1. Ha Mu Leka Lico Mu Kona Ku Keta Cwañi Lico Ze Nde?

HAIBA ha mu itimelangi lico, mwendi lico ze mu canga mu li fumananga kwa musika kamba mwa lintolo. Ha mu leka lico, mu kona ku keta cwañi lico ze sa koni ku tahisa matuku?

● Mu tomahanyange mo mu swanela ku lekela lico za mina.

Ba Food Safety Information Council mwa Australia ba fa kelezo ye: ‘Ha mu leka lico, mu ngange pili lico ze kona ku ina nako ye telele li sa sinyehi. Kihona mu ka nga lico ze bulukezwi mwa libatisezo ha se mu felize ku unga lika ze ñwi kaufela ze mu leka.’ Mi hape, haiba mu leka lico ze cisa, mu li bitule ka nako ye mu kutela kwa ndu.

● Mu lekange lico ze si ka ina nako ye telele.

Haiba kwa konahala mu like ku lekanga lico ze si ka ina nako ye telele. * Bo Ruth ba ba pila kwa Nigeria, ili ba ba na ni bana ba babeli, ba bulela kuli: “Hañata ni yanga kwa musika isali kakusasana ku yo leka lico li si ka ina kale nako ye telele.” Bo Elizabeth ba kwa Mexico ni bona ba lekanga lico fa musika. Ba bulela kuli: ‘Kwa musika na kona ku leka litolwana ni miloho ye si ka ina nako ye telele, mi na kona ku iketela zona na muñi. Kamita ni lekanga nama ye bulailwe ona zazi leo, ili ye sa li ñaya. Mi ni beyanga mwa sibatisezo nama ye ni sa tokwi ku itutisa ka nako yeo.’

● Mu tatubange lico za mina.

Mu ipuzange kuli: ‘Kana makapi a tolwana ye a iketile? Kana nama ye, i na ni munko o sa utwahali hande?’ Mu tatubange nto ye itusisizwe kwa ku putela sico se mu leka, haiba sico seo si puta-putezwi mwa nto ye ñwi. Lico ze puta-putezwi mwa nto ye sinyehile li kona ku kenelwa ki maikolokuwawa a kona ku tahisa matuku.

Bo Chung Fai, ba ba lekanga lico za bona mwa sintolo se si ñwi se si tuna kwa Hong Kong, ba bulela kuli: “Ki kwa butokwa ku tatubanga lizazi le li bonisa fo si ka sinyehela sico se mu leka.” Ki kabakalañi ha mu tokwa ku ezanga cwalo? Licaziba ba fa temuso ya kuli lico ze fitelezi lizazi la zona la ku sinyeha, li sa kona ku mi kulisa, niha li kona ku bonahala hande, ku ba ni munko o munde, ni ku tabusa ha li ciwa.

● Mu longange lico za mina hande.

Haiba mu itusisanga mukotana kamba pulasitiki ye swana kwa ku leka lika, mu li tapisange kamita mwa mezi a cisa a na ni mulola. Mu shimbelange nama kamba litapi mwa mapulasitiki a zona, ilikuli li si ke za silafaza lico ze ñwi.

Bo Enrico ni bo Loredana, ba ba li mutu ni musalaa hae, ili ba ba pila kwa Italy, ba lekanga lico mwa sibaka se ba pila ku sona. Ba bulela kuli: ‘Ku ezanga cwalo ku lu tusanga ku sa zamaya musipili o mutelele, ili o kona ku tahisa kuli lico ze lu lekile li sinyehe.’ Haiba mu ka tanda mizuzu ye fitelela 30 kuli mu yo fita kwa ndu hamulaho wa ku leka lico, mu beye lico ze futumala kamba ze kangezi mwa sibulukelo se si ka mi tusa ku yo li fitisa kwa ndu inze li sa futumala kamba inze li sa kangezi.

Mwa taba ye tatama lu ka ituta ka mo lu kona ku bulukela hande lico za luna kuli li si ke za sinyeha ha se li fitile kwa ndu.

[Litaluso za kwatasi]

[Mbokisi fa likepe 14]

MU LUTE BANA BA MINA: Bo Ruth, ba kwa Nigeria, ba li: ‘Ni lutile bana ba ka ku tatubanga lizazi le li bonisa fo si ka sinyehela sico sifi kamba sifi se ba bata ku leka, pili ba si ka si leka kale.’