Lunge kuli mutabela hahulu kueza lipapali zetiisa mubili kono bakumina bona batabela hahulu kubala. Mutabela hahulu kueza lika ka tokomelo ni ka bukwala; kono bakumina bona habaisangi pilu kwa lika zebaeza. Mutabela hahulu kueza siango ni batu; kono bakumina bona habatabeli kueza siango ni batu.

Muipulelisa mwa pilu kuli, ‘Halulumelelani!’ ‘Ki kabakalañi hane lusika lemuha butata bo, hane lusali mwa libato?’

Mwendi nemulemuhile butata bo, kono nemusika isa kwateñi pilu. Kono mwendi ka nako yeo, nemutatulanga ka pili matata kuli mufite fa kulumelelana ili nto yemutokwa hahulu cwale hase munyalani. Taba ye, ikamitusa kueza cwalo. Kono halunyakisiseñi pili lika zetisanga kuli batu babulele kuli habalumelelani.

Lika zeñwi zetisanga kusa lumelelana ki zetuna hahulu. Nto yabutokwa yebatokwa kueza batu ba ba mwa libato ki kubona haiba balumelelana. Kono batu babañata bafelisanga libato labona hamulaho wa kulemuha kuli habalumelelani, kufita kukena mwa linyalo inze baziba kuli habana kulumelelana. Kono kucwañi haiba lika zetisa kuli musike mwalumelelana haki zetuna hahulu mi hape ki lika zemusa koni kuambuka hamuli mwa linyalo?

Hakuna batu bababeli babaswana mwa miezezo yabona ya lika. Kacwalo, hakukomokisi kuli batu babanyalani baakona kusa lumelelana mwa lika zeñwi ze cwale ka zelatelela:

Zebatabela. Basali bababizwa bo Anna * babulela kuli: “Kuzwelela feela kwa bwanana, nenisa tabeli lipapali za fande, kono bo muunaaka bona nebazamayanga mazazi a mañata mwa mushitu ni kupahamanga malundu a litwa kuzwelela feela kwa bwanana bwabona.”

Mikwa. Bo Brian babulela kuli: “Musalaaka waakona kulobala ka kuliyeha ni kuzuha ka kusasana ka 5:00 kiliko, kono na nitokwanga kulobala lihola ze 7 kamba ze 8 mi hanisaezi cwalo nibanga ni sizuhela.”

Miezezo ya lika. Mwendi mu batu babasa koni kutaluseza babañwi maikuto amina, kono bakumina bona balukuluhile kutalusa maikuto abona. Bo David babulela kuli: “Kuzwa feela kwa bwanana bwaka, nenisa koni kutaluseza batu matata aka, kono bo musalaaka bona bahulezi mwa lubasi lwa batu babalukuluhile kutalusa maikuto abona.”

Kusalumelelana mwa miezezo ya lika kwakona kutusa. Bo Helena, basali babanyezwi, babulela kuli: “Muezezo waka wa lika waakona kuba omunde kono hakutalukusi kuli ki ona feela otokwa kulatelelwa.”

Muswalisane. Bo Adam babulela kuli: “Musalaaka Karen hatabeli lipapali ni hanyinyani. Kono uyanga ni na kwa lipapali zeñata mi waniciyanga. Kono Karen yena ulata hahulu maswaniso a mwa limiziyamu, kacwalo nayanga ni yena kwa limiziyamu mi luyotandanga nako yeñata kwateñi. Nilikanga ka monikonela kaufela kuli nibonise kuli natabela maswaniso bakeñisa kuli musaalaka waatabela.”—Sikuka sa mwa Bibele: 1 Makorinte 10:24.

Muamuhele mibonelo ya babañwi. Haki kuli mibonelo yabakumina ya lika ifosahalile ka libaka feela la kuli yashutana ni yamina. Bo Alex, baana babanyezi, nebalemuhile taba yeo, babulela kuli: “Neniikutwanga kuli kunani muezezo ulimuñwi feela wa kukondisa ka ona lika. Kono kuba mwa linyalo kunitusize kulemuha kuli kunani miezezo yemiñata yakueza ka yona lika mi miezezo yeo yatusa kaufelaa yona.”—Sikuka sa mwa Bibele: 1 Pitrosi 5:5.

Munge lika ka moliinezi. Kulumelelana mwa lika hakutalusi kuli muswanela kuba ni miezezo yeswana ya lika. Kacwalo, hamuswaneli kunahana kuli nemuezize mafosisa akunyalana ni bakumina bakeñisa kuli hamusa lumelelana ni bona mwa lika zeñwi. Buka yeñwi (The Case Against Divorce) ibulela kuli: “Batu babañata babulelanga kuli, ‘Nenipalezwi kulemuha bufokoli bwa bakuluna bakeñisa lilato la ka kubona.’” Kono buka yeo iekeza kuli: “Kubanga hamoho zazi ni zazi inze mutabile, kubonisa kuli musakona kulatana kusina taba ni kusalumelelana kokuliteñi mwahalaa mina.” “Mu zwelepili ku tuhelelana . . . mutu ni kwa na ni libaka la ku tongoka yo muñwi.”—Makolose 3:13.

Mulike muezezo wo: Muñole lika zemutabela, ni zemubona kuli ki zona zetahisa kuli mulumelelane ni bakumina. Ki hona mukañola lika zemubona kuli ki zona zetahisa kuli musike mwa lumelelana ni bakumina. Hamuka eza cwalo, mukalemuha kuli lika zetahisa kuli musike mwa lumelelana ni bakumina haki zetuna hahulu sina mone munahanela. Hape lika zemuka ñola zeo, likamitusa kuziba lika zemuka tusananga kueza ni bakumina ni lika zemuka batuhelelanga kueza. Bo Kenneth, babulela kuli: “Natabelanga haiba musalaaka atuhela zanaaeza ni kukala kuswalisana ni na mi ni yena watabelanga hanituhela zene nieza ni kukala kuswalisana ni yena. Nihaike kuli nitokwanga kuitombola kuli nieze cwalo, natabelanga kumubona inzaa tabile.”—Sikuka sa mwa Bibele: Mafilipi 4:5.