1. Ki muinelo mañi otaata wanaaipumani ku ona Davida?

 DAVIDA naabaleha bakeñisa kuli bupilo bwahae nebuli mwa lubeta. Saule, yena mulena wa Isilaele yamaata, naabata kumubulaya. Davida hanaatokwa lico, aya kwa muleneñi wa Nobu, kwanaayo kupa linkwa zeketalizoho. (1 Sam. 21:1, 3) Hasamulaho, Davida ni baana banaali ni bona nebaizo bata makundamo kwa mukoti wa mwa licwe. (1 Sam. 22:1) Nekutile cwañi kuli Davida aipumane mwa muinelo wo?

2. Saule naaipeile cwañi mwa muinelo otaata? (1 Samuele 23:16, 17)

² Saule naashwezi Davida muuna bakeñisa kuli naalatiwa ki batu babañata mi naatuzi lindwa zeñata. Saule hape naaziba kuli Jehova naamuhanile kuba mulena wa Isilaele bakeñisa kuli naasika muutwa mi naaketile Davida kuli amuyole fa bulena. (Mubale 1 Samuele 23:16, 17.) Nihakulicwalo, Saule naasali mulena wa Isilaele mi naanani mpi yetuna ni batu babañata bane bamuyemela; Davida naatokwa kubaleha ka kusaba kuli Saule naaka mubulaya. Kana Saule naanahana kuli wakona kupaleliswa mulelo wa Mulimu wa kuli Davida abe mulena? (Isa. 55:11) Bibele haibuleli sesiñwi ka za taba ye, kono lwakona kukolwa taba iliñwi ye: Saule naaipeile mwa muinelo otaata. Babalwanisa Mulimu kamita habakondisangi!

3. Davida naaikutwile cwañi kusina taba ni miinelo yanaaipumani ku yona?

³ Davida naali muuna yaikokobeza. Naasika iketa yena muñi kuli abe mulena wa Isilaele. Jehova ki yena yanaa muketile kuba mulena. (1 Sam. 16:1, 12, 13) Saule naatoile hahulu Davida. Kono Davida naasika nyaza Jehova bakeñisa kuli bupilo  bwahae nebuli mwa lubeta, mi naasika bilaela kabakala kuba ni lico zenyinyani ni kuli naatokwa kuipata mwa mukoti wa mwa licwe. Kono mane kubonahala kuli hanaali mwa mukoti wo, ki fona fanaañolezi pina yende ya milumbeko mokufumaneha manzwi a mwa liñolo fokutomile taba ye, ali: “Bababata Jehova hakuna sesinde sebaka tonda.”—Samu 34:10.

4. Ki lipuzo mañi zeluka nyakisisa, mi ki kabakalañi halili za butokwa?

⁴ Kacenu, batanga ba Jehova babañata bakopana ni miinelo yecwale ka kutokwa hande lico kamba lika zeñwi zebatokwa mwa bupilo. * Batanga ba Jehova babañata bakopani ni miinelo yecwalo sihulu-hulu ka nako ya butuku bobuyambukela bwa COVID-19. Mi “ñalelwa yetuna” hainze iatumela, lika likatatafala hahulu nikufita. (Mat. 24:21) Kacwalo, neikaba hande kuipuza lipuzo zeene ze zelatelela: Ki kabakalañi halukona kubulela kuli ‘nekusina sesinde sanaatonda’ Davida? Ki kabakalañi halutokwa kukolwa ka lika zelunani zona? Ki kabakalañi halukona kukolwa kuli Jehova uka lubabalela? Mi ki lika mañi zelukona kueza cwale kuli luitukiseze miinelo yeluka kopana ni yona kwapili?

5-6. Liñolo la Samu 23:1-6 lilutusa cwañi kuutwisisa zanaatalusa Davida hanaabulezi kuli ‘hakuna sesinde sene bakatonda’ batanga ba Mulimu?

⁵ Davida naatalusañi hanaabulezi kuli “hakuna sesinde sebaka tonda” batanga ba Jehova? Kunyakisisa manzwi abato swana ni ao anaañozi Davida afumaneha mwa Samu 23 kukona kulutusa kuutwisisa zanaatalusa. (Mubale Samu 23:1-6.) Mwa samu yeo, Davida naakalile ka kubulela kuli: “Jehova ki Mulisana waka. Hanina kutokwa sesiñwi.” Hasamulaho, Davida ubulela za lika za butokwa hahulu, ili lika zeñata za kwa moya zaikola bakeñisa kuunga Jehova sina Mulisana wahae. Jehova uzamaisa Davida “mwa linzila za kuluka,” mi uzwelapili kumutusa lika hali muzamaela hande ni halisa muzamaeli hande. Davida  utalusa kuli Jehova niha mulobaza mwa “mafulisezo a bucwañi bobuñata,” taba yeo haitalusi kuli naasike akopana ni miinelo yetaata. Waziba kuli fokuñwi ukazwafanga, mi uswaniseza muinelo wo kwa kuzamaya “mwa musindi wa lififi lelituna,” mi waziba kuli ukaba ni lila. Kono bakeñisa kuli Jehova ki Mulisanaa hae, Davida ‘haana kusaba sesiñwi.’

⁶ Cwale kikale lufumana kalabo kwa puzo ye: Ki kabakalañi halukona kubulela kuli ‘nekusina sesinde sanaatonda’ Davida? Naanani lika kaufela zanaatokwa zeneka mutusa kuzwelapili kuba ni silikani sesinde ni Jehova. Naasatokwi kuba ni lika zeñata za kwa mubili kuli abe ni tabo. Davida naakozwi ka lika zanaa mufile Jehova. Kono nto yeneli ya butokwa hahulu ku yena kikuli Mulimu naamufuyaula ni kumusileleza.

7. Ka kuya ka Luka 21:20-24, ki miinelo mañi yetaata yene bakopani ni yona Bakreste ba mwa linako za baapositola bane bapila mwa Judea?

⁷ Zanaabulezi Davida lilutusa kulemuha libaka hakuli kwa butokwa kuba ni mubonelo oswanela wa lika za kwa mubili. Ki niti kuli hakusika fosahala kuikola lika zelunani zona za kwa mubili, kono haliswaneli kuba zona lika za butokwa hahulu mwa bupilo bwaluna. Bakreste ba mwa linako za baapositola bane bapila mwa Judea nebautwisisize hande libaka hane kuli kwa butokwa kuba ni mubonelo wo. (Mubale Luka 21:20-24.) Jesu naabalemusize kuli kwapili muleneñi wa Jerusalema ‘neuka potolohiwa ki limpi.’ Zeo hane likaezahala, nebaswanela ‘kukala kusabela kwa malundu.’ Hane bakabaleha mwa muleneñi, nebaka punyuha kono nebaka tokwa kusiya lika zabona zeñata mwateñi. Lilimo zeñata kwamulaho, Tora ya ku Libelela neibulezi cwana ka za taba yeo: “Ne ba siile masimu ni mandu, mane ne ba si ka kubulula maluwo a bona mwa mandu a bona. Ka ku kolwa kuli Jehova n’a ka ba sileleza ni ku ba tusa, ne ba isize hahulu pilu kwa bulapeli bwa hae ku fita zote ze ne kana za bonahala ku ba za butokwa.”

8. Ki tuto mañi ya butokwa yeluituta ku zeneezahezi kwa Bakreste ba mwa linako za baapositola bane bapila mwa Judea?

⁸ Ki tuto mañi ya butokwa yeluituta ku zeneezahezi kwa Bakreste ba mwa linako za baapositola bane bapila mwa Judea? Tora ya ku Libelela yeswana yeo neibulezi kuli: “Kacwalo ku kana kwa ba ni litiko kwapili za mo l’u ngela za kwa mubili; kana ki zona lika za butokwa luli, kamba kana puluso ye ka fiwa bote ba ku Mulimu ki yona ya butokwa ka ku fitisisa? Ee, ku baleha kwa luna ku kana kwa tisa makandauko ni ku lu yawisa ze ñwi. Lu ka tokwa ku ba ba ba itukiselize ku eza ze tokwahala kaufela, sina mo ne ba ezelize balutiwa ba mwa [linako za baapositola] be ne ba sabile mwa Judea.” *

9. Kelezo yanaafile muapositola Paulusi kwa Bakreste ba Maheberu ilutusa cwañi?

⁹ Munahane feela mone butatafalezi bupilo bwa Bakreste bao bane basiile buñata bwa lika zene banani zona mwa muleneñi ni kuyo pila kusili. Nebatokwa kuba ni tumelo ni kusepa kuli Jehova naaka bababalela. Kono kunani nto yeñwi yeneka batusa. Lilimo zeketalizoho pili Maroma basika potoloha kale Jerusalema, muapositola Paulusi naafile Bakreste ba Maheberu kelezo ya butokwa ye: “Mwa bupilo bwamina, musike mwaba ni lilato la masheleñi, inze mukolwa ka zemunani zona cwale. Kakuli uize: ‘Hanina kumisiya nikamuta, mi hanina kumiyubeka nikamuta.’ Kuli lube ni bundume mi lubulele, luli: ‘Jehova ki yena yanitusa; hanina kusaba sesiñwi. Saka nieza mutu ki sika mañi?’” (Maheb. 13:5, 6) Kusina kukakanya, Bakreste bane basebelisize kelezo ya Paulusi pili Maroma basika taseza kale muleneñi, neku babezi bunolo kukolwa ka lika zenyinyani zene  banani zona kwa sibaka kone basabezi. Nebanani buikolwiso bwa kuli Jehova naaka batusa kufumana lika zene batokwa mwa bupilo. Manzwi anaabulezi Paulusi ao ni luna alutusa kuba ni buikolwiso bobuswana.

10. Ki tuto mañi yanaaitutile Paulusi?

¹⁰ Paulusi naafile kelezo yeswana ku Timotea, mi kelezo yeo yakona kulutusa ni luna. Naañozi kuli: “Hakulicwalo, halunani lico ni liapalo, lukakolwa ka lika zeo.” (1 Tim. 6:8) Kana fo kutalusa kuli halukoni kuikola sico sesinde, kamba kuba ni ndu yende, kamba kuleka liapalo zenca ka linako zeñwi? Zeo haki zona zanaatalusa Paulusi. Paulusi utalusa kuli luswanela kukolwa ka lika zelunani zona za kwa mubili. (Mafil. 4:12) Paulusi naaitutile “mwakupilela.” Silikani saluna ni Mulimu waluna ki yona nto ya butokwa hahulu ku luna kufita lika zelunani zona kwa mubili.—Hab. 3:17, 18.

11. Manzwi anaabulelezi Maisilaele Mushe alulutañi ka za kukolwa ka lika zelunani zona?

¹¹ Lika zeluunga kuli ki zona zelutokwa mwendi haki zona zabona Jehova kuli lwalitokwa. Munyakisise zanaabulelezi Maisilaele Mushe hase batandile lilimo ze 40 mwa lihalaupa: “Jehova Mulimu wahao ukufuyauzi mwa lika kaufela zeuezize. Mulimu waizibela hande mouzamaezi mwa lihalaupa lelituna le. Jehova Mulimu wahao ubile ni wena mwahalaa lilimo ze 40 ze, mi hausika tokwa sesiñwi.” (Deut. 2:7) Mwahalaa lilimo ze 40 zeo, Jehova naafile Maisilaele maana kuli bace. Liapalo zene baapezi hane bazwa mwa Egepita nelisika cancauka. (Deut. 8:3, 4) Nihaike kuli babañwi ku  bona nebaikutwa kuli lika zeo nelisika likana, Mushe naahupulisize Maisilaele kuli nebanani lika kaufela zene batokwa. Jehova ukaba ni tabo haiba lukolwa ka lika zelunani zona; ubata kuli luitebuhe nihaiba lika zenyinyani zalufa ni kuliinga kuli ki mpo yezwa ku yena.

12. Ki nto mañi yebonisa kuli Davida naasika isepa kono naasepile Jehova?

¹² Davida naaziba kuli Jehova wasepahala mi wababalelanga batanga bahae baba mulata. Nihaike kuli bupilo bwahae nebuli mwa lubeta hanaañola Samu 34, Davida ka tumelo naakona kubona “lingeloi la Jehova” inze ‘limusileleza.’ (Samu 34:7) Kubonahala kuli Davida naaswaniseza lingeloi la Jehova ku lisole yanaatomile mafulo ahae mwa sibaka sesiñwi, ili yo kamita naalibelelanga kuli asike atasezwa ki sila. Nihaike kuli Davida naali ndwalume mi Jehova naamusepisize kuli naakaba mulena, Davida naasika itinga fa buikoneli bwahae bwa kuposa macwe ka kafwililo kamba kulwana ka mukwale kuli atule lila zahae. (1 Sam. 16:13; 24:12) Davida naasepile Mulimu mi naanani buikolwiso bwa kuli lingeloi la Jehova “lisileleza baba musaba.” Ki niti kuli kacenu halukoni kulibelela kuli Mulimu uka lusileleza ka makazo. Kono lwaziba kuli batu kaufela babasepile Jehova niha bashwa ka nako ya cwale, kwapili bakafumana bupilo bobusa feli.

13. Gogo wa kwa Magogo haaka lulwanisa, ki kabakalañi hakuka bonahala inge kuli wakona kulutula ka bunolo, kono ki kabakalañi halusa swaneli kusaba? (Mubone siswaniso sesi fa kava.)

¹³ Hona cwale-cwale fa, lukakopana ni miinelo yetaata hahulu yeka lutokwa kuli lukolwe kuli Jehova uka lusileleza. Gogo wa kwa Magogo, yona mibuso ya lifasi kaufela haika swalisana hamoho kulwanisa batanga ba Mulimu, lukana lwaikutwa kuli atuha alutimeza. Lukatokwa kuba ni buikolwiso bwa kuli Jehova wakona kulupilisa mi ukaeza cwalo luli. Macaba aka luunga sina lingu zesina yalisileleza. (Ezek. 38:10-12) Haluna kuba ni lilwaniso kamba kulutiwa mwakulwanela. Macaba akanahana kuli akona kulutula ka bunolo. Haana kulemuha kuli mpi yetuna ya mangeloi itomile mafulo kupotoloha batanga ba Mulimu, mi aitukiselize kulusileleza. Kono luna lwaziba taba yeo bakeñisa kuli lunani tumelo. Macaba haana tumelo ku Mulimu. Akakomoka hahulu kakuli limpi ze kwa lihalimu lika lulwanela!—Sin. 19:11, 14, 15.

14. Ki lika mañi zelukona kueza ka nako ya cwale kuli luitukiseze miinelo yeluka kopana ni yona kwapili?

¹⁴ Ki lika mañi zelukona kueza ka nako ya cwale kuli luitukiseze miinelo yeluka kopana ni yona kwapili? Sapili, lutokwa kuba ni mubonelo oswanela ka za lika za kwa mubili bakeñisa kuli kwapili haluna kuzwelapili kuba ni zona. Hape luswanela kukolwa ka lika zelunani zona ni kuba ni tabo yetuna bakeñisa kuli lunani silikani sesinde ni Jehova. Haiba luziba hande Mulimu waluna, lukaba ni buikolwiso bobutuna bwa kuli uka lusileleza Gogo wa kwa Magogo haaka lulwanisa.

15. Ki lika mañi zanaakopani ni zona Davida hanaasali mutangana zene mutusize kuba ni buikolwiso bwa kuli Jehova naakazwelapili kumutusa?

¹⁵ Munyakisise zenetusize Davida ni zekona kulutusa kuitukiseza miliko. Davida naabulezi kuli: “Mulwaze mi mukaiponela kuli Jehova ki yomunde; tabo ki ya mutu yasabela ku yena.” (Samu 34:8) Manzwi ao alutusa kulemuha libaka Davida hanaanani buikolwiso bwa kuli Jehova naaka mutusa. Davida naaitinganga ku Jehova, mi Mulimu wahae kamita naamutusanga. Davida hanaali mutangana, naalwanile ni singangalume wa Mufilisita yabizwa Goliati  mi naabulelezi ndwalume yamaata yo kuli: “Kacenu Jehova uka kufa mwa lizoho laka.” (1 Sam. 17:46) Hamulaho wa fo, Davida hanaanzaa sebeleza Mulena Saule, Saule naalikile hañata-ñata kuli amubulaye. Kono “Jehova naali ni” Davida. (1 Sam. 18:12) Bakeñisa kuli Jehova naatusize Davida kwamulaho, Davida naanani buikolwiso bwa kuli Jehova naaka mutusa kutiyela miliko yanaakopana ni yona ka nako yeo.

16. Lukona ‘kulwaza’ cwañi bunde bwa Jehova?

¹⁶ Haiba lusepa hahulu Jehova kuli aluetelele ka nako ya cwale, lukaba ni buikolwiso bobutuna bwa kuli uka lupunyusa kwapili. Lutokwa kuba ni tumelo ni kuitinga ku Jehova kuli lukupe sibaka ku mubelekisi waluna ilikuli lufumanehe kwa mukopano wa mupotoloho kamba mukopano omutuna kamba kumukupa kuli alulumeleze kufumanehanga kwa mikopano kaufela ya puteho ni kuba ni nako yeñata ya kuya mwa bukombwa. Lukaeza cwañi haiba mubelekisi waluna ahana kulufa sibaka mi luzwa musebezi? Kana lukaba ni tumelo ya kuli Jehova haana kulusiya nikamuta kamba kuluyubeka ni kuli kamita uka lutusa kuba ni lika zelutokwa kwa mubili? (Maheb. 13:5) Mizwale ni likaizeli babañata baba mwa sebelezo ya nako kaufela bakona kumitaluseza mwabatuselize Jehova kufumana lika zebatokwa. Jehova ki Mulimu yasepahala.

17. Ki lifi liñolo la silimo sa 2022, mi ki kabakalañi haliswanela?

¹⁷ Bakeñisa kuli Jehova walutusa, haluswaneli kusaba lika zeluka kopana ni zona kwapili. Mulimu waluna haana kuluyubeka nikamuta ibile feela lubeya za Mubuso mwa sibaka sapili mwa bupilo bwaluna. Kuli baluhupulise butokwa bwa kuitukiseza miinelo yetaata yeluka kopana ni yona kwapili ni kuli lusepe kuli Jehova haana kuluyubeka nikamuta, ba Sitopa Sesietelela baketile liñolo la Samu 34:10 kuli libe liñolo la silimo sa 2022, lelili: “Bababata Jehova hakuna sesinde sebaka tonda.”