Batu babaitingwa basepeha. Baezanga hande musebezi obafilwe ni kuufeza ka nako.

Nihaike kuli banana babanyinyani habana hahulu buikoneli, bakona kuituta kuba batu babaitingwa. Buka yebizwa Parenting Without Borders ibulela kuli: “Banana babanani likweli ze 15 baezanga lika kaufela zebababulelela bashemi babona, kono habaka kwanisa likweli ze 18, balikanyisanga lika zebaeza bashemi babona. Mwa lizo zeñata, bashemi babañata bakalisanga kutusa bana babona kuba babaitingwa hase banani lilimo ze mwahalaa 5 ni 7, mi banana babacwalo baezanga hande misebezi ya fa lapa.

Mwa libaka zeñata, babanca bazwanga fa malapa a bashemi babona kuli bayo ipilela, kono lika liyo batatafalelanga mi bakutelanga kwa malapa a bashemi babona. Mwa miinelo yemiñwi, babanca bapalelwanga kuipilisa bakeñisa kuli habasika lutiwa mwa kuitusiseza hande masheleñi, mwa kupilela fa lapa, kamba mwa kupetela hande buikalabelo zazi ni zazi.

Ka mukwa ocwalo, muswanela kuluta mwanaa mina kuba mutu yaitingwa, ilikuli azibe mwa kupetela hande buikalabelo hakahula. Buka yebizwa How to Raise an Adult ibulela kuli: “Pili bana bamina basika kwanisa kale lilimo ze 18 zebazwanga banana babañata fa malapa a bashemi babona, muswanela kubaluta kuli babe batu babaitingwa, ili nto yekabatusa habakayo pila banosi.”

Mumufange misebezi ya fa lapa.

SIKUKA SA MWA BIBELE: “Musebezi kaufela oezwa ka taata watusa.”—Liproverbia 14:23.

Banana batabela kubelekanga ni bashemi babona. Bakeñisa taba yeo, muitwaeze kufanga bana bamina misebezi ya fa lapa.

Bashemi babañwi habalati kufa bana babona misebezi ya fa lapa. Batalusa kuli bana babona babakena sikolo bafiwangwa musebezi omuñata wa kwa sikolo zazi ni zazi, kacwalo, habalati kubaimeza.

Nihakulicwalo, banana babaezanga misebezi ya fa lapa hañata baezanga hande kwa sikolo bakeñisa kuli misebezi ya fa lapa ibaluta kueza musebezi ufi kamba ufi ni kuufeza. Kona libaka buka yebizwa Parenting Without Borders haibulela kuli “haiba lutibela bana baluna kulutusa inze basali babanyinyani ili ka nako yebatabela kueza misebezi, bakakalisa kunahana kuli kutusa batu babañwi haki kwa butokwa . . . Hape bakalibelela kuli bakaezezwangwa lika kaufela.”

 Sina moiboniseza buka yeo, haiba banana baezanga misebezi ya fa lapa, bakaituta kutusanga babañwi ni kusaba ni moya wa buitati. Misebezi ya fa lapa itusa banana kulemuha kuli ki ba butokwa mwa lubasi, mi batokwa kupeta buikalabelo bobuñwi mwa lubasi.

Mutuse bana bamina kuziba kuli habaeza mafosisa, bakakopana ni miinelo yetaata.

SIKUKA SA MWA BIBELE: “Utwa kelezo mi uamuhele kalimelo, kuli kwapili ube yabutali.”—Liproverbia 19:20.

Haiba bana bamina basinya nto ya mutu yomuñwi, musike mwapata taba yeo. Mutuse bana bamina kuitumelela mafosisa abona, mi mwa muinelo wo, baswanela kukupa swalelo mi mane mwendi bakona kulifa nto yeo yebasinyize.

Banana habautwisisa kuli kufosa kwabona kukona kutahisa kuli batalimane ni zezwa mwateñi,

• bakaba batu babasepahala mi bakaitumelelanga mafosisa

• habana kunyazanga babañwi kabakala mafosisa abona

• habana kufanga mabaka a kuikemela

• bakakupanga swalelo hakutokwahala