LITABA ZE TUSA MABASI | LINYALO

Mo mu Kona ku Bela Muteelezi yo Munde

BUTATA BO BU KONA KU BA TEÑI

Bakumina ba bulela kuli, “Ha mu ni teelezi!” Mina mwa pilu mu ipulelela kuli, ‘Kono ne ni teeleza.’ Nihakulicwalo, niti kikuli, ze mu utwile za shutana ni ze ba bulezi bakumina. Kabakaleo, ku zuha likanyi le liñwi hape.

Mwa kona ku ambuka mifilifili ya mufuta wo. Kono pili mu tokwa ku utwisisa libaka le li kona ku tisa kuli mu palelwe ku utwa litaba ze ñwi za butokwa ze ba bulela bakumina—nihaikaba kuli mu nahana kuli mu sweli ku teeleza.

KI KABAKALAÑI HA KU BANGA CWALO?

Mu lyanganiswa ki nto ye ñwi kamba mu katezi, kamba mwendi miinelo yeo kaufela. Banana ba panga lilata, TV ni yona i lila hahulu, mi mu nahana ka za butata bo mu talimani ni bona kwa musebezi. Ka nako ye swana, bakumina ba kalisa ku ambola ni mina—ka za baeñi ba ba ka to mi potela busihu. Mu lumela feela ka ku nyunga toho, kono kana luli mu utwile ze ba bulezi? Mwendi ku tokwa.

Mu lika ku nuha ze ba bulezi. Mu nahana kuli ku na ni taba ye ñwi ye mwa manzwi e ba bulezi bakumina, kono mwendi mu sweli ku lika ku utwisisa hahulu muinelo. Ka mutala, mu nge kuli bakumina ba bulela kuli: “Mu tandile nako ye ñata hahulu kwa musebezi sunda ye.” Ka ku nahana kuli ba mi nyaza, mu bulela kuli: “Haki mulatu wa ka! Ni tokwa ku beleka nako ye telele kakuli mu sinya hahulu masheleñi.” Bakumina ba bulela ka ku kalumuka kuli: “Ne ni sa mi nyazi!” Mulelo wa bona kwa makalelo ne li ku fa feela akalezo ya kuli mu ye kwa ku ishumusa hamoho kwa mafelelezo a sunda.

Mu likanga ku fumana tatululo kapili-pili. Bo Marcie, * ba bulela kuli: “Ka linako ze ñwi ni batanga feela ku talusa mo ni ikutwela, kono bo Mike bona ba batanga ku ni taluseza mwa ku ezeza. Ha ni bati ku tatulula butata. Ni batanga feela kuli ba zibe mo ni ikutwela.” Butata ki bufi? Bo Mike bona ba bata feela ku fumana tatululo. Kabakaleo, mwendi bo Mike ba kana ba palelwa ku utwa ze ñwi kamba lika kaufela ze bulelwa ki bo Marcie.

Ku si na taba ni ze kona ku tahisa butata bo, mu kona cwañi ku ba muteelezi yo munde?

 ZE MU KONA KU EZA

Mu teelezange ka tokomelo. Bakumina ba na ni taba ya butokwa ye ba bata ku mi bulelela, kono kana mu itukiselize ku teeleza? Mwendi ha mu si ka itukiseza. I kana ya ba kuli mwendi mu nahana lika li sili ka nako ye ba ambola ni mina. Haiba ku cwalo mu si ke mwa ipumisa kuli mwa teeleza. Haiba kwa konahala, mu tuhele ze mu sweli ku eza ni ku teeleza ka tokomelo ku bakumina, kamba mwendi mu ba kupe kuli ba litele ku fitela mu ka kona ku ba teeleza ka tokomelo.—Sikuka sa Bibele: Jakobo 1:19.

Mu fanane nako ya ku bulela. Nako ya mina ya ku teeleza ha i fitile mu ambuke mukwa wa ku bata ku kauleza bakumina ha ba nze ba bulela kamba ku hana ze ba bulela. Mu ka ba ni nako ya mina ya ku bulela. Ka nako ya cwale mu teeleze feela.—Sikuka sa Bibele: Liproverbia 18:13.

Mu buze lipuzo. Ku buza lipuzo ku ka mi tusa ku utwisisa hande ze ba bulela bakumina. Bo Marcie, ba ba bulezwi kwa makalelo, ba bulela kuli: “Na tabelanga hahulu bo Mike ha ba ni buzanga lipuzo. Ku eza cwalo ku ni bonisanga kuli ba isa pilu ku ze ni bulela.”

Mu teeleze kwa lushango isiñi kwa manzwi feela. Mu like ku utwisisa ze ba mi taluseza bakumina ka mo ba ezeza mubili wa bona, meeto a bona, ni mo li utwahalela linzwi la bona. Pulelo ya kuli, “Ku lukile” i kana ya talusa luli kuli, “Ha ku si ka luka” ku itingile feela ka mo i bulelezwi. Pulelo ya kuli, “Ha mu lati ku ni tusa” i kana ya talusa luli kuli, “Ni i kutwa kuli ha ni wa butokwa ku mina.” Mu like ku utwisisa luli ze ba mi bulelela bakumina, nihaikaba kuli ha ba si ka li bulela. Hakusicwalo, mu kana mu ipumana kuli mu kanana fa litaba ze bulezwi mwa sibaka sa ku isa pilu ku ze ne taluswa.

Mu zwelepili ku teeleza. Mu si ke mwa cinca makande kamba ku ikema fateñi, nihaikaba kuli ze mu utwa ha li mi tabisi. Ka mutala, ku cwañi haiba bakumina ba sweli ku mi nyaza? Bo Gregory, ba se ba li mwa linyalo ka lilimo ze 60, ba fa kelezo ya kuli: “Mu zwelepili ku teeleza. Mu ise hahulu pilu ku ze ba bulela bakumina. Ku eza cwalo ku tokwa kutwisiso, mi ku ka mi tusa luli.”—Sikuka sa Bibele: Liproverbia 18:15.

Mu iyakatwe bakumina ha buniti. Ku teeleza ka tokomelo haki mukwa feela, kono ki kezo ye bonisa lilato. Ha mu iyakatwa ha buniti ze ba bulela bakumina, fo mu ka twaela mi ha ku na ku mi belanga taata ku teeleza. Ka ku eza cwalo mu ka latelela kelezo ya mwa Bibele ye li: “Mu si ke mwa isa pilu ku za mina feela, kono mu ise pilu ni ku za ba bañwi.”—Mafilipi 2:4.

[Litaluso za kwatasi]

[Mbokisi fa likepe 13]

MAÑOLO A BUTOKWA

“Mutu kaufela u lukela ku ba ya teeleza kapili, ya sa akufi ku bulela.”—Jakobo 1:19.

“Ya alaba a si ka utwisisa pili, u iponisa bukuba, mi u ipatela maswabi.”—Liproverbia 18:13.

“Lizebe za ba ba butali li libelezi ze talifile.”—Liproverbia 18:15.

[Mbokisi fa likepe 13]

HAIBA MWA BULELA

Haiba mu lika ku bulela ni bakumina inze ba li mwa muzuzu u sili kamba inze ba nahana lika li sili, kana ba ka utwa ze mu bulela? Ki hande ku ambolanga ni bakumina ha ba isize mamelelo ya bona ku mina kamba ku libelela ku ambola ni bona ka nako i sili ye ba lukuluhile.—1 Pitrosi 3:8.

Mu nyakisise mutala wa mwa Bibele wo: Jesu ha naa na ni taba ya butokwa ya ku bulela ye ama buikokobezo, naa si ka i bulela feela ona fo. Naa libelezi ku fitela miinelo ha ne i bile hande. Kihona a biza baapositola ba hae ni ku ba taluseza sisupo sa hae.—Mareka 9:33-35; 12:41-44.