1-2. Ki lika mañi zanaabulezi caziba yomuñwi, mi lukanyakisisañi mwa taba ye?

KACENU, batu babañata-ñata baipapata kuli balumela ku Jesu, kono habalateleli lituto zanaalutile. (2 Tim. 4:3, 4) Mane caziba yomuñwi naañozi kuli: “Kambe kacenu kunani mutu yomuñwi yaswana sina Jesu yanaaka bulela litaba zeswana zanaabulezi Jesu kasibili . . . , kana neluka lumela ku yena kamba neluka muhana sina mone baezelize batu lilimo ze 2,000 kwamulaho? . . . Kalabo kikuli: Neluka muhana.”

² Batu babañata bane bapila ka nako ya bukombwa bwa Jesu bwa fa lifasi neba muutwile inzaa luta batu ni kumubona inzaa eza limakazo, kono nebasika lumela ku yena. Kabakalañi? Mwa taba yefelile, nelunyakisisize mabaka amane anaatahisize kuli batu basitatale kabakala zanaabulezi Jesu ni zanaaezize. Mwa taba ye, lukanyakisisa mabaka amañwi amane. Hape lukaituta libaka batu kacenu habahana balateleli ba Jesu ni zeluswanela kueza kuli lusike lwasitatala.

3. Ki lika mañi zanaaezize Jesu zenetahisize kuli batu babañwi basitatale?

³ Jesu hanaali fa lifasi, naatandanga nako ni batu ba mufuta kaufela. Naacanga lico ni bafumi ni ba litulo zetuna, kono hape naatandanga nako yeñata ni batu babali babotana ni babahatelezwi. Kutuha fo, naabonisize mukekecima kwa batu bane baangiwa kuli ki “baezalibi.” Batu babañwi bane baikuhumusa nebasitatalile kabakala zanaaezize Jesu. Nebabuzize balutiwa bahae kuli: “Ki kabakalañi hamuca ni kunwa ni batelisi ni baezalibi?” Jesu naaalabile kuli: “Babaiketile habatokwi mualafi,  baba mutokwa ki babakula. Hanisika tela kuto biza batu babalukile, kono ni tilo biza baezalibi kuli babake.”—Luka 5:29-32.

4. Ka kuya ka bupolofita bwa Isaya, ki lika mañi zene baswanela kulibelela Majuda ka za Mesia?

⁴ Mañolo abulelañi? Lilimo-limo pili Mesia asika taha kale, mupolofita Isaya naapolofitile kuli Mesia hanaaka taha fa lifasi, batu nebaka muhana. Bupolofita bo nebubulezi kuli: “Naakendiwa mi batu neba mutokolomoha . . . Nekuswana inge kuli nelupatezwi pata yahae. Naakendiwa, mi nelu muunga kuli haki sesiñwi.” (Isa. 53:3) Bupolofita nebubonisa kuli “batu” nebaka tokolomoha Mesia; kacwalo, Majuda bane bapila ka nako ya bukombwa bwa Jesu bwa fa lifasi nebaswanela kulibelela kuli Jesu naakahaniwa.

5. Batu babañata kacenu baanga cwañi balateleli ba Jesu?

⁵ Kana batu banani butata bobuswana kacenu? Eni. Babahulu ba bulapeli babañata batabela hahulu batu ba litulo zepahami, bafumi, ni babaangiwa kuli banani zibo mwa lifasi. Baamuhelanga batu bao mwa likeleke zabona kusina taba kuli habapili ka kuya ka likuka za Mulimu. Kono babahulu ba bulapeli babaswana bao baanga batanga ba Jehova, babanani muzamao omunde kuli haki sesiñwi bakeñisa kuli habana litulo zepahami mwa lifasi le. Paulusi naabulezi kuli Mulimu naaketile “lika zenyazisezwa.” (1 Makor. 1:26-29) Nihakulicwalo, Jehova uunga batanga bahae kaufela babasepahala kuba ba butokwa ku yena.

6. Lukona kulikanyisa cwañi mubonelo wanaanani ona Jesu sina mokuboniselizwe kwa Mateu 11:25, 26?

⁶ Luswanela kuezañi kuli lusike lwasitatala? (Mubale Mateu 11:25, 26.) Musike mwaba ni mubonelo obanani ona batu ba lifasi ka za batanga ba Mulimu. Muhupule kuli Jehova uitusisanga feela batu babaikokobeza kuli baeze tato yahae. (Samu 138:6) Mi munyakisise lika zeñata zapetile ka kuitusisa batu babaangiwa ki lifasi kuli bahana zibo kamba butali.

7. Ki kabakalañi Jesu hanaabizize Bafalisi kuli ki baipi, mi nebaikutwile cwañi?

⁷ Jesu ka bundume naanyazize baeteleli ba bulapeli bane bapila ka nako ya bukombwa bwahae bwa fa lifasi kabakala kuli nebasa luti batu nzila yeswanela ya mwakulapelela Jehova. Ka mutala, naabonisize patalaza kuli Bafalisi nebanani buipi, nebaanga kuli kumamela sizo sa kutapa kwa mazoho neli kwa butakwa hahulu kufita kubabalela bashemi babona. (Mat. 15:1-11) Kubonahala kuli zanaabulezi Jesu nelikomokisize hahulu balutiwa bahae. Mane neba mubulelezi kuli: “Kana waziba kuli Bafalisi nebasitatalile hane bautwile zene ubulezi?” Jesu abaalaba, ali: “Sicalo kaufela sanaasika cala Ndate ya kwa lihalimu sikakumulwa. Hamu batuhele honacwalo. Ki baeteleli babali libofu. Haiba sibofu sietelela sibofu sesiñwi, bubeli bwazona likawela mwa musima.” (Mat. 15:12-14) Jesu naasika tuhela kubulela niti kusina taba kuli litaba zanaabulezi nelihalifisize babahulu ba bulapeli.

8. Jesu naabonisize cwañi kuli lituto zeñwi za bulapeli halitabisi Mulimu?

⁸ Jesu hape naabonisize kuli lituto zeñwi za bulapeli neli za buhata. Naabonisize kuli Mulimu haamuhelangi lituto zeñwi za bulapeli. Naabulezi kuli batu babañata bazamaya mwa nzila yeatami yeya kwa sinyeho, kono babazamaya mwa nzila yesisani yeya kwa bupilo ki babanyinyani. (Mat. 7:13, 14) Naabulezi kuli batu babañwi nebaka ipapata kuli nebasebeleza Mulimu, kono niti kikuli habaezi tato yahae. Naafile temuso yeli: “Mutokomele bapolofita ba buhata babataha ku mina mwa liapalo za lingu, kono mwahali ki maakanyani aashwile tala. Muka baziba ka miselo yabona.”—Mat. 7:15-20.

9. Ki lifi lituto zeñwi za bulapeli zanaabonisize Jesu kuli neli za buhata?

 ⁹ Mañolo abulelañi? Bibele neipolofitile kuli Mesia naakaciwa ki kutukufalelwa ndu ya Jehova. (Samu 69:9; Joa. 2:14-17) Bakeñisa kutukufalelwa kwahae, Jesu naabonisize kuli lituto za bulapeli zene baluta batu ni likezo zabona nelifosahalile. Ka mutala, Bafalisi nebalumela kuli moyo haushwi, Jesu naalutile kuli babashwile balobezi. (Joa. 11:11) Basaduki nebalumela kuli hakuna zuho ya bafu, kono Jesu naazusize mulikanaa Lazaro hae kwa bafu. (Joa. 11:43, 44; Lik. 23:8) Bafalisi nebaluta tuto ya kuli Mulimu ki yena yazamaisanga lika kaufela zeezahala mwa bupilo bwa batu ni zelueza, kono Jesu naalutile kuli batu bakona kuiketela kusebeleza Mulimu kamba kutokwa.—Mat. 11:28.

10. Ki kabakalañi batu babañata habanyemiswa ki lituto zaluna?

¹⁰ Kana batu banani butata bobuswana kacenu? Eni. Batu babañata haba lutabeli bakeñisa kuli luitusisanga Bibele kubonisa batu kuli lituto zeñwi za bulapeli ki za buhata. Babahulu ba bulapeli balutanga batu mwa likeleke zabona kuli Mulimu utukufazanga batu babamaswe mwa lihele. Balutanga tuto ya buhata yeo ilikuli batu mwa bulapeli bwabona bazwelepili kueza lika zebabata. Ka kuba batanga ba Jehova babalapela Mulimu yalilato, lutusanga batu kulemuha kuli tuto yeo ki ya buhata. Hape babahulu ba bulapeli baluta kuli moyo haushwi. Lutusanga batu kulemuha kuli tuto yeo ki ya buhata mi haiyo mwa Bibele; kakuli kambe moyo haushwangi, zuho ya bafu neisike yatokwahala. Bulapeli bobuñata niha bulumela kuli lika kaufela zeezahalanga nelilelezwi cimo ki Mulimu, luna lulumela kuli batu banani tukuluho ya kuiketela za kueza, mi bakona kuiketela kusebeleza Mulimu kamba kutokwa. Baeteleli ba bulapeli baikutwanga cwañi kabakala lituto zaluna? Hañata bafilikananga!

11. Ka kuya ka manzwi a Jesu añozwi kwa Joani 8:45-47, Mulimu ubata kuli batanga bahae baezeñi?

¹¹ Luswanela kuezañi kuli lusike lwasitatala? Haiba lwalata niti, luswanela kulumela ni kueza zalubulelela Mulimu. (Mubale Joani 8:45-47.) Ka kushutana ni Satani Diabulosi, luna luzwelapili  kutiiseza mwa niti. Haluezangi nto ifi kamba ifi yesalumelelani ni litumelo zaluna. (Joa. 8:44) Mulimu ubata kuli batanga bahae ‘batoye hahulu bumaswe’ ni kuli ‘bakumalele lika zende,’ sina feela mwanaaezelize Jesu.—Maro. 12:9; Maheb. 1:9.

12. Ki kabakalañi Majuda babañata hane basitatalile bakeñisa mwanaabulaezwi Jesu?

¹² Ki lifi libaka leliñwi lene litahisize kuli Majuda bane bapila ka nako ya bukombwa bwa Jesu basitatale kabakala hae? Paulusi naabulezi kuli: “Lukutaza Kreste yabulaezwi fa kota, ili taba yesitatalisa Majuda.” (1 Makor. 1:23) Ki kabakalañi Majuda babañata hane basitatalile bakeñisa mwanaabulaezwi Jesu? Nebaanga kuli kubulaiwa kwa Jesu fa kota ya linyando nekubonisa kuli naali sikebenga ni muezalibi, isiñi kuli naali Mesia.—Deut. 21:22, 23.

13. Ki lika mañi zene basika lemuha batu bane basitatalile kabakala Jesu?

¹³ Majuda bane basitatalile kabakala Jesu nebasika lemuha kuli Jesu naasina mulatu, naatamelelizwe litaba za buhata, mi naasika ezwa hande. Batu bane baatuzi Jesu nebasina taba ni kulatelela mulao. Baatuli ba Majuda ba mwa kuta yetuna nebakopani kapili kuli baatule Jesu, mi nebasika latelela milao ya mwa kutalimela litaba. (Luka 22:54; Joa. 18:24) Baatuli nebaketuluzi Jesu kakuli mwa sibaka sa kuli bateeleze kwa litaba zanaatamilwe ni bupaki bone bufilwe, bona kasibili nebabatile “bupaki bwa buhata bwa kutama Jesu ka bona kuli bamubulaye.” Kono hane bapalezwi kufumana bupaki, muprisita yapahami alika kuswasa Jesu kuli abulele litaba zeneka tahisa kuli afiwe mulatu. Ka kueza cwalo, nebalobile mulao. (Mat. 26:59; Mare. 14:55-64) Mi Jesu hasaazusizwe kwa bafu, baatuli babasika luka bao nebalifile masole ba Maroma bane balibelela libita lahae “lishekele za silivera zeñata” kuli bahasanye taba ya buhata ka za mone kutezi kuli libita lahae libe mukungulu.—Mat. 28:11-15.

14. Ki litaba mañi zenepolofitilwe mwa Mañolo ka za lifu la Mesia?

¹⁴ Mañolo abulelañi? Nihaike kuli Majuda babañata bane bapila ka nako ya bukombwa bwa  Jesu bwa fa lifasi nebasa libeleli kuli Mesia naakashwa, mulemuhe litaba zenepolofitilwe mwa Mañolo: “Naasuluzi bupilo bwahae mane kuisa lifu mi abalelwa kwa lifosi; alwala libi za batu babañata, mi ayangwela lifosi.” (Isa. 53:12) Kacwalo, Majuda nebasa swaneli kusitatala Jesu hanaabulailwe sina muezalibi.

15. Ki litaba mañi za buhata zebatamelelizwe Lipaki za Jehova zetahisize kuli batu babañwi basike babatabela?

¹⁵ Kana batu banani butata bobuswana kacenu? Hahulu luli! Jesu naatamelelizwe litaba za buhata mi aatulwa kuli unani mulatu; batu kacenu baeza nto yeswana kwa Lipaki za Jehova. Halunyakisiseñi mitala yelatelela. Kwa America, mwa lilimo za ma 1930 ni ma 1940, nelunani kuzeka hañata-ñata mwa likuta kuli lufiwe tukuluho ya kulapela Mulimu. Baatuli babañwi nebabonisize hande kuli neba luketulula. Mwa Quebec, kwa Canada, ba Keleke ya Katolika ni ba muuso nebaswalisani hamoho kulwanisa musebezi waluna. Bahasanyi babañata nebakenyizwe mwa tolongo kabakala kukutaza za Mubuso wa Mulimu kwa batu bane bapila bukaufi ni bona. Kwa Germany, muuso wa Nazi neubulaile mizwale ba mikulwani babasepahala babañata. Mi mwa lilimo za cwanoñu fa, mizwale ni likaizeli baluna babañata kwa Russia, batamelelizwe kuli banani mulatu mi bakenyizwe mwa tolongo kabakala kuikambota ni babañwi litaba za mwa Bibele, ili musebezi ongiwa kuli ki wa balwanisi. Mane nihaiba Bibele ya Toloko ya Lifasi Lelinca ya mwa puo ya Sirussia ihanisizwe mi iingiwa kuli inani litaba za bulwanisi bakeñisa kuli iitusisa libizo la Jehova.

16. Sina mokuboniselizwe kwa 1 Joani 4:1, ki kabakalañi halusa swaneli kulumela litaba za buhata zebahasanya batu ka za batanga ba Jehova?

¹⁶ Luswanela kuezañi kuli lusike lwasitatala? Luswanela kubatisisanga litaba. Mwa ngambolo yahae ya fa lilundu, Jesu naalemusize batu bane bateeleza ku yena kuli batu babañwi nebaka ‘batameleza bumaswe bwa mifuta kaufela.’ (Mat. 5:11) Buhata bobucwalo buzwa ku Satani. Ukukueza balwanisi kuli bahasanye litaba za buhata ka za batu babalata niti. (Sin. 12:9, 10) Luswanela kuhana litaba za buhata zebahasanya batu baba lulwanisa. Nikamuta lusike lwatuhelela litaba za buhata zecwalo kulusabisa kuli lusike lwasebeleza Mulimu kamba kutahisa kuli tumelo yaluna ifokole.—Mubale 1 Joani 4:1.

17. Zeneezahezi pili Jesu asika bulaiwa kale nelikona kusitatalisa cwañi batu babañwi?

¹⁷ Jesu asika bulaiwa kale, naabetekilwe ki yomuñwi wa baapositola bahae ba 12. Halaalu, muapositola yomuñwi naalatuzi kuli naasazibi Jesu, mi baapositola bahae kaufela neba muyubekile manzibwana a lizazi lene litatamiwa ki lizazi lanaabulailwe. (Mat. 26:14-16, 47, 56, 75) Jesu naasika komokiswa ki taba yeo. Mane naapolofitile kuli taba yeo neika ezahala. (Joa. 6:64; 13:21, 26, 38; 16:32) Batu babañwi hane baboni lika zeo haliezahala mwendi nebasitatalile mi nebabulezi kuli: ‘Haiba ki mona mobaezelize baapositola ba Jesu cwalo, hanitabeli kuswalisana ni bona!’

18. Ki bupolofita bufi bone butalelelizwe bobubulela za lika zeneka ezahala pili Jesu asika shwa kale?

¹⁸ Mañolo abulelañi? Lilimo-limo pili Jesu asika taha kale fa lifasi, Jehova naapatuluzi mwa Linzwi lahae kuli Mesia naakabetekwa ka “lishekele za silivera ze 30.” (Zak. 11:12, 13) Yomuñwi wa balikani bahae babatuna naaka mubeteka. (Samu 41:9) Mupolofita Zakaria hape naañozi kuli: “Ubulaye mulisana, mi mutapi ukahasana.” (Zak. 13:7) Batu ba lipilu zende nebasike basitatala kabakala zeneezahezi ku Jesu kono tumelo yabona neika tiya bakeñisa kubona kuli bupolofita bone bubulela zahae nebutalelelizwe.

19. Ki lika mañi zebalemuha batu ba lipilu zende?

¹⁹ Kana batu banani butata bobuswana kacenu?  Eni. Mwa lilimo za cwanoñu fa, Lipaki za Jehova basikai bane banani buikalabelo mwa puteho batuhezi kusebeleza Jehova, babile bakwenuheli, mi balikile kukelusa babañwi. Bahasanya litaba zemaswe zeñata ka za Lipaki za Jehova ka kuitusisa mitende, wayalesi, TV, ni Intaneti. Niteñi, batu ba lipilu zende bona habalumelangi litaba zeo. Balemuha kuli Bibele neipolofitile kale kuli lika zeo nelika ezahala.—Mat. 24:24; 2 Pit. 2:18-22.

20. Ki lika mañi zeluswanela kueza kuli lusike lwakeluswa ki batu babatuhezi kusebeleza Mulimu? (2 Timotea 4:4, 5)

²⁰ Luswanela kuezañi kuli lusike lwasitatala? Luswanela kutiisa tumelo yaluna ka kuitutanga Bibele kamita, kulapela ka nako kaufela, ni kupateha kueza musebezi walufile Jehova. (Mubale 2 Timotea 4:4, 5.) Haiba luba ni tumelo, haluna kubilaezwa ki lika zemaswe zebabulela batu ka za Lipaki za Jehova. (Isa. 28:16) Kulata Jehova, Linzwi lahae, ni mizwale ni likaizeli baluna, kuka lutusa kuli lusike lwasitataliswa ki batu babatuhezi kusebeleza Mulimu.

21. Kusina taba kuli batu babañata kacenu bahana lushango lwaluna, ki buikolwiso mañi bolukona kuba ni bona?

²¹ Ka nako ya bukombwa bwa Jesu bwa fa lifasi, batu babañata nebasitatalile, mi nebasika lumela ku yena. Nihakulicwalo, batu babañwi babañata nebalumezi ku yena. Batu bao nebakopanyeleza yomuñwi wa mwa kuta ya Majuda ya Sanhedrini ni “baprisita babañata.” (Lik. 6:7; Mat. 27:57-60; Mare. 15:43) Ka mukwa oswana, batu babañata kacenu, baikatulezi kulatelela Jesu. Kabakalañi? Kabakala kuli baziba litaba za niti zefumaneha mwa Mañolo mi balata litaba zeo. Linzwi la Mulimu libulela kuli: “Babalata mulao wahao ba mwa kozo yetuna; hakuna sesikona kubasitatalisa.”—Samu 119:165.