LINAHA NI BATU

Ku Potela Naha ya Ireland

MUBAPALE

SIOLI se si bizwa “Emerald Isle” si na ni linaha ze peli: Naha ye tuna ku zona ki naha ye lukuluhile ya Republic of Ireland, mi ye nyinyani ki naha ya Northern Ireland, ye li kalulo ya United Kingdom.

Suba se si bizwa Giant’s Causeway

Naha ya Ireland i bizwa Emerald Isle kabakala kuli ku banga ni pula ye ñata ye tahisa kuli ku be ni bucwañi bo bu bonahala hande butala mwa libaka ze kwahulenyana ni litolopo. Linuka ni masa a buheha hamohocwalo ni malundu a kwa minanga ni mazulu li ekeza kwa bunde bwa naha ye.

Ndu ya situwa sa bucwañi

Batu ba kwa Ireland se ba tiyezi matata a mañata. Ka mutala, batu ba bañwi ba akaleza kuli ku zwa ka silimo sa 1845 ku isa ka silimo sa 1851, batu ba ba bato ba 1 milioni ne ba bulailwe ki matuku ni tala, licalo za makwili ha ne li sinyizwe ki butuku. Ka ku saba bubotana bo butuna, batu ba bañata ne ba tutezi mwa linaha ze cwale ka Australia, Britain, Canada, ni United States. Kacenu, ibato ba batu ba ba fita fa 35 milioni ba mwa naha ya America ba simuluha kwa naha ya Ireland.

Batu ba kwa Ireland ba zibahala ku ba batu ba ba silikani ni ba ba lata ku amuhela baenyi. Ba itabisanga hahulu ka lipapali ze cwale ka ku pahama lipizi ni lipapali ze bapalwa ki likwata za batu, ze cwale ka papali ya ku natanga kambola ka mulamu (cricket), papali ya rugby, mbola ya mahutu ni papali ye ñwi ye swana ni mbola ya mahutu (Gaelic football). Basali ba tabela hahulu papali ye ñwi ya ku eza ka sikwata ye bizwa camogie, ili ye swana ni papali ye bapalwa ka ku kashanga kambola ka mulamu (hockey).

Hape batu ba kwa Ireland ba tabela hahulu ku ambola, mi ba lata lipina. Mubinelo wa batu ba kwa Ireland wa ku itusisa mahutu u tumile hahulu mwa lifasi. Batu ba ba binanga mubinelo wo, ha ba nyanganyisangi mubili wa bona ku kalela mwa teka ku ya kwahalimu kono kafa inze ba shenyisa mahutu a bona ka bubebe.

Balizi ba kwa Ireland

Lipaki za Jehova se ba bile mwa naha ya Ireland ka lilimo ze fitelela 100. Ka nako ya cwale, ku na ni Lipaki ba ba fitelela 6,000 ba ba pila mwa naha ye, mi ba tukufalezwi ku luta batu Bibele.

Lipina za sizo za batu ba kwa Ireland li liziwa ka liliziso ze cwale ka ze bonisizwe kwatasi, ku zwa kwa nzohoto ku ya kwa bulyo: Harepa, siliziso se si bizwa Irish bagpipes, violin, siñwañwa, kanamutolilo, ni mulupa.

KANA MWA ZIBA?

Suba se si bizwa Giant’s Causeway, se si fumaneha kwa likamba le li kwa mutulo wa Northern Ireland, si na ni macwe a mañata-ñata a mansu a naa pangehile ha ne ku tunyanga sitipwitipwi se si cisa se ne si foliswanga ki mezi a liwate mwa miteñi ya kwaikale.