Batu babañwi babulelanga kuli kulumba hahulu mwana kumaswe. Babañwi bona babulelanga kuli kuswalelela kulumba mwana mina kwakona kutahisa kuli aikuhumuse ni kuli aikutwe kuli waakona kueza zalata kaufela.

Kwandaa kulumba mwanaa mina, mutokwa hape kunyakisisa mufuta wa tumbo yemumufa. Ki tumbo yecwañi yekasusueza mwanaa mina? Mi ki tumbo yecwañi yeka muzwafisa? Mukona kulumba cwañi mwanaa mina ka nzila yeka mutusa hande?

Haki tumbo kaufela yeli yende. Munyakisise litaba zelatelela.

Kulumba hahulu mwanaa mina kumaswe. Bashemi babañwi balumbanga hahulu bana babona ka mulelo wa kuli babautwise hande. Caziba yomuñwi wa libizo la David Walsh naabulezi kuli: “Banana bazibanga haiba mutu yomuñwi ubalumba feela ka mulelo wa kuli abatabise. Bazibanga habasaswaneli kulumbiwa mi baakona kusa misepa.” *

Ki hande kulumba mwanaa mina bakeñisa kueza hande nto yeñwi. Lunge kuli mwanaa mina wa musizana unani buikoneli bwa kuswanisa. Ka cwalo, mwa mulumba bakeñisa buikoneli bwahae bo, ili nto yekona kumususueza kuzwisezapili buikoneli bwahae. Kono kunani mazazi a mañwi asike akonanga kueza hande nto yeo. Kulumba mwanaa mina bakeñisa buikoneli bwahae kwakona kutahisa kuli anahanange kuli uswanela feela kuezanga lika zanani buikoneli kuzona. Mane waakona kusaba kueza lika zeñwi ka kunahana kuli ukapalelwa kulieza. Waakona kuipulelisa mwa pilu kuli: ‘Kiñi zenika ipulaiseza kueza nto yeniziba hande kuli nikapalelwa kuieza?’

Ki hande kulumba mwanaa mina bakeñisa buikatazo bwaeza. Banana babalumbiwanga bakeñisa kubeleka ka taata ni kuba ni tundamo bafitanga fa kulemuha taba ya butokwa hahulu ya kuli kuba ni buikoneli kutokwa pilutelele ni buikatazo, kufita banana babalumbiwanga bakeñisa kuba ni buikoneli bwa kueza hande nto yeñwi. Buka yenani toho ya taba yeli, Letting Go With Love and Confidence ibulela kuli: ‘Kuziba  taba yeo, kutahisanga kuli banana bao baikataze hahulu kueza hande nto yeñwi. Nihaiba habapalelwa kueza hande nto yeñwi, habaikutwangi kuli bapalezwi luli kono baikutwanga kuli baituta.’

Mulumbange mwanaa mina bakeñisa buikatazo bwahae isiñi kalibaka la buikoneli bwahae. Ki hande kubulelela mwanaa mina kuli: “Nibona kuli uswanisanga hande hahulu,” kufita kumubulelela kuli: “Wena upepilwe ni buikoneli bwa kuswanisa.” Lipulelo zebulezwi fahalimu kaufelaa zona ki za kulumba, kono kuitusisa pulelo yabubeli kwakona kutahisa kuli mwanaa mina anahane kuli ukona feela kueza hande mwa lika zanani buikoneli kuzona.

Hamulumba mwanaa mina kabakala buikatazo bwaeza, mumuluta kuli waakona kuba ni buikoneli bwakueza hande nto yeñwi haiba azwelapili kuikataza. Hamukaezanga cwalo, muka tusa mwanaa mina kuitukiseza kueza lika zeñwi zetaata ka buikolwiso bobutuna.—Sikuka sa mwa Bibele: Liproverbia 14:23.

Mutuse mwanaa mina kuziba mwakuitiiseza haiba a palelwa kueza hande nto yeñwi. Nihaiba batu babanani buikoneli bwakueza hande lika zeñwi, fokuñwi baezanga mafosisa. (Liproverbia 24:16) Kono hamulaho wa kueza mafosisa, baitutanga sesiñwi kwa mafasisa ao mi bakalanga kueza hande. Mukona kutusa cwañi mwanaa mina kuba ni mubonelo omunde ocwalo?

Muise hahulu pilu kwabuikatazo bwaeza mwanaa mina. Ka mutala: Munge kuli mubulelelanga mwanaa mina wa musizana kuli: “Wena uziba hahulu lipalo bati,” kono hamulaho upalelwa kupasa tatubo ya lipalo. Nto yeo yakona kumuzwafisa ni kutahisa kuli aikutwe kuli hasa ziba hande lipalo mi wakona kutuhela kuzwelapili kuikataza.

Kono hamulumba mwanaa mina bakeñisa buikatazo bwaeza, muka mutusa kuli akone kuzwelapili kuikataza. Mi muka mutusa kusaisa hahulu pilu kwa mafosisa ahae. Kacwalo, haana kuzwafa kono ukazwelapili kubeleka ka taata.—Sikuka sa mwa Bibele: Jakobo 3:2.

Munyazange mwanaa mina kanzila yeswanela. Haiba munyaza mwanaa mina kanzila yeswanela, hamuna kumuzwafisa kono muka mutusa kubeleka ka taata. Hape, haiba mulumbanga mwanaa mina ka nzila yeswanela, uzibe ukazwelapili kubeleka ka taata. Mi zwelopili yakaeza ika mutusa hahulu mane ni kutusa mina.—Sikuka sa mwa Bibele: Liproverbia 13:4.