1. Mushimani yomuñwi naabonisize cwañi tumelo yahae mwa sepo ya zuho?

 MUSHIMANI wa libizo la Matthew ukula butuku bobutuna mi naanani kupazulwa hañata-ñata. Nako yeñwi hanaanani lilimo ze 7, yena ni ba lubasi lwahae nebasweli kubuha progilamu ya ka kweli ya JW Broadcasting^®. Kwa mafelelezo a progilamu yeo, babuha vidio ya pina yenebulela za kuamuhela balatiwa baluna babashwile babazusizwe kwa bafu. b Hamulaho wa kubuha progilamu yeo, Matthew aatumela bashemi bahae, abaswala kwa mazoho, mi ababulelela kuli: “Ima, tate, muboni? Niha nikashwa, nikazusiwa kwa bafu. Munilibelele feela, lika likaba hande.” Munahane feela tabo yetuna yene babile ni yona bashemi bao kuziba kuli mwanaa bona unani tumelo yetiile mwa sepo ya zuho!

2-3. Ki kabakalañi haluswanela kunahanisisanga sepiso ya kuli kukaba ni zuho?

² Neikaba hande kaufelaa luna nako ni nako hane lukanahanisisanga sepiso ya mwa Bibele ya kuli kukaba ni zuho kwapili. (Joa. 5:28, 29) Kabakalañi? Kabakala kuli lukona kukula butuku bobutuna nako ifi kamba ifi kamba mutu yomuñwi yolulata ukona kutimela ka sipundumukela. (Muek. 9:11; Jak. 4:13, 14) Tumelo yaluna mwa sepo ya zuho ikona kulutusa kutiyela miinelo yetaata yeo. (1 Mates. 4:13) Bibele ilutaluseza kuli Ndataa luna ya kwa lihalimu uluziba hande hahulu mi walulata luli. (Luka 12:7) Jehova Mulimu uluziba hande hahulu kuli mane wakona kulubupa sinca inze lunani butu bobuswana bone lunani bona pili lusika shwa kale ni kulutusa kuhupula lika kaufela zene luziba. Mi Jehova ululata hahulu kuli mane ulufile kolo ya kufumana bupilo bobusa feli, mi haiba lutimela, uka luzusa kwa bafu.

³ Mwa taba ye, lukakala ka kunyakisisa libaka halulumela kuli sepiso ya kuli kukaba ni zuho ikatalelezwa. Hasamulaho, lukanyakisisa likande la mwa Bibele lelikona kutiisa tumelo yaluna fokutomile manzwi a mwa toho ya taba yaluna, ali: “Kaizelaa hao ukazuha.” (Joa. 11:23) Kihona lukanyakisisa zekona kulutusa kutiisa tumelo yaluna mwa sepo ya zuho.

4. Ki lika mañi zekona kulutusa kulumela kuli zelusepisizwe likatalelezwa? Mufe mutala.

⁴ Kuli lulumele kuli sepiso yelufilwe ikatalelezwa, yalufile sepiso yeo ulukela kuba ni takazo ni maata, kamba buikoneli bwa kuitaleleza. Ka mutala: Luungeñi kuli ndu yamina isinyehile hahulu kabakala liñungwa. Mulikanaa mina yomuñwi wamiatumela ni kumisepisa kuli: ‘Nika mitusa kuyaha sinca ndu yamina.’ Mwaziba kuli wasepahala, mi ubata kumitusa. Haiba ki muyahi yacuukile, mi unani lisebeliso zeswanela, mwaziba kuli wakona kumitusa. Kacwalo, mwalumela kuli ukataleleza sepiso yahae. Kono kucwañi ka za sepiso ya Mulimu ya kuli kukaba ni zuho? Kana luli unani takazo ni maata a kutaleleza sepiso yeo?

5-6. Ki kabakalañi halunani buikolwiso bwa kuli Jehova unani takazo ya kuzusa babashwile?

⁵ Kana Jehova unani takazo ya kuzusa babashwile? Kusina kukakanya, wabata luli kueza cwalo. Naasusumelize bañoli ba Bibele babañata kuñola ka za sepiso yahae ya kuzusa babashwile kwapili. (Isa. 26:19; Hos. 13:14; Sin. 20:11-13) Mi Jehova kamita watalelezanga lisepiso zahae. (Josh. 23:14) Kaniti luli, Jehova unyolelwa kuzusa batu babashwile. Ki kabakalañi halubulela cwalo?

⁶ Halunyakisiseñi zanaabulezi Jobo. Naanani buikolwiso bwa kuli niha naakashwa, Jehova naakalakaza hahulu kumuzusa kwa bafu. (Jobo 14:14, 15, litaluso ze kwatasi) Jehova unyolelwa kuzusa batanga bahae kaufela babashwile. Ubata luli kubazusa kuli babe ni buikangulo bobunde ni tabo. Kono kucwañi ka za batu babañata-ñata babashwile basikaba ni kolo ya kuituta niti ka za Jehova? Mulimu waluna yalilato ubata kubazusa ni bona. (Lik. 24:15) Ubata kuli babe ni kolo ya kuba balikani bahae ni kupila kuya kuile fa lifasi. (Joa. 3:16) Kaniti luli, Jehova unani takazo ya kuzusa babashwile.

7-8. Ki kabakalañi halukolwa kuli Jehova unani maata a kuzusa babashwile?

⁷ Kana Jehova hape unani maata a kuzusa babashwile? Ki cwalo luli! Ki “Yamaata Kaufela.” (Sin. 1:8) Kacwalo, unani maata amatuna luli mi wakona kutula sila sifi kamba sifi nihaiba lifu. (1 Makor. 15:26) Kuziba taba yeo kwalutiisa ni kuluomba-omba. Halunyakisiseñi zeneezahezi ku kaizeli yabizwa Emma Arnold. Kaizeli yo ni lubasi lwahae nebakopani ni miinelo yetaata luli yenelikile tumelo yabona Ndwa ya Lifasi Yabubeli hane ikolota. Bo Emma nebaomba-ombile mwanaa bona wamusizana yanaashwezwi ki balatiwa bahae bane bali mwa minganda ya tukufazo ya ba Nazi, ka kubulela kuli: “Haiba batu babashwile habana kuzuha hape, uzibe lifu linani maata kufita Mulimu, kono lwaziba kuli haki cwalo.” Kaniti luli, hakuna nto niyekana yefita Jehova kwa maata! Mulimu Yamaata Kaufela, yena yalufile bupilo, wakona kuzusa babashwile kuli bapile hape.

⁸ Libaka leliñwi halulumela kuli Mulimu wakona kuzusa babashwile kikuli hakuna nto niyekana yakona kupalelwa kuhupula. Ubiza naleli ni naleli fa libizo layona. (Isa. 40:26) Hape wahupula batu babashwile. (Jobo 14:13; Luka 20:37, 38) Wakona kuhupula ka bunolo litaba kaufela za batu babata kuzusa, kukopanyeleza cwalo ni mone babonahalela, zene bakopani ni zona mwa bupilo, ni litaba zene baziba.

9. Ki kabakalañi hamulumela kuli Jehova ukataleleza sepiso yahae ya kuzusa babashwile kwapili?

 ⁹ Kaniti luli, lwalumela kuli Jehova ukataleleza sepiso yahae ya kuzusa babashwile kwapili kakuli lwaziba kuli unani takazo ni maata a kueza cwalo. Libaka leliñwi halulumela kuli sepiso ya Mulimu ya kuzusa babashwile ikatalelezwa kikuli Jehova akile aeza cwalo kwamulaho. Mwa linako zene iñolwa Bibele, Jehova naafile maata baana babañwi bane basepahala, kukopanyeleza cwalo ni Jesu, kuzusa batu bane bashwile. Halunyakisiseñi taba yeñwi yeñozwi kwa Joani kauhanyo 11 yebonisa mutu yomuñwi yanaazusizwe kwa bafu ki Jesu.

10. Ki lika mañi zeezahala mwa Betania Jesu hanzaa kutaza mwabuse bwa Jordani, mi uezañi ka za taba yeo? (Joani 11:1-3)

¹⁰ Mubale Joani 11:1-3. Halunyakisiseñi zeneezahezi mwa Betania ibato ba kwa mafelelezo a 32 C.E. Jesu unani balikani babatuna mwa munzi wo, ili Lazaro ni likaizeli zahae bababeli, Maria ni Mareta. (Luka 10:38-42) Kono Lazaro ukalisa kukula, mi likaizeli zahae babilaezwa ki taba yeo. Balumela Jesu liñusa, yali mwabuse bwa Jordani, ili musipili okona kuzamaiwa mazazi amabeli kuzwa kwa Betania. (Joa. 10:40) Ka bumai, Lazaro watimela ibato ba ka nako yaamuhela lushango lo Jesu. Nihaike kuli Jesu waziba kuli mulikanaa hae kihona asazo timela, uzwelapili kuina mwa sibaka seo mazazi amabeli mi hasamulaho utama musipili kuliba kwa Betania. Kacwalo, Jesu hapunya mwa Betania, nese kufitile mazazi amane kuzwa fashwela Lazaro. Jesu ubata kueza nto yeñwi yekatusa balikani bahae ni kukanyisa Mulimu.—Joa. 11:4, 6, 11, 17.

11. Luitutañi ka za kuba balikani babande kwa likande le?

¹¹ Likande le liluluta taba yeñwi ka za kuba balikani babande. Mulemuhe kuli Maria ni Mareta hane balumezi Jesu liñusa, nebasika mukupa kuli aye kwa Betania. Neba mubulelezi feela kuli mulikanaa hae yomutuna ukulile. (Joa. 11:3) Lazaro hatimela, Jesu naakona kumuzusa niha naali kwahule. Niteñi, Jesu naaile kwa Betania kuli ayo ba ni balikani bahae bo Maria ni Mareta. Kana munani mulikani yakona kumitusa musika kupa tuso yahae? Haiba ki cwalo, uzibe mulikani yo uka mitusa ni mwa “linako za ziyezi.” (Liprov. 17:17) Sina Jesu, haike lube balikani babacwalo ku babañwi! Cwale halukuteleñi kwa likande laluna mi lubone zeezahala hasamulaho.

12. Jesu usepisañi Mareta, mi ki kabakalañi Mareta hakona kulumela kuli sepiso yeo ikatalelezwa? (Joani 11:23-26)

¹² Mubale Joani 11:23-26. Mareta utwa kuli Jesu u fakaufi ni Betania. Honafo feela wamumbatoka, mi hakopana ni yena, uli: “Mulena, kambe neuli teñi kwanu, kambe kaizelaaka hasika shwa.” (Joa. 11:21) Ki niti kuli naakona kufolisa Lazaro. Kono Jesu ubata kueza nto yekomokisa nikufita. Usepisa kuli: “Kaizelaa hao ukazuha.” Hape utaluseza Mareta taba yeñwi yemutusa kulumela kuli sepiso yeo ikatalelezwa, uli: “Ki na zuho ni bupilo.” Ki niti, Mulimu umufile maata a kuzusa babashwile.  Kwamulaho, naazusize musizana yanaashwile nakonyana kuzwa fashwela mi hape naazusize mutangana yomuñwi kwa bafu mi kubonahala kuli naaezize cwalo fa lizazi leliswana lanaashwile. (Luka 7:11-15; 8:49-55) Kono kana wakona kuzusa mutu yasaashwile ka mazazi amane mi mubili wahae kikale ukala kubola?

13. Sina mokuboniselizwe kwa Joani 11:32-35, Jesu uezañi habona Maria ni babañwi inze balila? (Mubone ni siswaniso.)

¹³ Mubale Joani 11:32-35. Halunyakisiseñi zeezahala hasamulaho. Maria, kaizelaa Lazaro yomuñwi, uyo katanyeza Jesu. Ukutela kubulela manzwi anaabulezi Mareta, uli: “Mulena, kambe neuli teñi kwanu, kambe kaizelaaka hasika shwa.” Yena ni batu babañwi batomohile hahulu pilu. Jesu uikutwa hahulu bumaswe hababona ni kubautwa inze balila. Bakeñisa kuli ushwela balikani bahae makeke, ulotisa miyoko. Jesu wautwisisa butuku bobautwanga batu mulatiwa wabona hatimela. Kaniti luli, unyolelwa kufelisa butata bobutahisize kuli balile!

14. Zanaaezize Jesu habona Maria inzaa lila, lilulutañi ka za Jehova?

¹⁴ Zanaaezize Jesu habona Maria inzaa lila liluluta kuli Jehova ki Mulimu yanani mukekecima. Ki kabakalañi halubulela cwalo? Sina molunyakisiselize mwa taba yefelile, Jesu ulikanyisa Ndatahe ka kutala ka mwanahanela ni mwaikutwela. (Joa. 12:45) Kacwalo, halubala taba yebonisa kuli Jesu naashwezi hahulu makeke balikani bahae bane balila kuli mane alotisa miyoko, luswanela kuhupula kuli Jehova ni yena uikutwanga hahulu bumaswe haalubona inze lulotisa miyoko kabakala kushwelwa ki balatiwa baluna. (Samu 56:8) Kuziba taba yeo kulusuteleza hahulu ku Mulimu waluna yanani mukekecima.

15. Sina mokuboniselizwe kwa Joani 11:41-44, ki lika mañi zeezahala kwa libita la Lazaro? (Mubone ni siswaniso.)

¹⁵ Mubale Joani 11:41-44. Jesu wapunya kwa libita la Lazaro mi ukupa kuli licwe lelikwahezi mulomo wa libita lizwisiwe. Mareta wahanyeza taba yeo ka kubulela kuli mwendi saanunka. Jesu umualaba kuli: “Kana nenisika kubulelela kuli haulumela ukabona kanya  ya Mulimu?” (Joa. 11:39, 40) Jesu cwale uinulela meeto ahae kwahalimu ni kulapela fapilaa nyangela. Jesu ubata kuli Jehova afiwe tumbo kaufela kabakala zatuha aeza. Cwale Jesu uhuwa ka linzwi lelituna, uli: “Lazaro, zwa mo!” Mi Lazaro uzwa mwa libita leo! Jesu uezize nto yene baanga babañwi kuli neisike yakonahala. c

16. Likande leli kwa Joani kauhanyo 11 likona kutiisa cwañi tumelo yaluna mwa sepo ya zuho?

¹⁶ Likande leli kwa Joani kauhanyo 11 litiisa tumelo yaluna mwa sepo ya zuho. Ka mukwa ufi? Muhupule kuli Jesu naasepisize Mareta kuli: “Kaizelaa hao ukazuha.” (Joa. 11:23) Ka kuswana ni Ndatahe, Jesu unani takazo ya kuzusa batu babashwile mi unani maata a kueza cwalo. Miyoko yanaalotisize ibonisa kuli unyolelwa hahulu kufelisa lifu ni masitapilu olitahisezanga batu. Mi ka kuzusa Lazaro kwa bafu, Jesu hape naabonisize kuli unani maata a kuzusa babashwile. Hape munahanisise manzwi anaahupulisize Mareta Jesu, hanaaize: “Kana nenisika kubulelela kuli haulumela ukabona kanya ya Mulimu?” (Joa. 11:40) Lunani mabaka amande halulumela kuli sepiso ya Mulimu ya kuzusa babashwile ikatalelezwa. Kono ki lika mañi zeluswanela kueza kuli lube ni tumelo yetiile mwa sepo ya zuho?

17. Ki lika mañi zeluswanela kuhupula halubala makande a mwa Bibele abulela za zuho ya bafu?

¹⁷ Mubale ni kunahanisisa za batu bane bazusizwe kwa bafu kwamulaho. Bibele ibulela za batu ba 8 bane bazusizwe kwa bafu fa lifasi. d Neikaba hande hane mukabala litaba zeo ka tokomelo. Hamunze mueza cwalo, muhupule kuli batu bane bazusizwe bao neli ba luli, ili baana, basali, ni banana. Mulemuhe lituto zemukona kuituta. Munahanisise mo likande ni  likande liboniseza kuli Mulimu unani takazo ya kuzusa babashwile mi unani maata a kueza cwalo. Kono zuho ya butokwa hahulu yeluswanela kunahanisisa ki ya Jesu. Muhupule kuli kunani batu babañata bane baboni Jesu hasaazusizwe kwa bafu mi taba yeo ilutusa kuba ni tumelo yetiile ya kuli kwapili kukaba ni zuho.—1 Makor. 15:3-6, 20-22.

18. Kuteeleza, kuopela, ni kunahanisisa lipina zebulela za sepo ya zuho kukona kumitusa cwañi? (Mubone ni litaluso ze kwatasi.)

¹⁸ Muteeleze, kuopela ni kunahanisisa “lipina za kwa moya” zebulela za sepo ya zuho. e (Maef. 5:19) Lipina zeo lilutusa kuba ni tumelo yetiile mwa sepo ya butokwa ya zuho. Muteelezanga kwa lipina zeo, kuliopela, ni kunyakisisa manzwi a lipina zeo ka nako ya kulapela sina lubasi. Mupete manzwi a lipina zeo ni kuanahanisisa. Haiba mueza cwalo, moya wa Jehova uka mitusa kuhupula lipina zeo mi lika miomba-omba ni kumitiisa hamuka kopana ni muinelo omuñwi okabeya bupilo bwamina mwa lubeta kamba hamuka shwelwa ki mutu yomuñwi yemulata.

19. Ki lika mañi zelukona kunahanisisa ka za zuho ya bafu? (Mubone mbokisi yeli, “ Ki Lipuzo Mañi Zemuka Babuza?”)

¹⁹ Muipone inze muli mwa lifasi lelinca. Jehova ulufile buikoneli bwa kuipona inze luli mwa lifasi lelinca. Kaizeli yomuñwi utalusa kuli: “Nitandile nako yeñata kuipona inze nili mwa lifasi lelinca kuli mane nenikona kuutwa muunko wa lipalisa mwa Paradaisi.” Muipone inze muli ni baana ni basali bane banani tumelo ba mwa linako zene iñolwa Bibele. Ki mañi yemunyolelwa kuto bona? Ki lipuzo mañi zemuka mubuza? Hape muipone inze muamuhela balatiwa bamina bane bashwile. Muipone inze muswalisana ni bona hape—munahane manzwi apili emuka bulela ku bona, momuka ikutwela hamuka bakumbata, ni miyoko ya tabo yemuka lotisa.

20. Luswanela kuikatulela kuezañi?

²⁰ Lwaitumela luli ku Jehova kabakala kulusepisa kuli ukazusa babashwile! Lunani buikolwiso bwa kuli sepiso yeo ikatalelezwa kakuli Jehova unani takazo ya kuzusa babashwile ni maata a kueza cwalo. Haike luikatulele kuzwelapili kutiisa tumelo yaluna mwa sepo ya butokwa ye. Haiba lueza cwalo, lukasutelela hahulu ku Mulimu yasepisa mañi ni mañi waluna kuli: ‘Balatiwa bamina bakazuha!’