Mu ye kwa litaba za mwahali

Mu ye kwa litaba za mwahali

Ze Ezahala Mwa Lifasi

Ze Ezahala Mwa Lifasi

Lifasi

Ka ku ya ka piho ya katengo ka World Health Organization (WHO), mifilifili ye ama ku lwanisa basali se li “butata bo butuna hahulu bo bu yambile lifasi.” Ba katengo kao ba bulela kuli: “Ibato ba 35 pesenti ya basali kaufela, ba ka lwaniswa ki mutu ye ba nyalani ni yena kamba mutu ye ne ba nyalananga ni yena kamba mutu-tu feela u sili. Mifilifili ye tiswa ki mutu ye ba nyalani ni yena ki yona ye atile hahulu . . . , mi i amile 30 pesenti ya basali mwa lifasi kaufela.”

Britain

Mwa patisiso ye ne ezizwe kwa batu ba palo ye eza 64,303, ne ku fumanwi kuli 79 pesenti ya bona, ne ba nahana kuli “bulapeli ki bona bo bu tisa hahulu manyando ni mifilifili mwa lifasi kacenu.” Ku tuha fo, mwa musebezi wa ku bala batu o ne u ezizwe mwa naha ya England ni mwa Wales ka 2011, ne ku fumanwi kuli 59 pesenti ya batu ki bona feela ba ne ba ipapata ku ba Bakreste, ili palo ye kutezi mwatasi ha i bapanywa kwa 72 pesenti ya batu ba ne ba ipapata ku ba Bakreste ka 2001. Mwahalaa nako ye swana yeo, palo ya batu ba ne ba bulela kuli haki balapeli ne i ekezehile kuzwa fa 15 pesenti ku isa fa 25 pesenti.

China

Ka ku ya ka lipiho za mitai ya makande, milao ye sa zo lukiswa sinca ki muuso i tokwa kuli bana ba ba hulile ba potelange hañata bashemi ba bona ba ba supezi ni ku ba “tiisa mwa maikuto.” Mulao wo “ha u bonisi koto ifi kamba ifi ye ba kona ku fiwa” bana ba ba palelwa ku u latelela.

Europe

Likwata za likebenga li sweli ku panga lika za sipamesho ze itusiswanga ka zazi ni zazi ze cwale ka lika za ku ikabisa ka zona kwa meeto, milola, mane cwalo ni lico. Mueteleli wa kampani ye ñwi ye fanga likelezo za silelezo ya lico naa bulezi kuli: “Ibato ba lika kaufela ze itusiswanga kwa ku lukisa lico nihaiba ze sa tuli hahulu za kona ku itusiswa kwa ku putelela ba bañwi ka busholi.” Caziba yo muñwi u akaleza kuli 10 pesenti ya lico ze lekiwanga mwa linaha ze zwezipili li banga ze pesuzwi.