa musali ya naa bata ku nyala. Mucaha yo, naa bapala papali ya fa vidio ya lindwa mi sa fela pilu mbututu yeo ha ne i to swala kwa libapaliso za hae, ili nto ye ne tahisize kuli a luze papali yeo.
Lipiho ze swana ni zeo, ili ze futuka mwa lifasi kaufela li bonisa kuli palo ya batu ba ba na ni butata bwa bunyemi i zwelapili ku hula. Ki kabakalañi palo ya batu ba ba na ni bunyemi ha i zwelapili ku hula?
[Litaluso za kwatasi]
^ para. 4 Broshuwa ye ñwi (Boiling Point—Problem Anger and What We Can Do About It), i talusa kuli “bunyemi bo bumaswe” ki “mukwa ufi kamba ufi o palelwisa mutu ku iswala ha nyemile, ili o zwelapili ku tahiseza mutu butata bo butuna mwa bupilo bwa hae, fo kikuli munahano wa hae, maikuto hae, mikwa ya hae, ni mwa pilisanela ni ba bañwi.”
[Mbokisi fa likepe 3]
Bunyemi ki bo buñwi bwa maikuto e lu na ni ona. Kamukwaocwalo, fokuñwi kwa swanela ku bonisa bunyemi ka nzila ye itikanelezi. Kono litaba ze, li ka ambola ka za bunyemi bo bumaswe, ili bo bu kona ku lu holofaza ni ku holofaza ba bañwi mwa maikuto, kwa mubili, ni kwa moya.
