KUBONAHALA mibala yeminde macikwele hanza afufa mwatasaa likota mwa mushitu! Bazamai bane bazwa kwa Europe banebafita mwa America mwa lilimo za ma 1400 C.E., neba komokile hahulu kubona linyunywani zebuheha zeo. Linyunywani zene baboni neli mufuta wa macikwele anani mihata yemitelele ili afumaneha mwa libaka zeñwi zecisa za mwa America. Mwa nako yenyinyani feela, batu bakala kuitusisa maswaniso a linyunywani zebuheha zeo fa ma mapa kuli babonise bunde bwa libaka zende zene basazo fumana.

Macikwele a baana ni a basali anani mibala yetona hahulu ili nto yesieñi kwa linyunywani za mibala yetona. Macikwele hape abutali, asilikani, mi aezanga hahulu lilata. Fokuñwi azamayanga mwa sikwata sa linyunyani ze 30, mi azwanga kwa liyaleto zaona kakusasana kuliba kwa kuca litoze, miselo, ni lico zeñwi. Licikwele liitusisanga hahulu minoto kwa kuswala lico kona likaluma sico seo ka kuitusisa mulomo wa lona oshengile. Milomo ya Macikwele ishengile hahulu kuli mane yakona kupazula bikapi bwa ndongo! Hamulaho wa kuca, macikwele afufanga ka sikwata kuliba kwa nuka kuyo ca lizupa ili lelitusanga kuzwisa sifanu sesizwanga kwa lico zeaca ni kulifa milyani yeatokwa mwa mubili.

 Licikwele la muuna lizwalisanga feela licikwele lililiñwi feela mwa bupilo bwa lona kaufela, mi hape laswalisananga ni la musali kubabalela bana balona. Mifuta yeshutana-shutana ya macikwele iezezanga liyaleto zaona mwa limpako, mwa misima ye fa likamba la nuka, ni mwa mazulu, kamba mwa macwe ili mo licikwele la muuna ni la musali lifumanehanga inge liswalisana kukenisa mafufa aona. Nihaike kuli licikwele la mwana likolanga ka likweli ze 6, lizwelangapili kupila ni bashemi balona kuyo fita fa lilimo zetaalu. Mwa mushitu, macikwele apilanga lilimo ze mwahalaa 30 ni 40, kono hautiwa, akona kupila lilimo ze 60. Kunani mifuta yeshutana-shutana ya macikwele yeeza 18, amañwi aona abonisizwe kwatasi.