Mu ye kwa litaba za mwahali

Mu ye kwa litaba za mwahali

LINAHA NI BATU

Ku Potela Naha ya Costa Rica

Ku Potela Naha ya Costa Rica

LILIMO ze 500 kwamulaho, batu ba kwa naha ya Spain ne ba potezi sibaka se lwa pili. Ne ba si beile libizo la Costa Rica (Likamba le li na ni Sifumu), ka ku nahana kuli ne ba ka fumana gauda ye ñata hahulu kwateñi—kono ne ba palezwi ku i fumana. Kacenu, naha ye i zibahala ku ba ye ñwi ya linaha ze na ni hahulu lika ze ñata ze shutana-shutana ze pila fa lifasi, isiñi ka ku ba ni lisipi za butokwa.

Batu ba kwa Costa Rica ba zibahala ka libizo la ma-Tico, ili libizo le li zwelela fa mukwa wa bona wa ku ekezanga litaku za“-ico” (ze yemela linzwi la “-nyana”) kwa mafelelezo a linzwi ili ku nyinyafaza sika. Ka mutala, mwa sibaka sa ku bulela kuli “un momento” (ni kupa muzuzu feela), ba kona ku bulela kuli “un momentico” (ni kupa muzuzunyana feela). Ka zazi ha ba ambola, hañata ba itusisanga pulelo ya “¡pura vida!” (bupilo sakata!) ha ba bonisa buitebuho bwa bona kamba ku lumela kamba ha ba itumelisa kamba ku itaeza.

Mishitu ya mwa naha ya Costa Rica i na ni mifuta-futa ya limela ni lifolofolo ze ipitezi, ze cwale ka simbotwe se, sa meeto a ma fubelu sa kwa likota (se si bizwa ka sayansi kuli Agalychnis callidryas)

Sico se siñwi se ba tabela hahulu batu ba kwa Costa Rica ki sico se ba biza gallo pinto (toloko ya linzwi ka linzwi ki kuli, “mukombwe wa tundolindoli”) —ili sico sa laisi ni manawa ze apehilwe ka ku fapahana kihona li tatehiwa hamoho ni lilungiso. Sico sa Gallo pinto sa kona ku ciwa sina mukushuko, sina sico sa musihali, kamba sina mulalelo. Sino sa sizo, ki sino se ba biza café chorreado—ili sino sa kofi ye pangilwe ka ku itusisa lisila le li sefa kofi ni ku fitisa sino sa kofi, mi lisila leo li beiwanga mwa nto ye ñwi ye yemi, ili yeo hañata i banga ya ku beta fa kota.

Ku na ni liputeho za Lipaki za Jehova ze bato ba 450 mwa naha ya Costa Rica. Mikopano ya bona i banga mwa lipuo ze lishumi, ku kopanyeleza cwalo ni puo ya bo susu ya kwa Costa Rica, ni lipuo ze peli za naha ye tota—ili puo ya Bribri ni ya Cabecar.

KANA MWA ZIBA? Mwa naha ya Costa Rica ku fumanwi macwe a mañata-ñata a pangilwe hande ku a eza a laundi sina mbola. Le li tuna ka ku fitisisa li eza limita ze 2.4 mwa butelele ha li pumilwe fahali. A mañwi a macwe ao a kulubelwa kuli a bile teñi ka lilimo ze fitelela 1,400. Ha ku na ya ziba luli libaka macwe ao ha naa pangilwe!

Macwe a laundi sina mbola