LITABA ZE TUSA MABASI | LINYALO

Bulikani ha se bu Tiya Hahulu

BUTATA BO BU KONA KU BA TEÑI

Mu na ni mulikani wa muuna ya mi utwisisa luli. * Bubeli bwa mina mu lukuluhile ku ikambota fa nto ifi kamba ifi. Mwa pilu mu li, ‘Lu balikani feela’—nihaike kuli bakumina ne ba si ke ba nga cwalo ha ne ba ka utwa ze mu ikambotanga ka nako ye telele.

Mwendi bulikani bwa mina ki kale bu tiya hahulu mi mu tokwa ku eza se siñwi ka za teñi. Kono pili mu nyakisise ze tahisize kuli mu be mwa bulikani bo bu cwalo.

KI KABAKALAÑI HA KU BANGA CWALO?

Tabo. Taba ki ya kuli, musali ha isezwa pilu ki muuna u ikutwanga hande mi ki cwalo ni kwa baana. Kwa lu tabisanga ku ziba kuli lwa itebuhiwa, mi ku lu tahisezanga ku ikutwa kuli lwa buheha. Hamulaho wa ku ba mwa linyalo ka nakonyana, mwendi mu kana mwa kalisa ku ikutwanga hande ku eza siango ni mutu ye mu siyo mwa linyalo ni yena. Kono mu zibe kuli: Ku fumana tabo ka ku eza siango ni mutu ye mu si ka nyalana ni yena ku kona ku mi kenya mwa lubeta. Ha mu kalisa ku tabela mutu ye mu si ka nyalana ni yena ka mukwa o sa swaneli, mu fokolisa lilato le mu na ni ku bakumina. Ka mubulelelo o muñwi, mu tima bakumina lilato le mu lukela ku ba bonisa.

• Mu ipuze kuli, ‘Ki lika mañi ze ni tokwa ze ni fumana ku mulikani yo, ze ni lukela ku fumana mwa linyalo?’

Ku zwafa. Bibele i bulela kuli ba ba nyala ba ka ba ni “manyando” a mañwi cwalo. (1 Makorinte 7:28) Ka mutala, fokuñwi mu kana mwa ikutwa kuli ha mu isezwi pilu kamba ha mu itebuhiwi ki bakumina, kamba mu kana mwa ba ni ndimbelela mwa pilu kabakala butata bo buñwi bo bu si ka tatululwa. Mwendi bakumina ba tokolomoha ku ikambota ni mina litaba zeo, ili nto ye mi zwafisa ni ku mi tahiseza kuli mu bate ku isezwa pilu ki mutu yo muñwi. Licaziba ba bulela kuli ku tokolomoha ku ambolisana litaba ze tuna ku kona ku tahisa kuli mwa linyalo ku si ke kwa ba ni tabo—mi mane ku kona ku tahisa kuli linyalo li fele.

• Mu ipuze kuli, ‘Kana ku na ni nto ye ni sa fumani mwa linyalo ye ni tahiselize kuli ni be ni silikani se si sa swaneli ni mutu yo muñwi?’

 ZE MU KONA KU EZA

Mu lemuhe butata bo bu kona ku zuha. Bibele i bulela kuli: “Kana u ka lwala mulilo fa sifuba sa hao u sa cisi liapalo za hao?” (Liproverbia 6:27, Bibele ye Kenile, Hatiso ya 1984) Niti ki kuli, ku tabela mutu yo muñwi inze mu li mwa linyalo ku kona ku tahisa kozi. (Jakobo 1:14, 15) Ha mu swaneli feela ku nahana ze kona ku ezahala. Mu nahane ze se ezahalile kale. Ka ku isa pilu ku mutu ye mu siyo ni yena mwa linyalo, mu timile bakumina mamelelo ye ba swanela ku fumana ku mina.

Mu si ke mwa ipuma. Ku ba ni silikani se si tiile ni mutu ye mu si ka nyalana ni yena, ku kona ku mi tahiseza ku nahana ka mo ne bu ka bela bupilo kambe ne mu nyalani ni mutu yo. Mwendi mane mu bapanya buikoneli bwa mulikanaa mina kwa bufokoli bwa bakumina, ili nto ye si ka luka! Hape mu hupule kuli, tabo ye mu ikutwanga ha mu nahana mulikanaa mina yo, mwendi ki yona ye ne mu ba nga ni yona ha ne mu nahananga bakumina pili mu si ka nyalana kale ni bona.—Sikuka sa Bibele: Jeremia 17:9.

Mu be ni maciñekelo. Batu ba beyanga tupangaliko to tu kona ku lila mwa limota kamba kwa mandu a bona, ilikuli ba tibele masholi. Mwa kona ku eza nto ye bato swana ni yeo kwa linyalo la mina. Bibele i bulela kuli, “babalela pilu ya hao.” (Liproverbia 4:23) Mu kona ku eza cwalo kamukwaufi? Mu like ku eza ze latelela:

• Mu eze lika ze bonisa kuli mu mwa linyalo, ze cwale ka ku ba ni siswaniso sa bakumina kwa musebezi.—Sikuka sa Bibele: Genese 2:24.

• Mu itomele ze mu swanela ku eza ni ze mu sa swaneli ku eza ha mu swalisana ni mutu ye mu si ka nyalana ni yena. Ka mutala, ha ku swaneli ni hanyinyani ku ambola ni mulikani ya cwalo ka za matata a mwa linyalo la mina kamba ku ya kwa ku yo nwa hamoho lino ni muuna ye mu beleka ni yena.

• Haiba se mu utwana hahulu ni muuna ye mu si ka nyalana ni yena, mu felise silikani seo. Haiba mu ikutwa kuli ku taata ku felisa silikani seo, mu ipuze libaka le li tahisa kuli mu ikutwe cwalo. Mwa sibaka sa ku lika ku yemela mulikanaa mina yo, mu yemele bakumina mi mu nge mihato ya ku bukeleza linyalo la mina.—Sikuka sa Bibele: Liproverbia 5:18, 19.

[Litaluso za kwatasi]

[Box on page 5]

MAÑOLO A BUTOKWA

“Pilu ya puma ku fita linto kaufela, i sinyehile ku feleleza.”—Jeremia 17:9.

“Muuna . . . u ka kumalela musalaa hae.”—Genese 2:24.

“U tabele musalaa hao wa bunca bwa hao . . . Mi lilato la hae li tale mwa pilu ya hao ka mazazi kaufela.”—Liproverbia 5:18, 19.

[Box on page 5]

“LU BALIKANI FEELA”?

MU IPUZE KULI:

Kana naa ambolanga za matata e ni talimana ni ona mwa linyalo ni mutu yo?

Kana naa likanga ku fumana kolo ya ku ba ni mutu yo?

Kana naa pata silikani sa luna ku bakuluna?

Kambe bakuluna ba teñi fa, kana ne ni ka swabela ze ni eza?

Kana bakuluna ne ba ka nga kuli ku na ni ze ezahala mwahalaa luna kamba ku ikutwa ku betekiwa ha ne ba ka utwa ze lu ambolanga?