1-2. Ka kuya ka Mateu 5:11, luswanela kuezañi halukopana ni manyando?

JESU naasepisize balateleli bahae kuli nebakaba ni tabo ya luli. Hape naabalemusize kuli nebaka nyandiswa. (Mat. 10:22, 23; Luka 6:20-23) Kuba balutiwa ba Kreste kulutahiseza tabo yetuna. Kono lukona kuikutwa cwañi haiba lulwaniswa ki ba lubasi lwaluna, kunyandiswa ki muuso, kamba haiba batu bolubeleka ni bona kamba bolukena ni bona sikolo balukukueza kueza nto yemaswe? Kaniti, lika zeo likona kutahisa kuli luikalelwe.

² Batu babañata baikutwa kuli hakukonahali kuli mutu abe ni tabo haiba anyandiswa. Nihakulicwalo, Linzwi la Mulimu lilutaluseza kuli luswanela kuba ni tabo halunyandiswa. Ka mutala, mulutiwa Jakobo naañozi kuli luswanela kutaba halukopana ni manyando mi haluswaneli kuzwafa. (Jak. 1:2, 12) Mi Jesu naabulezi kuli luswanela kuba ni tabo niha lunyandiswa. (Mubale Mateu 5:11.) Ki lika mañi zeluswanela kueza kuli luzwelepili kuba ni tabo halukopana ni manyando? Kuli luzibe zeluswanela kueza, halunyakisiseñi litaba lisikai zanaañolezi Bakreste ba kwa makalelo Jakobo. Kono pili halunyakisiseñi miinelo yetaata yene bakopani ni yona Bakreste bao.

3. Ki lika mañi zeneezahezi nakonyana kuzwa fabela mulutiwa wa Jesu Jakobo?

³ Nakonyana kuzwa fabela mulutiwa, Jakobo, munyanaa Jesu ku bo mahe, Bakreste bane bapila mwa Jerusalema bakala kunyandiswa. (Lik 1:14; 5:17, 18) Mi mulutiwa Setefani hanaabulailwe, Bakreste babañata babaleha mwa muleneñi mi “bahasanyezwa mwa libaka kamukana za Judea ni Samaria,” mane hasamulaho bahasanela kwa libaka za kwahule hahulu zecwale  ka Sipera ni Antioke. (Lik 7:58–8:1; 11:19) Kusina kukakanya, balutiwa bao nebakopani ni miinelo yetaata yemiñata. Niteñi, nebakutalize taba yende ka tukufalelo kone baya kaufela, mi nebatusize kuli liputeho litomiwe mwa libaka kaufela zenebusiwa ki Mubuso wa Roma. (1 Pit. 1:1) Kono hamulaho wa fo, Bakreste ba kwa makalelo bao nebakopani ni miinelo yetaata hahulu nikufita.

4. Ki miinelo mañi yemiñwi yetaata yene bakopani ni yona Bakreste ba kwa makalelo?

⁴ Bakreste ba kwa makalelo nebakopani ni miinelo yetaata yemiñata. Ka mutala, ibato ba ka silimo sa 50 C.E., Mubusi wa Roma yabizwa Klaude naalaezi Majuda kaufela kuzwa mwa Roma. Kacwalo, Majuda bane babile Bakreste nebanani kusiya mandu abona ni kuyo pila mwa libaka lisili. (Lik 18:1-3) Ibato ba ka silimo sa 61 C.E., muapositola Paulusi naañozi kuli Bakreste nebashubuzwi fapilaa nyangela, nebalengilwe mwa tolongo, mi nebaamuhilwe tutu yabona. (Maheb. 10:32-34) Mi sina batu babañwi kaufela, Bakreste babañwi nebali babotana mi nebakulanga.—Maro. 15:26; Mafil. 2:25-27.

5. Ki lipuzo mañi zeluka nyakisisa mwa taba ye?

⁵ Jakobo hanaañozi liñolo lahae pili silimo sa 62 C.E. sisika fita kale, naaziba hande miinelo yetaata yene bakopana ni yona mizwale ni likaizeli bahae. Jehova naamususumelize kuñola liñolo lene likatusa Bakreste bao kuzwelapili kuba ni tabo niha nebakopana ni miinelo yetaata. Halunyakisiseñi liñolo la Jakobo mi lualabeñi lipuzo zelatelela: Ki tabo ya mufuta mañi yanaatalusa Jakobo? Ki lika mañi zekona kutahisa kuli Mukreste asike aba ni tabo? Mi kuba ni butali, tumelo, ni bundume kukona kulutusa cwañi kuzwelapili kuba ni tabo kusina taba ni miinelo yetaata yelukopana ni yona?

6. Ka kuya ka liñolo la Luka 6:22, 23, ki kabakalañi Mukreste hakona kuba ni tabo hakopana ni manyando?

⁶ Batu babañwi banahana kuli bakona feela kuba ni tabo haiba banani buikangulo bobunde kwa mubili, baba ni masheleñi amañata, ni kuba ni tabo mwa lubasi. Kono tabo yanaatalusa Jakobo ki kalulo ya muselo wa moya wa Mulimu mi haisika itinga fa miinelo yakopana ni yona mutu mwa bupilo. (Magal. 5:22) Mukreste ubanga ni tabo yetuna kakuli waziba kuli utabisa Jehova mi ulikanyisa mutala wa Jesu. (Mubale Luka 6:22, 23; Makolo. 1:10, 11) Tabo yelunani yona ikona kubapanywa kwa lilimi la mulilo lelituka mwa lambi. Bakeñisa kuli mulilo wo uinzi mwa lambi, uzwelangapili kutuka niha kufuka moya kamba pula hainela. Ka mukwa oswana, luzwelangapili kuba ni tabo kusina taba ni miinelo yelukopana ni yona mwa bupilo. Tabo yeo haifelangi halukala kukula kamba kabakala kutokwa masheleñi. Luzwelangapili kuba ni tabo batu babañwi niha balusheununa kamba halulwaniswa ki ba lubasi lwaluna kamba batu babañwi. Mane lubanga ni tabo yetuna batu babañwi habalika kuluzwafisa. Halunyandiswa kabakala tumelo yaluna, ki bupaki bobubonisa kuli lu balutiwa ba Kreste ba niti. (Mat. 10:22; 24:9; Joa. 15:20) Ki lona libaka Jakobo hanaañozi kuli: “Mizwale baka, mutabe hamukopana ni manyando ashutana-shutana.”—Jak. 1:2.

7-8. Ki lika mañi zeezahalanga kwa tumelo yaluna halukopana ni miliko?

⁷ Jakobo naatalusize libaka leliñwi Bakreste mane habaitatela kutalimana ni miinelo yetaata hahulu. Naaize: “Tumelo yamina ye yelikilwe itahisa buitiiso.” (Jak. 1:3) Miliko ikona kubapiswa kwa mulilo obaitusisanga bambuti kucisa sipi kuli bapange fateñi nto yeñwi inge cwalo mukwale. Sipi hase icisizwe ni kunwisezwa, yatiyanga hahulu. Ka mukwa oswana, haiba lutiyela miliko, tumelo yaluna ikatiya. Ki lona libaka Jakobo hanaañozi kuli: “Mutuhelele buitiiso kupeta musebezi wabona, kuli mukone kutalelela ni kukwanelela mwa linto kaufela.” (Jak. 1:4) Kulemuha kuli tumelo yaluna yatiyanga halukopana ni miliko kuka lutusa kutiyela miliko inze lutabile.

⁸ Mwa liñolo lahae, Jakobo hape naatalusize kuli kunani miinelo yemiñwi yekona kutahisa kuli lusike lwaba ni tabo. Ki miinelo mañi yona yeo, mi lukona kuitiyela cwañi?

9. Ki kabakalañi halutokwa kuba ni butali?

⁹ Muinelo: Haiba haluzibi za kueza. Halukopana ni muliko, lubatanga kueza likatulo zekatabisa Jehova, zetusa mizwale ni likaizeli baluna, ni zeka lutusa kuzwelapili kusepahala ku  yena. (Jer. 10:23) Lutokwa kuba ni butali kuli luzibe zeluswanela kueza ni molukona kualabela batu baba lulwanisa. Haiba haluzibi za kueza, lwakona kuzwafa ni kufelelwa ki tabo.

10. Ka kuya ka liñolo la Jakobo 1:5 luswanela kuezañi kuli lube ni butali?

¹⁰ Zelukona kueza: Mukupe Jehova kuli amife butali. Kuli lutiyele miliko inze lutabile, luswanela pili kukupa Jehova ka tapelo kuli alufe butali ilikuli lueze likatulo zende. (Mubale Jakobo 1:5.) Kono ki nto mañi yeluswanela kueza haiba luikutwa kuli Jehova haalabi litapelo zaluna kapili? Jakobo naabulezi kuli luswanela ‘kuzwelapili kukupa’ Mulimu. Jehova haana kulunyemela haiba luzwelapili kumukupa kuli alufe butali. Haana kulushubula. Halukupa butali kuli lutiyele miliko yelukopana ni yona, Ndataa luna ya kwa lihalimu ulufanga “ka bufani bobutuna.” (Samu 25:12, 13) Wabonanga miinelo yetaata yelukopana ni yona, uikutwanga bumaswe haalubona inze lunyanda, mi utabela kulutusa. Kaniti luli, taba yeo ilutahiseza tabo yetuna! Kono cwale Jehova ulufanga cwañi butali?

11. Ki nto mañi yeñwi yeluswanela kueza kuli lube ni butali?

¹¹ Jehova ulufanga butali ka kuitusisa Linzwi lahae. (Liprov. 2:6) Kuli lube ni butali bo, luswanela kuituta Linzwi la Mulimu ni lihatiso zetomile fa Bibele. Kono kunani lika zeñwi zeluswanela kueza kwandaa kuituta feela. Luswanela kueza zatokwa Mulimu kuli lueze. Jakobo naañozi kuli: “Mube baezi ba linzwi, isiñi bautwi feela.” (Jak. 1:22) Haiba lusebelisa kelezo yalufa Mulimu, lukapilisana ni babañwi ka kozo, lukaba ni kutwisiso, mi lukaba ni sishemo. (Jak. 3:17) Kuba ni tulemeno to, kuka lutusa kutiyela muliko ufi kamba ufi olukona kukopana ni ona, mi lukazwelapili kuba ni tabo.

12. Ki kabakalañi haluswanela kuziba hande Bibele?

¹² Linzwi la Mulimu liswana sina siiponi, lilutusa kuziba bufokoli bwaluna ni molukona kubufeliseza. (Jak. 1:23-25) Ka mutala, hamulaho wa kuituta Linzwi la Mulimu, lukona  kulemuha kuli lunani kacima-cima mi lutokwa kucinca. Jehova wakona kulutusa kuba ni musa batu niha bakona kubulela kamba kueza lika zekona kuluhalifisa kamba halukopana ni miinelo yekona kulunyemisa. Kuba ni musa kuka lutusa kutatulula hande butata bolukopana ni bona. Hape kuka lutusa kunahana hande ni kueza likatulo zende. (Jak. 3:13) Kaniti, ki kwa butokwa kuli luzibe hande Bibele!

13. Ki kabakalañi haluswanela kunyakisisa mitala ya batu bababulezwi mwa Bibele?

¹³ Fokuñwi luto lemuhanga feela kuli nelusa swaneli kueza nto yeñwi hamulaho wa kueza mafosisa. Kono yeo haki nzila yende ya kuituta lika ka yona. Nzila yende hahulu yelukona kufumana butali ka yona ki ka kuituta kwa mitala ya batu bane bakondisize ni mitala ya batu bane baezize mafosisa. Ki lona libaka Jakobo halususueza kuituta kwa mitala ya batu bababulezwi mwa Bibele babacwale ka Abrahama, Rahaba, Jobo, ni Elia. (Jak. 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18) Batanga ba Jehova babasepahala bao nebatiyezi miliko yenekona kutahisa kuli basike baba ni tabo. Mutala wabona wa buitiiso ubonisa kuli Jehova ni luna wakona kulutusa kueza nto yeswana.

14-15. Ki kabakalañi haluswanela kueza sesiñwi haiba lukala kukakanya litaba zelulumela?

¹⁴ Muinelo: Haiba lwakakanya litaba zelulumela. Fokuñwi lupalelwanga kuutwisisa litaba zeñwi zebulezwi mwa Linzwi la Mulimu. Kamba mwendi Jehova hasika alaba litapelo ka mone lutokwela. Taba yeo ikona kutahisa kuli lukale kukakanya. Haiba lusaezi sesiñwi ka za taba yeo, tumelo yaluna yakona kufokola mi silikani saluna ni Jehova sakona kusinyeha. (Jak. 1:7, 8) Mi mane kukakanya kukona kutahisa kuli lutuhela kuba ni sepo ya lika za kwapili.

¹⁵ Muapositola Paulusi naabapanyize sepo yelunani yona ya lika za kwapili kwa ankora. (Maheb. 6:19) Ankora itusa kuli sisepe siyeme kulokulikuñwi ka nako ya liñungwa mi sisike sakuka kuyo nata fa macwe. Kono ankora ikona kutusa feela haiba liwenge lelitamilwe kwateñi ni kwa sisepe lisapumehi. Sina feela mafumi hakona kutahisa kuli liwenge la ankora lisike latiya, ni luna haiba lukala kukakanya litaba zelulumela, mi lusaezi sesiñwi ka za taba yeo, tumelo yaluna ikafokola. Haiba mutu yakakanya litaba zalumela alwaniswa, ukona kutuhela kuba ni tumelo ya kuli Jehova ukataleleza lisepiso zahae. Haiba lutuhela kuba ni tumelo, lukatuhela kuba ni sepo ya za kwapili. Mi sina mwanaabulelezi Jakobo, mutu ya kakanya “uswana sina lindinda la liwate lelizukuzwa ki moya ni kufukisezwa kafa ni kafa.” (Jak. 1:6) Kusina kukakanya, mutu yacwalo hakoni kuba ni tabo!

16. Luswanela kuezañi haiba lwakakanya litaba zelulumela?

¹⁶ Zemukona kueza: Mueze sesiñwi kuli mutuhele kukakanya; mutiise tumelo yamina. Musike mwazina-zina. Mwa linako za mupolofita Elia, batu ba Jehova nebakakanya litaba zene balumela. Elia naababulelezi kuli: “Mukaanga nako yekuma kai inze mutozeza kafa ni kafa? Haiba Jehova ki yena Mulimu wa niti, hamu mulatelele; kono haiba ki Baale, hamu mulatelele!” (1 Mal. 18:21) Ni luna kacenu luswanela kuunga muhato kapili. Luswanela kueza lipatisiso kuli luikolwisise kuli Jehova Mulimu uteñi luli, Bibele ki Linzwi lahae, ni kuli Lipaki za Jehova ki batu bahae. (1 Mates. 5:21) Kueza cwalo kuka lutusa kuli lutuhele kukakanya ni kulutusa kutiisa tumelo yaluna. Haiba luikutwa kuli lutokwa kutusiwa kuli lutuhele kukakanya, lwakona kukupa baana-bahulu kuli balutuse. Luswanela kuunga muhato kapili haiba lubata kuzwelapili kusebeleza Jehova inze lutabile.

17. Ki nto mañi zekaezahala haiba lupalelwa kuba ni bundume?

¹⁷ Muinelo: Haiba luzwafa. Linzwi la Mulimu libulela kuli: “Haiba uzwafa ka lizazi la  ziyezi, maata ahao akaba amanyinyani.” (Liprov. 24:10) Pulelo ya Siheberu yetolokilwe kuli “uzwafa” ikona kutalusa kuli “kusaba ni bundume.” Haiba mupalelwa kuba ni bundume, hamuna kuba ni tabo.

18. Kuitiisa kutalusañi?

¹⁸ Zemukona kueza: Mukupe Jehova kuli amituse kuba ni bundume ilikuli mukone kuitiisa. Lutokwa kuba ni bundume kuli lutiyele miliko. (Jak. 5:11) Linzwi lanaaitusisize Jakobo la “buitiiso” lifa muhupulo wa mutu yazwelapili kuyema kulokulikuñwi kusina kushenya. Ka mutala, lisole likona kuzwelapili kuyema mwa sibaka salona ni kusamata halilwaniswa ki lila.

19. Luitutañi kwa mutala wa muapositola Paulusi?

¹⁹ Muapositola Paulusi utomile mutala omunde hahulu wa kuba ni bundume ni buitiiso. Fokuñwi naaikutwanga kuli naafokola. Kono naakonile kuitiisa bakeñisa kuli naakupile Jehova kuli amufe maata anaatokwa. (2 Makor. 12:8-10; Mafil. 4:13) Ni luna lwakona kuba ni maata ni bundume haiba luikokobeza ka kukupa Jehova kuli alutuse.—Jak. 4:10.

20-21. Ki buikolwiso mañi bolunani bona?

²⁰ Lunani buikolwiso bwa kuli miliko yelukopana ni yona haki koto yezwa ku Jehova. Jakobo naañozi kuli: “Mutu hali mwa manyando, asike abulela kuli: ‘Nilikiwa ki Mulimu.’ Kakuli Mulimu halikiwi ka zemaswe, mi haliki mutu.” (Jak. 1:13) Haiba lulumela kuli taba yeo ki ya niti, lukasutelela ku Ndataa luna ya kwa lihalimu yalilato.—Jak. 4:8.

²¹ Jehova ‘hafetuhi kamba kucinca.’ (Jak. 1:17) Naatusize Bakreste ba mwa linako za baapositola kutiyela miliko yene bakopana ni yona, mi ni kacenu ukatusa mañi ni mañi waluna. Muzwelepili kukupa Jehova kuli amife butali, tumelo, ni bundume. Ukaalaba litapelo zamina. Mi lwakona kuba ni buikolwiso bwa kuli uka lutusa kuzwelapili kuba ni tabo niha lukopana ni manyando!