Mu ye kwa litaba za mwahali

Mu ye kwa litaba za mwahali

PUPO YE MAKAZA!

Sikukula sa Linosi

Sikukula sa Linosi

LIMUKA ze panganga linosi (ili ze bizwa ka sayansi kuli Apis mellifera) li panganga likukula za zona za linosi ka ku itusisa bulota bo bu pangiwanga ki likalulo ze fumaneha kwatasaa limba za zona. Sikukula sa linosi si ngiwa ku ba nto ye makaza ya bumanjinela. Kabakalañi?

Mu nyakisise taba ye: Ka lilimo ze ñata-ñata, licaziba ba lipalo ne ba akaleza kuli lika ze aluhanyizwe ka maneku a silelezi ne li fita lika ze na ni maneku a malaalu kamba a mane a likanelela—kamba ze bupehile ka mukwa ufi kamba ufi—kwa ku panga lika ze na ni sibaka se si tuna ka ku itusisa liyahiso ze likani. Kono ne ba sa koni ku talusa ka ku tala libaka taba yeo ha i li cwalo. Ka silimo sa 1999, caziba ya bizwa Thomas C. Hales na file bupaki ka ku itusisa lipalo bo bu yemela taba ya kuli nto ye na ni maneku a silezi ya fita lika ze bupehile ka mukwa o muñwi. Na bonisize kuli ku alula sibaka ka lika ze na ni maneku a silezi ki yona nzila ye nde hahulu ya ku alula ka yona sibaka mwa likalulo ze likanelela ka ku itusisa liyahiso ze likani.

Ka ku itusisa masuba a na ni maneku a silezi, limuka za kona ku itusisa hande sibaka se li na ni sona kwa ku panga sikukula sa linosi se si bubebe kono ili se si tiile ka ku itusisa bulota bo bu likani, ni ku bulukela teñi linosi le li ñata. Ha ku komokisi kuli sikukula sa linosi si talusizwe ku ba “nto ye lukisizwe ka nzila ye ipitezi hahulu.”

Kacenu, ba sayansi ba sweli ku likanyisa mubupehelo wa sikukula sa linosi kwa ku panga lika ze tiile, ili ze na ni sibaka se si likani. Ka mutala, bo manjinela ba lifulai, ba itusisanga lika ze pangilwe sina sikukula sa linosi kwa ku panga lifulai ze tiile, ili ze bubebe, kamukwaocwalo lifulai zeo, li itusisanga mafula a manyinyani.

Mu bona cwañi? Kana mubupehelo o ipitezi wa sikukula sa linosi ne u itahezi feela ka ku ipilaula? Kamba kana ne u ezizwe ki Mubupi?