Ku Talimana ni Matata A Tahiswanga ki ku Tuhela ku Yanga Kwa Kweli

“Ne ni eshulwanga ki maikuto a ku lembwala ku si na libaka a naa tahanga ka nako ifi kamba ifi. Ne ni lilanga ni ku nahana kuli esi mwendi se ni pulumuka.”—Bo Rondro, * ba ba na ni lilimo ze 50.

“Ha ni zuha kakusasana ni fumana kuli mwa ndu ku bonahala busafa. Na palelwa ku fumana lika za ka. Lika ze ne ni fumananga bunolo ku eza ka lilimo ze ñata, cwale se ku bonahala kuli ku taata ku li eza, mi ha ni zibi libaka le li tahisa cwalo.”—Bo Hanta, ba ba na ni lilimo ze 55.

BASALI ba, ne ba sa kuli. Kono ne ba talimana ni muinelo wa ku tuhela ku yanga kwa kweli, cinceho ya banga ni yona musali mwa bupilo bwa hae, ili mafelelezo a lupepo lwa hae. Haiba mu basali, kana se mu atumela nako yeo? Kana se mu li mwa muinelo wo? Ku si na taba ni muinelo wa mina, mina ni balatiwa ba mina ha mu ka ziba hande ka za cinceho ye, mu ka itukiseza hande ku talimani ni matata a tahiswa ki muinelo wo.

Ku Tuhela ku Yanga Kwa Kweli

Basali ba bañata ba tuhelanga ku yanga kwa kweli mwa lilimo za ma 40, kono ba bañwi bona ba tuhelanga mwa lilimo za ma 60. * Hañata, musali u tuhelanga ku ya kwa kweli hanyinyani-hanyinyani. Kabakala ku cinca-cinca kwa ku pangiwa kwa lihomoni, musali a kana a tula likweli ze ñwi, kamba ku yanga kwa kweli ka nako ya sa libeleli, kamba ku yanga kwa kweli ka nako ye telele. Palonyana ya basali ba tuhelanga ku ya kwa kweli ka sipundumukela, mwa nako ye kuswani feela.

Buka ye bizwa Menopause Guidebook i bulela kuli: “Musali ni musali mwa tuhelelanga ku ya kwa kweli kwa shutana.” Hape i bulela kuli: “Butata bo ba talimananga hahulu ni bona basali ka nako ye ba tuhelanga ku ya kwa kweli ki ku cisanga litalo,” ili ko ku kona ku latelelwa ki silami. Butata bo, bu kona ku tahisa sikobyoti ni ku tokwisa mutu maata. Butata bo, bu nganga nako ye ku ma kai? Buka ye bizwa The Menopause Book i bulela kuli: “Basali ba bañwi ba banga ni butata bwa ku cisa litalo ha sikai mwa silimo si li siñwi kamba ze peli mwahalaa nako ye ba tuhelanga ku ya kwa kweli. Ba bañwi ba banga ni butata bo ka lilimo ze ñata, mi ku ba sikai butata bo bwa zwelangapili  mwa bupilo bwa bona kaufela, kono ili ka siwela.” *

Bakeñisa lihomoni ze cinca-cinca mwa mubili, musali hape a kana a banga ni butata bwa ku lembwala ni sizuhela ili ze kona ku mu tahiseza miyoko, hamohocwalo ni ku palelwanga ku isa pilu kwa lika ni butata bwa ku libala. Buka ye bizwa The Menopause Book i bulela kuli, “[Nihakulicwalo] musali ha tahelwangi ki matata ao kaufela.” Niti ki kuli, ba bañwi ba talimananga ni matata a sikai feela kamba mane kutokwa.

Mwa ku Talimanela ni Muinelo Wo

Ku cinca hanyinyani mupilelo kwa kona ku kusufaza kwa butata. Ka mutala, basali ba ba zuba kwai ba kona ku tahisa kuli linako ze ba banga ni butata bwa ku cisa litalo li kutele mwatasi ka ku tuhela ku zuba kwai. Hape basali ba bañata ba tusiwanga ki ku eza licinceho kwa mucelo wa bona, inge cwalo ka ku kusufaza kamba mane ku ambuka ku nwa bucwala, lino ze na ni caffeine, ni ku ca lico ze na ni lilungiso kamba ze na ni hahulu swikili, ili ze kona ku tahisa butata bwa ku cisa litalo. Niti ki kuli, ki kwa butokwa ku ca hande, ku canga lico ze tusa hande mubili ili ze shutana-shutana.

Lipapali ze tiisa mubili ni zona za kona ku tusa hahulu ku kusufaza kwa butata bo bu tahiswa ki ku tuhela ku yanga kwa kweli. Ka mutala za kona ku kusufaza sikobyoti ni sizuhela, hamohocwalo ni ku tiisa masapo ni ku tusa mutu ku ba ni mubili o i ketile. *

Mu Taluse Maikuto A Mina ka ku Lukuluha

Bo Rondro ba ba bulezwi fahalimu ba bulela kuli: “Ha mu tokwi ku shwela mwa pilu. Ha mu talusa maikuto a mina ka ku lukuluha kwa batu be mu lata, ha ba na ku bilaela hahulu ha ba ka lemuha ze ezahala ku mina.” Mane ba kona ku bonisa hahulu pilu-telele ni kutwisiso. Liñolo la 1 Makorinte 13:4, li bulela kuli: “Lilato li pilu-telele ni sishemo.”

Hape basali ba bañata hamohocwalo ni ba ba ikutwa bumaswe kabakala ku fela kwa lupepo lwa bona, ba tusiwa ki ku lapelanga. Bibele i lu kolwisa kuli, “[Mulimu u] lu omba-omba mwa liñalelwa za luna kamukana.” (2 Makorinte 1:4) Hape nto ye omba-omba ki ku ziba kuli muinelo wa ku tuhela ku ya kwa kweli ki wa nakonyana feela. Hasamulaho, basali ba ba zwelapili ku ipabalela hande kwa mubili ba kona ku ba ni maata hape ni ku ikola bupilo bo bunde ka lilimo ze ñata.

[Litaluso za kwatasi]