Mwanaa mina wa lilimo ze ketalizoho u bapalela mwa muzuzu o tatama. Hañihañi, mu utwa kuli ku na ni nto ye wela fafasi. Mu matela ku mwanaa mina mi mu yo fumana kuli u yemi bukaufi ni piza ya lizupa ye pwacehile. Mu lemuha kuli ki yena ya pwacize piza yeo kakuli ponahalo ya sifateho sa hae ki ya mutu ya fosize.

Mu buza mwanaa mina ka ku tiya kuli: “Kana ki wena ya pwacize pizana ye?”

Kapili-pili u alaba kuli: “Batili ima haki na!”

Lo haki lona lwa pili ku utwa mwanaa mina wa lilimo ze ketalizoho inze a bulela buhata. Kana mwa swanela ku bilaezwa ki taba yeo?

Buhata kaufela bumaswe. Bibele i bulela kuli Jehova Mulimu u toile “lilimi le li puma.” (Liproverbia 6:16, 17) Mulao o ne u filwe kwa Maisilaele, ne u bonisa likoto ze ne fiwa ku mutu ufi kamba ufi ya naa bulela buhata ku mutu yo muñwi.—Livitike 19:11, 12.

Kono buhata kaufela ha bu likaneleli. Buhata bo buñwi bumaswe hahulu; bu bulelwanga ka mulelo wa ku eza maswe mutu yo muñwi. Fokuñwi batu ba bulelanga buhata kabakala ku ipumana mwa muinelo o taata mi mwendi ba ezanga cwalo ka mulelo wa ku ambuka ku swabiswa kamba ku fiwa koto. (Genese 18:12-15) Nihaike kuli buhata kaufela bu maswe, bo buñwi bona bumaswe hahulu ni ku fita. Haiba mwanaa mina a bulela buhata, mu beye mwa munahano lilimo za na ni zona ni libaka le li tisize kuli a si ke a mi bulelela niti.

Mu swanela ku felisa butata bo, mwanaa mina ha sa li yo munyinyani. Dokota yo muñwi ya bizwa David Walsh naa ñozi kuli: “Ku bulelanga niti, sihulu ku eza cwalo ha ku li taata, ki tuto ya butokwa hahulu kwa banana. Bulikani bwa batu bu tomile fa ku sepana, kono buhata bu tahisanga kuli batu ba tuhele ku sepana.” *

Nihakulicwalo, mu si ke mwa saba. Taba ya kuli mwanaa mina u bulezi buhata ha i talusi kuli u sweli ku cinca kapili-pili ku ba mutu ya maswe. Mu hupule kuli Bibele i bulela kuli: “Bungulunde bu hanelezi mwa pilu ya mwana.” (Liproverbia 22:15) Banana ba bañwi ba bonisanga bungulunde bo bu cwalo ka ku bulela buhata, mwendi ka ku nahana kuli ku eza cwalo ki yona nzila ye bunolo ya ku ambuka ku fiwa koto. Kacwalo muhato o mu ka nga, mwana ha bulela buhata ki wa butokwa.

Mu like ku lemuha libaka mwanaa mina ha bulela buhata. Kana u saba ku fiwa koto? Kana u saba ku mi swabisisa? Haiba mwanaa mina a ipangela litaba ka mulelo wa kuli a tabise balikani ba hae, kana ki ka libaka la kuli u sa li mwanana hahulu kuli a utwisise shutano ye mwahalaa litaba za luli ni za ku ikumbuta feela? Haiba mu utwisisa libaka mwanaa mina ha bulela buhata, mu ka kona ku mu sikulula hande.—Sikuka sa Bibele: 1 Makorinte 13:11.

Ka linako ze ñwi, mu itusisange lipulelo isiñi lipuzo. Mwa muinelo o talusizwe kwa makalelo, me niha naa ziba niti, naa buzize mwanaa hae ka ku tiya kuli: “Kana ki wena ya pwacize pizana ye?” Mwana naa pumile mwendi ka ku saba buhali bwa bo mahe. Kono mwa sibaka sa ku buza puzo ya ku batisisa mulatu, ku cwañi kambe me naa bulezi feela kuli: “Apuu, u pwacize pizana ye!” Ha naa ka bulela feela mwa sibaka sa ku buza puzo, me naa si ke a kenya mwanaa hae mwa muliko wa ku bulela buhata—mi ka ku eza cwalo u mu tusa ku bonisanga busepahali.—Sikuka sa Bibele: Makolose 3:9.

Mu babazange mwana ha sepahala. Bana hañata ba tabelanga ku tabisa bashemi ba bona, kacwalo, mu itusise mukwa o ba na ni ona wo, kuli mu ba tuse. Mu bone teñi kuli mwanaa mina wa ziba kuli busepahali ki nto ye mu nga ku ba ya butokwa hahulu mwa lubasi lwa mina ni kuli ka libaka leo, mu mu libelela kuli a bulelange niti.—Sikuka sa Bibele: Maheberu 13:18.

Mu bone teñi kuli mwanaa mina wa utwisisa kuli ku bulela buhata ku tahisanga kuli mutu a si ke a sepiwa ni kuli ku kona ku nga nako ye telele kuli a kone ku sepiwa hape. Mu mu tuse ku ba ni mikwa ye minde ka ku mu babazanga ha bulela niti. Ka mutala, mwa kona ku bulela kuli: “Ki nto ye ni tabisa ku ziba kuli wa sepahala.”

Mu tome mutala. Ku si na ku kakanya, ha mu koni ku libelela mwanaa mina ku bulelanga niti haiba a mi utwa inze mu bulela litaba ze cwale ka za kuli, “Ba bulelele kuli ha ni yo fa ndu” ha mu sa lati ku ambola ni mutu yo muñwi fa luwaile kamba kuli, “Kacenu ni ka tola fa lapa bakeñisa kuli ha ni ikutwi hande” hailifo mu bata feela ku pumula.—Sikuka sa Bibele: Jakobo 3:17.

Mu itusise Bibele. Likuka za yona ni litaba ze ku yona ze kile za ezahala luli, li susueza batu ku ba ni busepahali. Buka ye na ni toho ya taba ye li, Itute ku Muluti Yo Mutuna ye hatisizwe ki Lipaki za Jehova, ya kona ku mi tusa ku luta mwanaa mina likuka za Bibele. Kauhanyo 22 ya buka yeo, i na ni toho ya taba ye li: “Libaka Ha Lu Sa Lukeli Ku Puma.” (Mu bone litabanyana ze zwa mwa kauhanyo yeo mwa mbokisi ye li: “ Buka ye Lelezwi ku Tusa Mwanaa Mina.”)