ZE EZAHALA MWA LIFASI

United States

Mwa sunda ya October 29, 2012, mwa muleneñi wa New York City ne ku si ka ba hahulu ni likezo za bubulai ni busholi sina mo ne ku bezi mwa mazazi a ketalizoho a sunda ye swana mwa silimo sa 2011. Ki kabakalañi ha ne ku bile cwalo? Ki kabakala liñungwa le lituna le li bizwa Hurricane Sandy, le ne li bile teñi mwa libaka za kwa Upa wa naha ya United States, ili ze kwatuko ni liwate. Mubuleli wa mapokola wa New York Police Department wa libizo la Paul Browne naa bulezi kuli: “Hamulaho wa kozi ya ka taho kamba kozi feela ye tuna [sina kozi ye tuna ya likezo ze tahisa luwewe ye ne ezahezi la September 11, 2001], lu bonanga kuli likezo za bukebenga li banga ze nyinyani.” Niteñi busholi ne bu ekezehile, kabakala batu ba ne ba ikungela lika mwa lintolo ni mwa mandu a batu. Taba yeo ne i si ka komokisa bo Browne ba ne ba ize: “Ki kabakala kuli libaka ze ñata ha li na hande malaiti.”

Antarctica

Licaziba ba sayansi ba i kalezwi kuli limela za kwa Antarctica se li bulaiwa ki limela ze zwa kwa linaha li sili. Ku kulubelwa kuli kwa baenyi ba bañata-ñata ba ba yo potelanga sibaka seo, yo muñwi ni muñwi wa bona u lwalanga lipeu za limela ka ku sa lela ze 9.5 ka avareji, mi hañata lipeu zeo li lamatelanga kwa makatulo kamba kwa mikotana ya bona. Limela ze ñata ze zwa ku sili se li fumanwi mwa sibaka sa Antarctic se si bizwa Western Antarctic Peninsula.

Netherlands

Musali muhulu yo muñwi wa lilimo ze 83 ne li yena wa pili ku beiwa mutahali o no pangilwe fa sipi ya titanium o ne u ezizwe ka mushini o ipitezi. Mutahali wa musali yo, ne u sinyizwe ki butuku bwa masapo, kono cwale sa kona ku ca, ku buyela, ni ku bulela hande. Mushini wo, ne u ngungahanyize tukalulo-kalulo twa sipi ya titanium ku eza mutahali, mi mutahali wo wa kwesiwa ku musali yo.

Germany

Mwahalaa silimo si li siñwi feela sa ku hanisa batu ku zubela kwai mwa libaka za nyangela mwa naha ya Germany, patisiso ye ñwi i bonisa kuli ku bile ni ku fukuzeha kwa matuku a mwa sifuba ka 13.3 pesenti mi matuku a pilu a fukuzehile ka 8.6 pesenti.

[Manzwi a bañi ba siswaniso 3]

Prosthetic jawbone: Courtesy LayerWise; Antarctic visitors: © Joseph Sohm/age fotostock