1. Ki lika mañi zeibulela buka ya Sinulo ka za batu ba Mulimu?

 BUKA ya Sinulo ibonisa kuli Mubuso wa Mulimu wabusa kwa lihalimu, ni kuli Satani ulunduzwi kwateñi. (Sin. 12:1-9) Kulundulwa kwa Satani kutahisize kozo kwa lihalimu kono kulutahiselize butata fa lifasi. Kabakalañi? Kabakala kuli Satani uhalifile mi ulwanisa batu kaufela fa lifasi babasebeleza Jehova ka busepahali.—Sin. 12:12, 15, 17.

2. Ki lika mañi zeka lutusa kuzwelapili kusepahala ku Jehova?

² Ki lika mañi zeka lutusa kuzwelapili kusepahala ku Jehova kusina taba kuli lulwaniswa ki Satani? (Sin. 13:10) Nto yeñwi yeka lutusa ki kuziba zekaezahala kwapili. Ka mutala, mwa buka ya Sinulo, muapositola Joani utalusa zeñwi za limbuyoti zeluka ikola hona cwale-cwale fa. Yeñwi ya limbuyoti zeo ki kuyundiswa kwa lila za Mulimu. Cwale halunyakisiseñi mo buka ya Sinulo izibahaleza lila zeo ni zekaezahala ku zona.

3. Ki lisupo mañi zeñwi zeitusisizwe mwa buka ya Sinulo?

³ Kuzwa feela mwa timana yapili ya buka ya Sinulo, lulemuha kuli litaba zelutuha lubala mwa buka yeo litaluswa “ka kuitusisa lisupo,” fo kikuli, ka kuitusisa mubulelelo wa swanisezo. (Sin. 1:1) Lila za Mulimu litaluswa ka swanisezo. Lubala za libatana zeshutana-shutana. Ka mutala, kunani “sibatana sesiomboka mwa liwate.” Sinani “manaka alishumi ni litoho ze 7.” (Sin. 13:1) Sibatana seo silatelelwa ki “sibatana sesiñwi sesipumbuka mwa lifasi.” Sibatana seo sibulela sina  drakoni mi sitahisa kuli ‘mulilo [uwe] kuzwa kwa lihalimu.’ (Sin. 13:11-13) Hasamulaho, lubala za sibatana sesishutana ni seo, ili “sibatana sa mubala wa bufubelu bobutona,” mi musali wa lihule uinzi fa sibatana seo. Libatana zetaalu zeo liyemela lila za Jehova Mulimu ni Mubuso wahae, ili zezwezipili kumulwanisa ka nako yetelele. Kacwalo, ki kwa butokwa kuziba kuli lila zeo ki bo mañi.—Sin. 17:1, 3.

4-5. Litaba zebulezwi kwa Daniele 7:15-17, lilutusa cwañi kuutwisisa taluso ya lisupo zeñozwi mwa buka ya Sinulo?

⁴ Pili lusika ituta kale ka za kuli lila zeo ki bo mañi, lutokwa kuziba kuli libatana ni musali wa lihule liyemelañi. Kuli luutwisise hande taba yeo, lutokwa kunyakisisa zeibulela Bibele ka za teñi. Buñata bwa lisupo zefumaneha mwa buka ya Sinulo litalusizwe kale mwa libuka zeñwi za Bibele. Ka mutala, mupolofita Daniele naabile ni tolo, mi mwa tolo mo naaboni “libatana zeene [zeneomboka] mwa liwate.” (Dan. 7:1-3) Daniele ulutaluseza zeliyemela libatana zeo. Libatana zetuna zeo liyemela “malena” babane kamba mibuso. (Mubale Daniele 7:15-17.) Taba yetalusizwe hande yeo ilutusa kuutwisisa kuli libatana zetalusizwe mwa buka ya Sinulo ni zona lilukela kuyemela mibuso ya lipolitiki.

⁵ Cwale halunyakisiseñi lisupo zeñwi zebulezwi mwa buka ya Sinulo. Halunze lueza cwalo, lukabona mo Bibele ilutuseza kuziba taluso ya lisupo zeo. Lukakala ka kunyakisisa libatana zeshutana-shutana. Pili, lukaituta zeliyemela libatana zeo. Hasamulaho, lukanyakisisa zekaezahala ku zona. Kihona lukanyakisisa zelukona kuituta kwa litaba zeo.

6. Sibatana sesinani litoho ze 7 sesibulezwi kwa Sinulo 13:1-4 siyemelañi?

⁶ Sibatana sesinani litoho ze 7 siyemelañi? (Mubale Sinulo 13:1-4.) Lubala kuli sibatana se, sibonahala inge ngwe, kono sinani mahutu aswana ni a bere, mulomo oswana ni wa tau, mi sinani manaka alishumi. Kwa Daniele kauhanyo 7, lubala za libatana zeene; kunani sesibonahala inge tau, sesibonahala inge bere, sesibonahala inge ngwe, ni sesiñwi sesinani manaka alishumi. Nihakulicwalo, sibatana sesibulezwi mwa buka ya Sinulo sona sinani likalulo zeo kaufela zefumaneha kwa libatana zeene. Sibatana se hasiyemeli feela muuso ulimuñwi kamba mubuso omutuna wa lifasi. Sibatana se sitaluswa kuli sibusa “fahalimwaa mishobo kaufela ni batu ni malimi ni macaba.” Taba yeo italusa kuli sibatana se, sinani maata kufita muuso wa naha ifi kamba ifi. (Sin. 13:7) Kacwalo, sibatana se, siswanela kuyemela mibuso kaufela ya lipolitiki yesebusize batu kuto fita ni kacenu. *—Muek. 8:9.

7. Toho ni toho ya sibatana sa litoho ze 7 iyemelañi?

⁷ Toho ni toho ya sibatana sa litoho ze 7 iyemelañi? Sinulo kauhanyo 17 ilutusa kufumana kalabo ya puzo yeo kakuli ibulela za siswaniso sa sibatana sesibulezwi kwa Sinulo kauhanyo 13. Kwa Sinulo 17:10, lubala kuli: “Kunani malena ba 7: baketalizoho bawile, alimuñwi uteñi, mi yomuñwi hasika taha kale; kono hasaatile, ulukela kuina nakonyana.” Kwa mibuso kaufela ya bupolitiki yaitusisize Satani, kunani mibuso ye 7 yeswanisezwa kwa “litoho.” Mibuso yemaata ya lifasi yeo neiamile hahulu batu ba Mulimu. Ka nako yanaasa pila muapositola Joani, mibuso yeketalizoho kwa mibuso yeo nese ibusize kale, yecwale ka: Egepita, Asiria, Babilona, mubuso wa Mamede ni Maperesia, ni mubuso wa Magerike. Mubuso  omaata wa lifasi wabu 6, ili mubuso wa Roma neusa busa ka nako yanaafiwa sinulo Joani. Ki ufi mubuso one ukaba mubuso omaata wa lifasi wabu 7, ili wa mafelelezo kamba toho yabu 7?

8. Toho yabu 7 ya sibatana iyemelañi?

⁸ Sina moluka itutela, bupolofita bobu mwa buka ya Daniele bulutusa kuziba kuli toho yabu 7, ili yona toho ya mafelelezo ya sibatana iyemelañi. Ki mubuso mañi omaata wa lifasi ozwezipili kubusa mwa mazazi a mafelelezo a, lona “lizazi la Mulena”? (Sin. 1:10) Ki mubuso okopanyeleza linaha zepeli zemaata, ili mubuso wa Britain ni America. Kacwalo, lukona kubulela kuli mubuso wa Britain ni America ki ona oyemela toho yabu 7 ya sibatana sesibulezwi kwa Sinulo 13:1-4.

9. Sibatana sesinani “manaka amabeli inge ngunyana” siyemelañi?

⁹ Kwa Sinulo kauhanyo 13, luituta kuli toho yabu 7 ye ki mubuso wa Britain ni America, mi mubuso wo hape uyemelwa ki sibatana sesinani “manaka amabeli inge ngunyana, kono sakala kubulela sina drakoni.” Sibatana se, “sieza limakazo zetuna, mane nihaiba kuwiseza mulilo mwa lifasi kuzwa kwa lihalimu, batu inze babona.” (Sin. 13:11-15) Sinulo kauhanyo 16 ni 19 ibiza sibatana se kuli ki “mupolofita wa buhata.” (Sin. 16:13; 19:20) Daniele ni yena naapolofitile taba yeswana kuli mubuso wa Britain ni America neuka tahisa “sinyeho yemaswe.” (Dan. 8:19, 23, 24, litaluso ze kwatasi) Mi zeo ki zona zeneezahezi ka nako ya Ndwa ya Lifasi Yabubeli. Limbomba zepeli zenetahisize kuli ndwa yeo ifele nelipangilwe ki licaziba ba sayansi ba kwa Britain ni America. Ka kupanga limbomba zeo, nekuswana feela inge kuli mubuso wa Britain ni America ‘neuwiseza mulilo mwa lifasi kuzwa kwa lihalimu.’

10. “Siswaniso sa sibatana” siyemelañi? (Sinulo 13:14, 15; 17:3, 8, 11)

¹⁰ Hape lubala za sibatana sesiñwi. Sibatana se sona sibata kuswana ni sibatana sesinani litoho ze 7, shutano feela kikuli sona ki sa mubala wa bufubelu bobutona. Sitaluswa kuli ki “siswaniso sa sibatana” ni kuli ki “mulena wabu 8.” * (Mubale Sinulo 13:14, 15; 17:3, 8, 11.) “Mulena” yo utaluswa kuli naali teñi, mi aba siyo, kono hamulaho wa nako, abateñi hape. Mulena yo uyemela Kopano ya UN, ili yona yetusa kuzwisezapili milelo ya mibuso ya lipolitiki mwa lifasi kaufela. Kwa makalelo, kopano yeo neizibahala sina Kopano ya League. Kono cwale yaba siyo hamulaho wa Ndwa ya Lifasi Yabubeli. Hamulaho wa nako, kopano yeo yabateñi hape, mi yabizwa Kopano ya UN.

11. Libatana zeyemela mibuso ya lipolitiki likasusueza batu kuezañi, mi ki kabakalañi halusike lwatokwa kulisaba?

¹¹ Ka kuitusisa litaba za buhata, libatana zeyemela mibuso ya lipolitiki likasusueza batu kulwanisa Jehova ni batanga bahae. Ka mubulelelo wa swanisezo, likakubukanyeza hamoho “malena ba lifasi kaufela” kwa ndwa ya Armagedoni, yona ndwa ya “lizazi lelituna la Mulimu Yamaata Kaufela.” (Sin. 16:13, 14, 16) Kono haluna kutokwa kusaba sesiñwi. Mulimu waluna yamaata, Jehova, ukaanga muhato kapili-pili kuli apilise batu kaufela babayemela bubusi bwahae.—Ezek. 38:21-23.

12. Ki lika mañi zekaezahala kwa libatana kaufela?

¹² Ki lika mañi zekaezahala kwa libatana kaufela? Sinulo 19:20 ialaba kuli: “Sibatana saswalwa, hamohocwalo ni mupolofita wa buhata  yanaaezize limakazo fapilaa sona, zeo ka zona naakelusize bane baamuhezi liswayo la sibatana ni babalapela siswaniso sasona. Sibeli sabona banepelwa inze bapila mwa lisa la mulilo wa sulufula.” Kacwalo, lila za Mulimu zeo likayundiswa kuya kuile ka nako yelisa busa.

13. Ki butata mañi bobakopana ni bona Bakreste babañwi bobutahiswa ki mibuso ya lifasi?

¹³ Luitutañi kwa taba yeo? Ka kuba Bakreste, luswanela kusepahala ku Mulimu ni Mubuso wahae. (Joa. 18:36) Lukona kueza cwalo ka kusaikenya mwa litaba za lipolitiki. Kono kueza cwalo haki nto yebunolo kakuli mibuso ya lifasi ibata kuli luiyemele ka kutala ka lika zelubulela ni zelueza. Babasaba mibuso yeo ni kuiyemela baamuhela liswayo la sibatana. (Sin. 13:16, 17) Mi mutu kaufela yaamuhela liswayo leo haana kutabisa Jehova mi haana kufumana bupilo bobusa feli. (Sin. 14:9, 10; 20:4) Kacwalo, ki kwa butokwa hahulu kuli mañi ni mañi waluna aeze mwakonela kaufela kusaikenya mwa litaba za lipolitiki, batu babañwi niha bakona kulika kulukukueza kueza cwalo.

14. Sina mokuboniselizwe kwa Sinulo 17:3-5, ki nto mañi yekomokisa yanaaboni muapositola Joani?

¹⁴ Muapositola Joani utalusa kuli ‘naakomokisizwe hahulu’ ki nto yeñwi hape yanaaboni. Ki nto mañi ona yeo? Naaboni musali yanaainzi ku sesiñwi sa libatana zesabisa zeo. (Sin. 17:1, 2, 6) Musali yo utaluswa kuli ki “lihule lelituna” mi ubizwa “Babilona Yomutuna.” Uikenya mwa “muzamao wa buhule” ni “malena ba lifasi.”—Mubale Sinulo 17:3-5.

15-16. “Babilona Yomutuna” ki mañi, mi luziba cwañi cwalo?

¹⁵ “Babilona Yomutuna” ki mañi? Musali yo haakoni kuyemela kopano ya lipolitiki bakeñisa kuli utaluswa kuli uikenya mwa muzamao wa buhule ni baeteleli ba likopano za lipolitiki za lifasi. (Sin. 18:9) Esi mane ulika kuzamaisa babusi bao, mi ka mubulelelo wa swanisezo, uinzi fahalimwaa bona. Hape haakoni kuyemela likopano za lipisinisi za lifasi la Satani zenani buputeleli. Likopano zeo litalusizwe kuli ki “balekisi ba lifasi” mwa buka ya Sinulo.—Sin. 18:11, 15, 16.

¹⁶ Mwa Bibele, linzwi la “lihule” litalusa batu babaipapata kusebeleza Mulimu kono hape balapela milimu ya maswaniso kamba baikeza balikani ba lifasi ka nzila yeñwi. (1 Makol. 5:25; Jak. 4:4) Ka kushutana ni bona, batu babasebeleza Mulimu ka busepahali, bataluswa kuli ki ‘babakenile’ kamba ki “linjilulume.” (2 Makor. 11:2; Sin. 14:4) Muleneñi wa Babilona wa kwaikale neli sibaka sesituna sa bulapeli bwa buhata. Kacwalo, Babilona Yomutuna uswanela kuyemela bulapeli kaufela bwa buhata. Mane musali yo ki yena likopano kaufela za bulapeli bwa buhata mwa lifasi.—Sin. 17:5, 18; mubone taba ya fa Webusaiti ya jw.org yeli, “Babilona Yomutuna ki Mañi?”

17. Ki lika mañi zekaezahala ku Babilona Yomutuna?

¹⁷ Ki lika mañi zekaezahala ku Babilona Yomutuna? Sinulo 17:16, 17 ialaba puzo yeo cwana, ili: “Manaka alishumi ene uboni ni sibatana, likatoya lihule mi lika mushandaula ni kumusiya mapunu, mi likaca nama yahae ni kumucisa ka mulilo kufeleleza. Kakuli Mulimu naabeile mwa lipilu zabona kuli bapete muhupulo wahae.” Kaniti luli, Jehova ukasusumeza ba macaba kuitusisa sibatana sa mubala wa bufubelu bobutona, yona Kopano ya UN, kufetuhela bulapeli kaufela bwa buhata mwa lifasi ni kubuyundisa kuya kuile.—Sin. 18:21-24.

18. Ki lika mañi zeluswanela kueza kuli lusike lwaswalisana ni Babilona Yomutuna nihanyinyani?

 ¹⁸ Luitutañi kwa taba yeo? Luswanela kuzwelapili mwa “bulapeli bobukenile ni bobusa nyazahali fapilaa Mulimu Ndataa luna.” (Jak. 1:27) Nikamuta lusike lwatuhelela lika zecwale ka lituto za buhata, mikiti ya sihedeni, batu babanani muzamao omaswe, kamba likezo za litumelo za mioya zesimuluha ku Babilona Yomutuna kulupaleliswa kulapela Mulimu ka nzila yelukile! Mi lukazwelapili kulemusa batu kuli ‘bazwe ku yena’ ilikuli Mulimu asike abaanga kuli baabana mwa libi zahae.—Sin. 18:4.

19. “Drakoni yetuna ya mubala omufubelu sina mulilo” ki mañi?

¹⁹ Buka ya Sinulo hape ibulela za “drakoni yetuna ya mubala omufubelu sina mulilo.” (Sin. 12:3) Drakoni ye ilwanisa Jesu ni mangeloi ahae. (Sin. 12:7-9) Ilwanisa batanga ba Mulimu, mi ifa libatana kamba mibuso ya batu maata. (Sin. 12:17; 13:4) Drakoni yeo ki mañi? Ki “noha yakale, yabizwa Diabulosi ni Satani.” (Sin. 12:9; 20:2) Ki yena yazamaisa lila zeñwi kaufela za Jehova.

20. Ki lika mañi zekaezahala ku drakoni?

²⁰ Ki lika mañi zekaezahala ku drakoni? Sinulo 20:1-3 ibonisa kuli lingeloi leliñwi likanepela Satani mwa mukoti, ili oyemela muinelo oswana sina tolongo, mi lika mukwalela mwateñi. Ka nako yakaba mwa mukoti wo, Satani haana kukona “[kukelusa] macaba hape kufitela lilimo ze 1,000 lifela.” Kwa mafelelezo, Satani ni madimona ahae bakanepelwa mwa “lisa la mulilo ni sulufula,” ili kutalusa kuli bakayundiswa kuya kuile. (Sin. 20:10) Munahane feela mokuka bela kupila mwa lifasi mokusina Satani ni madimona ahae. Yeo ikaba nako yende luli!

21. Ki kabakalañi litaba zelubalile mwa buka ya Sinulo halikona kulutahiseza tabo?

²¹ Kwasusueza luli kuutwisisa taluso ya lisupo zebulezwi mwa buka ya Sinulo! Luitutile kuli lila za Jehova ki bo mañi, ni zekaezahala ku zona. Kaniti luli, “tabo ki ya mutu yabala ka kutumusa ni babautwa manzwi a bupolofita bo”! (Sin. 1:3) Kono ki limbuyoti mañi zebaka ikola batu lila za Mulimu hase liyundisizwe? Lukanyakisisa puzo yeo mwa taba ya mafelelezo kwa litaba ze.