Mwa piho ya mutende wa New York Times ne ku bihilwe kuli, “Batu ba ba zuba kwai ba sinyanga masheleñi a kampani ko ba beleka a eza $5,816 silimo ni silimo ku fita batu ba ba sa zubi.” Mwa patisiso ye ne ezizwe ki babatisisi ba kwa Ohio State University, ne ku fumanwi kuli masheleñi ao naa sinyizwe mwa nako ye ne ba itusisanga babeleki bao kwa ku zuba kwai, kwa lisinyehelo za likalafo za bona, ni mwa nako ye ne ba lofanga kwa musebezi. Libaka le liñwi le ne li tahisa cwalo ki ku sa beleka hande, mwendi kabakala butata bo ne bu tahiswa ki ku tuhela ku zuba kwai.

“Batu ha ba sa sepa hahulu Keleke, bakeñisa kuli mapasita ni batu ba ba mwa Keleke ha ba ezangi ze ba bulela.”—Papa Francis.

Ba muuso wa Malaysia ne ba sweli litani ze eza 24 za manaka a litou a fitelela 1,000, a naa patilwe mwahalaa mabala. Batu ba ba bona za pabalelo ya lifolofolo ni limela za mwa lifasi ba bulela kuli lo ne li lwa pili ku swala manaka a mañata cwalo. Manaka ao naa zwa mwa naha ya Togo mi naa iswa kwa naha ya China.

Ka ku ya ka piho ya ba World Health Organization ya mwa 2012, 63 pesenti ya mafu naa tahisizwe ki matuku a yambukela, sihulu butuku bwa mbande (HIV/AIDS), musululo, malaria, TB, ni matuku a banana.

Lipapali za fa mawaile a ku fumbata a ipitezi ni fa lipangaliko ze ñwi za ku bapala lipapali ze swana ni za likwinano za masheleñi se li tuma hahulu mwahalaa banana. Lipapali ze ñwi za fa lipangaliko zeo, li swana feela ni lipapali za luli za likwinano za masheleñi kono shutano kikuli zona li bunolo ku li wina. Piho ya ba muuso i lemusa kuli lipapali ze cwalo li kona ku tahisa kuli banana ba nge lipapali za likwinano za masheleñi ku ba ze lukile “mi ku kona ku tahisa kuli kwapili ba yo ipumana mwa matata a tahiswa ki likwinano za masheleñi.”