Mu ye kwa litaba za mwahali

Mu ye kwa litaba za mwahali

Taba yecakuzwi fa licwe, yeli: “Hagaf mwanaa Hagav akutiwe ka Yahweh Sabaot”

Kana Mwaziba?

Kana Mwaziba?

Litaba zakale zecakuzwi fa licwe lipaka cwañi kuli zeibulela Bibele linepahalile?

MWA miziyamu yefumaneha kwa Jerusalem mokubeiwanga litaba zezwa mwa libaka zebulezwi mwa Bibele (Bible Lands Museum), kunani licwe lelinani litaba zenecakuzwi mwahalaa 700 ni 600 B.C.E. Licwe leo nelifumanwi kwa libita leliñwi la mwa licwe bukaufi ni muleneñi wa Hebron kwa Israel. Litaba zeo libulela kuli: “Hagaf mwanaa Hagav akutiwe ka Yahweh Sabaot.” Litaba zecakuzwi fa licwe leo lipaka cwañi kuli zeibulela Bibele linepahalile? Libonisa kuli libizo la Mulimu lona la Jehova, leliñozwi kuli YHWH ka litaku za Siheberu nelizibahala kwakale, mi batu bane bapila ka nako yene iñolwa Bibele nebaitusisanga lona mwa bupilo bwabona bwa ka zazi ni zazi. Kwa mabita a mwa macwe ao, kunani litaba zeñwi zene bacakuzi batu bane bakopanelanga kwateñi kamba bane bayo ipatanga kwateñi. Hañata, nebañolanga fa mamota libizo la Mulimu hamohocwalo ni mabizo a batu ashutana-shutana aanani libizo la Mulimu.

Caziba yabizwa Rachel Nabulsi wa kwa Yunivesiti ya Georgia, naabulezi cwana ka za litaba zenecakuzwi zeo: “Litaku za YHWH nelicakuzwi ka kukuta-kutela. . . . Taba yeo ibonisa kuli Maisilaele ni Majuda nebaanga muñaa libizo la YHWH kuba wa butokwa hahulu mwa bupilo bwabona.” Taba yeo ilumelelana ni zeibulela Bibele, ili mo libizo la Mulimu leliñozwi ka litaku za Siheberu zetolokilwe kuli YHWH, lifumaneha hañata-ñata. Hañata, mabizo a batu naanani libizo la Mulimu.

Manzwi a “Yahweh Sabaot,” anaacakuzwi fa licwe atalusa “Jehova wa limpi.” Taba yeo ibonisa kuli libizo la Mulimu haki lona feela lene liitusiswanga hahulu kono hape pulelo ya “Jehova wa limpi” ni yona neiitusiswanga hahulu ki batu bane bapila ka nako yene iñolwa Bibele. Taba yeo hape ibonisa kuli Bibele inepahalile haitusisa pulelo yeo ya “Jehova wa limpi,” yefumaneha ha 283 mwa litaba za kwa makalelo za Mañolo A Siheberu, sihulu litaba zeneñozwi ki Isaya, Jeremia, ni Zakaria.